ஸப்தமோ(அ)த்⁴யாய:
ஶ்ரீப⁴க³வாநுவாச —
மய்யாஸக்தமநா: பார்த² யோக³ம் யுஞ்ஜந்மதா³ஶ்ரய: ।
அஸம்ஶயம் ஸமக்³ரம் மாம் யதா² ஜ்ஞாஸ்யஸி தச்ச்²ருணு ॥ 1 ॥
மயி வக்ஷ்யமாணவிஶேஷணே பரமேஶ்வரே ஆஸக்தம் மந: யஸ்ய ஸ: மய்யாஸக்தமநா:, ஹே பார்த² யோக³ம் யுஞ்ஜந் மந:ஸமாதா⁴நம் குர்வந் , மதா³ஶ்ரய: அஹமேவ பரமேஶ்வர: ஆஶ்ரயோ யஸ்ய ஸ: மதா³ஶ்ரய: । யோ ஹி கஶ்சித் புருஷார்தே²ந கேநசித் அர்தீ² ப⁴வதி ஸ தத்ஸாத⁴நம் கர்ம அக்³நிஹோத்ராதி³ தப: தா³நம் வா கிஞ்சித் ஆஶ்ரயம் ப்ரதிபத்³யதே, அயம் து யோகீ³ மாமேவ ஆஶ்ரயம் ப்ரதிபத்³யதே, ஹித்வா அந்யத் ஸாத⁴நாந்தரம் மய்யேவ ஆஸக்தமநா: ப⁴வதி । ய: த்வம் ஏவம்பூ⁴த: ஸந் அஸம்ஶயம் ஸமக்³ரம் ஸமஸ்தம் விபூ⁴திப³லஶக்த்யைஶ்வர்யாதி³கு³ணஸம்பந்நம் மாம் யதா² யேந ப்ரகாரேண ஜ்ஞாஸ்யஸி ஸம்ஶயமந்தரேண ‘ஏவமேவ ப⁴க³வாந்’ இதி, தத் ஶ்ருணு உச்யமாநம் மயா ॥ 1 ॥
தச்ச மத்³விஷயம் —
ஜ்ஞாநம் தே(அ)ஹம் ஸவிஜ்ஞாநமித³ம் வக்ஷ்யாம்யஶேஷத: ।
யஜ்ஜ்ஞாத்வா நேஹ பூ⁴யோ(அ)ந்யஜ்ஜ்ஞாதவ்யமவஶிஷ்யதே ॥ 2 ॥
ஜ்ஞாநம் தே துப்⁴யம் அஹம் ஸவிஜ்ஞாநம் விஜ்ஞாநஸஹிதம் ஸ்வாநுப⁴வயுக்தம் இத³ம் வக்ஷ்யாமி கத²யிஷ்யாமி அஶேஷத: கார்த்ஸ்ந்யேந । தத் ஜ்ஞாநம் விவக்ஷிதம் ஸ்தௌதி ஶ்ரோது: அபி⁴முகீ²கரணாய — யத் ஜ்ஞாத்வா யத் ஜ்ஞாநம் ஜ்ஞாத்வா ந இஹ பூ⁴ய: புந: அந்யத் ஜ்ஞாதவ்யம் புருஷார்த²ஸாத⁴நம் அவஶிஷ்யதே நாவஶிஷ்டம் ப⁴வதி । இதி மத்தத்த்வஜ்ஞோ ய:, ஸ: ஸர்வஜ்ஞோ ப⁴வதீத்யர்த²: । அதோ விஶிஷ்டப²லத்வாத் து³ர்லப⁴ம் ஜ்ஞாநம் ॥ 2 ॥
கத²மித்யுச்யதே —
மநுஷ்யாணாம் ஸஹஸ்ரேஷு கஶ்சித்³யததி ஸித்³த⁴யே ।
யததாமபி ஸித்³தா⁴நாம் கஶ்சிந்மாம் வேத்தி தத்த்வத: ॥ 3 ॥
மநுஷ்யாணாம் மத்⁴யே ஸஹஸ்ரேஷு அநேகேஷு கஶ்சித் யததி ப்ரயத்நம் கரோதி ஸித்³த⁴யே ஸித்³த்⁴யர்த²ம் । தேஷாம் யததாமபி ஸித்³தா⁴நாம் , ஸித்³தா⁴ ஏவ ஹி தே யே மோக்ஷாய யதந்தே, தேஷாம் கஶ்சித் ஏவ ஹி மாம் வேத்தி தத்த்வத: யதா²வத் ॥ 3 ॥
ஶ்ரோதாரம் ப்ரரோசநேந அபி⁴முகீ²க்ருத்யாஹ —
பூ⁴மிராபோ(அ)நலோ வாயு: க²ம் மநோ பு³த்³தி⁴ரேவ ச ।
அஹங்கார இதீயம் மே பி⁴ந்நா ப்ரக்ருதிரஷ்டதா⁴ ॥ 4 ॥
பூ⁴மி: இதி ப்ருதி²வீதந்மாத்ரமுச்யதே, ந ஸ்தூ²லா, ‘பி⁴ந்நா ப்ரக்ருதிரஷ்டதா⁴’ இதி வசநாத் । ததா² அபா³த³யோ(அ)பி தந்மாத்ராண்யேவ உச்யந்தே — ஆப: அநல: வாயு: க²ம் । மந: இதி மநஸ: காரணமஹங்காரோ க்³ருஹ்யதே । பு³த்³தி⁴: இதி அஹங்காரகாரணம் மஹத்தத்த்வம் । அஹங்கார: இதி அவித்³யாஸம்யுக்தமவ்யக்தம் । யதா² விஷஸம்யுக்தமந்நம் விஷமித்யுச்யதே, ஏவமஹங்காரவாஸநாவத் அவ்யக்தம் மூலகாரணமஹங்கார இத்யுச்யதே, ப்ரவர்தகத்வாத் அஹங்காரஸ்ய । அஹங்கார ஏவ ஹி ஸர்வஸ்ய ப்ரவ்ருத்திபீ³ஜம் த்³ருஷ்டம் லோகே । இதீயம் யதோ²க்தா ப்ரக்ருதி: மே மம ஐஶ்வரீ மாயாஶக்தி: அஷ்டதா⁴ பி⁴ந்நா பே⁴த³மாக³தா ॥ 4 ॥
அபரேயமிதஸ்த்வந்யாம் ப்ரக்ருதிம் வித்³தி⁴ மே பராம் ।
ஜீவபூ⁴தாம் மஹாபா³ஹோ யயேத³ம் தா⁴ர்யதே ஜக³த் ॥ 5 ॥
அபரா ந பரா நிக்ருஷ்டா அஶுத்³தா⁴ அநர்த²கரீ ஸம்ஸாரப³ந்த⁴நாத்மிகா இயம் । இத: அஸ்யா: யதோ²க்தாயா: து அந்யாம் விஶுத்³தா⁴ம் ப்ரக்ருதிம் மம ஆத்மபூ⁴தாம் வித்³தி⁴ மே பராம் ப்ரக்ருஷ்டாம் ஜீவபூ⁴தாம் க்ஷேத்ரஜ்ஞலக்ஷணாம் ப்ராணதா⁴ரணநிமித்தபூ⁴தாம் ஹே மஹாபா³ஹோ, யயா ப்ரக்ருத்யா இத³ம் தா⁴ர்யதே ஜக³த் அந்த: ப்ரவிஷ்டயா ॥ 5 ॥
ஏதத்³யோநீநி பூ⁴தாநி ஸர்வாணீத்யுபதா⁴ரய ।
அஹம் க்ருத்ஸ்நஸ்ய ஜக³த: ப்ரப⁴வ: ப்ரலயஸ்ததா² ॥ 6 ॥
ஏதத்³யோநீநி ஏதே பராபரே க்ஷேத்ரக்ஷேத்ரஜ்ஞலக்ஷணே ப்ரக்ருதீ யோநி: யேஷாம் பூ⁴தாநாம் தாநி ஏதத்³யோநீநி, பூ⁴தாநி ஸர்வாணி இதி ஏவம் உபதா⁴ரய ஜாநீஹி । யஸ்மாத் மம ப்ரக்ருதீ யோநி: காரணம் ஸர்வபூ⁴தாநாம் , அத: அஹம் க்ருத்ஸ்நஸ்ய ஸமஸ்தஸ்ய ஜக³த: ப்ரப⁴வ: உத்பத்தி: ப்ரலய: விநாஶ: ததா² । ப்ரக்ருதித்³வயத்³வாரேண அஹம் ஸர்வஜ்ஞ: ஈஶ்வர: ஜக³த: காரணமித்யர்த²: ॥ 6 ॥
யத: தஸ்மாத் —
மத்த: பரதரம் நாந்யத்கிஞ்சித³ஸ்தி த⁴நஞ்ஜய ।
மயி ஸர்வமித³ம் ப்ரோதம் ஸூத்ரே மணிக³ணா இவ ॥ 7 ॥
மத்த: பரமேஶ்வராத் பரதரம் அந்யத் காரணாந்தரம் கிஞ்சித் நாஸ்தி ந வித்³யதே, அஹமேவ ஜக³த்காரணமித்யர்த²:, ஹே த⁴நஞ்ஜய । யஸ்மாதே³வம் தஸ்மாத் மயி பரமேஶ்வரே ஸர்வாணி பூ⁴தாநி ஸர்வமித³ம் ஜக³த் ப்ரோதம் அநுஸ்யூதம் அநுக³தம் அநுவித்³த⁴ம் க்³ரதி²தமித்யர்த², தீ³ர்க⁴தந்துஷு படவத் , ஸூத்ரே ச மணிக³ணா இவ ॥ 7 ॥
கேந கேந த⁴ர்மேண விஶிஷ்டே த்வயி ஸர்வமித³ம் ப்ரோதமித்யுச்யதே —
ரஸோ(அ)ஹமப்ஸு கௌந்தேய ப்ரபா⁴ஸ்மி ஶஶிஸூர்யயோ: ।
ப்ரணவ: ஸர்வவேதே³ஷு ஶப்³த³: கே² பௌருஷம் ந்ருஷு ॥ 8 ॥
ரஸ: அஹம் , அபாம் ய: ஸார: ஸ ரஸ:, தஸ்மிந் ரஸபூ⁴தே மயி ஆப: ப்ரோதா இத்யர்த²: । ஏவம் ஸர்வத்ர । யதா² அஹம் அப்ஸு ரஸ:, ஏவம் ப்ரபா⁴ அஸ்மி ஶஶிஸூர்யயோ: । ப்ரணவ: ஓங்கார: ஸர்வவேதே³ஷு, தஸ்மிந் ப்ரணவபூ⁴தே மயி ஸர்வே வேதா³: ப்ரோதா: । ததா² கே² ஆகாஶே ஶப்³த³: ஸாரபூ⁴த:, தஸ்மிந் மயி க²ம் ப்ரோதம் । ததா² பௌருஷம் புருஷஸ்ய பா⁴வ: பௌருஷம் யத: பும்பு³த்³தி⁴: ந்ருஷு, தஸ்மிந் மயி புருஷா: ப்ரோதா: ॥ 8 ॥
புண்யோ க³ந்த⁴: ப்ருதி²வ்யாம் ச
தேஜஶ்சாஸ்மி விபா⁴வஸௌ ।
ஜீவநம் ஸர்வபூ⁴தேஷு
தபஶ்சாஸ்மி தபஸ்விஷு ॥ 9 ॥
புண்ய: ஸுரபி⁴: க³ந்த⁴: ப்ருதி²வ்யாம் ச அஹம் , தஸ்மிந் மயி க³ந்த⁴பூ⁴தே ப்ருதி²வீ ப்ரோதா । புண்யத்வம் க³ந்த⁴ஸ்ய ஸ்வபா⁴வத ஏவ ப்ருதி²வ்யாம் த³ர்ஶிதம் அபா³தி³ஷு ரஸாதே³: புண்யத்வோபலக்ஷணார்த²ம் । அபுண்யத்வம் து க³ந்தா⁴தீ³நாம் அவித்³யாத⁴ர்மாத்³யபேக்ஷம் ஸம்ஸாரிணாம் பூ⁴தவிஶேஷஸம்ஸர்க³நிமித்தம் ப⁴வதி । தேஜஶ்ச தீ³ப்திஶ்ச அஸ்மி விபா⁴வஸௌ அக்³நௌ । ததா² ஜீவநம் ஸர்வபூ⁴தேஷு, யேந ஜீவந்தி ஸர்வாணி பூ⁴தாநி தத் ஜீவநம் । தபஶ்ச அஸ்மி தபஸ்விஷு, தஸ்மிந் தபஸி மயி தபஸ்விந: ப்ரோதா: ॥ 9 ॥
பீ³ஜம் மாம் ஸர்வபூ⁴தாநாம் வித்³தி⁴ பார்த² ஸநாதநம் ।
பு³த்³தி⁴ர்பு³த்³தி⁴மதாமஸ்மி தேஜஸ்தேஜஸ்விநாமஹம் ॥ 10 ॥
பீ³ஜம் ப்ரரோஹகாரணம் மாம் வித்³தி⁴ ஸர்வபூ⁴தாநாம் ஹே பார்த² ஸநாதநம் சிரந்தநம் । கிஞ்ச, பு³த்³தி⁴: விவேகஶக்தி: அந்த:கரணஸ்ய பு³த்³தி⁴மதாம் விவேகஶக்திமதாம் அஸ்மி, தேஜ: ப்ராக³ல்ப்⁴யம் தத்³வதாம் தேஜஸ்விநாம் அஹம் ॥ 10 ॥
ப³லம் ப³லவதாம் சாஹம் காமராக³விவர்ஜிதம் ।
த⁴ர்மாவிருத்³தோ⁴ பூ⁴தேஷு காமோ(அ)ஸ்மி ப⁴ரதர்ஷப⁴ ॥ 11 ॥
ப³லம் ஸாமர்த்²யம் ஓஜோ ப³லவதாம் அஹம் , தச்ச ப³லம் காமராக³விவர்ஜிதம் , காமஶ்ச ராக³ஶ்ச காமராகௌ³ — காம: த்ருஷ்ணா அஸம்நிக்ருஷ்டேஷு விஷயேஷு, ராகோ³ ரஞ்ஜநா ப்ராப்தேஷு விஷயேஷு — தாப்⁴யாம் காமராகா³ப்⁴யாம் விவர்ஜிதம் தே³ஹாதி³தா⁴ரணமாத்ரார்த²ம் ப³லம் ஸத்த்வமஹமஸ்மி ; ந து யத்ஸம்ஸாரிணாம் த்ருஷ்ணாராக³காரணம் । கிஞ்ச — த⁴ர்மாவிருத்³த⁴: த⁴ர்மேண ஶாஸ்த்ரார்தே²ந அவிருத்³தோ⁴ ய: ப்ராணிஷு பூ⁴தேஷு காம:, யதா² தே³ஹதா⁴ரணமாத்ராத்³யர்த²: அஶநபாநாதி³விஷய:, ஸ காம: அஸ்மி ஹே ப⁴ரதர்ஷப⁴ ॥ 11 ॥
கிஞ்ச —
யே சைவ ஸாத்த்விகா பா⁴வா ராஜஸாஸ்தமஸாஶ்ச யே ।
மத்த ஏவேதி தாந்வித்³தி⁴ ந த்வஹம் தேஷு தே மயி ॥ 12 ॥
யே சைவ ஸாத்த்விகா: ஸத்த்வநிர்வ்ருத்தா: பா⁴வா: பதா³ர்தா²:, ராஜஸா: ரஜோநிர்வ்ருத்தா:, தாமஸா: தமோநிர்வ்ருத்தாஶ்ச, யே கேசித் ப்ராணிநாம் ஸ்வகர்மவஶாத் ஜாயந்தே பா⁴வா:, தாந் மத்த ஏவ ஜாயமாநாந் இதி ஏவம் வித்³தி⁴ ஸர்வாந் ஸமஸ்தாநேவ । யத்³யபி தே மத்த: ஜாயந்தே, ததா²பி ந து அஹம் தேஷு தத³தீ⁴ந: தத்³வஶ:, யதா² ஸம்ஸாரிண: । தே புந: மயி மத்³வஶா: மத³தீ⁴நா: ॥ 12 ॥
ஏவம்பூ⁴தமபி பரமேஶ்வரம் நித்யஶுத்³த⁴பு³த்³த⁴முக்தஸ்வபா⁴வம் ஸர்வபூ⁴தாத்மாநம் நிர்கு³ணம் ஸம்ஸாரதோ³ஷபீ³ஜப்ரதா³ஹகாரணம் மாம் நாபி⁴ஜாநாதி ஜக³த் இதி அநுக்ரோஶம் த³ர்ஶயதி ப⁴க³வாந் । தச்ச கிம்நிமித்தம் ஜக³த: அஜ்ஞாநமித்யுச்யதே —
த்ரிபி⁴ர்கு³ணமயைர்பா⁴வைரேபி⁴: ஸர்வமித³ம் ஜக³த் ।
மோஹிதம் நாபி⁴ஜாநாதி மாமேப்⁴ய: பரமவ்யயம் ॥ 13 ॥
த்ரிபி⁴: கு³ணமயை: கு³ணவிகாரை: ராக³த்³வேஷமோஹாதி³ப்ரகாரை: பா⁴வை: பதா³ர்தை²: ஏபி⁴: யதோ²க்தை: ஸர்வம் இத³ம் ப்ராணிஜாதம் ஜக³த் மோஹிதம் அவிவேகிதாமாபாதி³தம் ஸத் ந அபி⁴ஜாநாதி மாம் , ஏப்⁴ய: யதோ²க்தேப்⁴ய: கு³ணேப்⁴ய: பரம் வ்யதிரிக்தம் விலக்ஷணம் ச அவ்யயம் வ்யயரஹிதம் ஜந்மாதி³ஸர்வபா⁴வவிகாரவர்ஜிதம் இத்யர்த²: ॥ 13 ॥
கத²ம் புந: தை³வீம் ஏதாம் த்ரிகு³ணாத்மிகாம் வைஷ்ணவீம் மாயாமதிக்ராமதி இத்யுச்யதே —
மம+மாயா+து³ரத்யயா
தை³வீ ஹ்யேஷா கு³ணமயீ மம மாயா து³ரத்யயா ।
மாமேவ யே ப்ரபத்³யந்தே மாயாமேதாம் தரந்தி தே ॥ 14 ॥
தை³வீ தே³வஸ்ய மம ஈஶ்வரஸ்ய விஷ்ணோ: ஸ்வபா⁴வபூ⁴தா ஹி யஸ்மாத் ஏஷா யதோ²க்தா கு³ணமயீ மம மாயா து³ரத்யயா து³:கே²ந அத்யய: அதிக்ரமணம் யஸ்யா: ஸா து³ரத்யயா । தத்ர ஏவம் ஸதி ஸர்வத⁴ர்மாந் பரித்யஜ்ய மாமேவ மாயாவிநம் ஸ்வாத்மபூ⁴தம் ஸர்வாத்மநா யே ப்ரபத்³யந்தே தே மாயாம் ஏதாம் ஸர்வபூ⁴தமோஹிநீம் தரந்தி அதிக்ராமந்தி ; தே ஸம்ஸாரப³ந்த⁴நாத் முச்யந்தே இத்யர்த²: ॥ 14 ॥
யதி³ த்வாம் ப்ரபந்நா: மாயாமேதாம் தரந்தி, கஸ்மாத் த்வாமேவ ஸர்வே ந ப்ரபத்³யந்தே இத்யுச்யதே —
ந மாம் து³ஷ்க்ருதிநோ மூடா⁴: ப்ரபத்³யந்தே நராத⁴மா: ।
மாயயாபஹ்ருதஜ்ஞாநா ஆஸுரம் பா⁴வமாஶ்ரிதா: ॥ 15 ॥
ந மாம் பரமேஶ்வரம் நாராயணம் து³ஷ்க்ருதிந: பாபகாரிண: மூடா⁴: ப்ரபத்³யந்தே நராத⁴மா: நராணாம் மத்⁴யே அத⁴மா: நிக்ருஷ்டா: । தே ச மாயயா அபஹ்ருதஜ்ஞாநா: ஸம்முஷிதஜ்ஞாநா: ஆஸுரம் பா⁴வம் ஹிம்ஸாந்ருதாதி³லக்ஷணம் ஆஶ்ரிதா: ॥ 15 ॥
யே புநர்நரோத்தமா: புண்யகர்மாண: —
சதுர்விதா⁴ ப⁴ஜந்தே மாம் ஜநா: ஸுக்ருதிநோ(அ)ர்ஜுந ।
ஆர்தோ ஜிஜ்ஞாஸுரர்தா²ர்தீ² ஜ்ஞாநீ ச ப⁴ரதர்ஷப⁴ ॥ 16 ॥
சதுர்விதா⁴: சது:ப்ரகாரா: ப⁴ஜந்தே ஸேவம்தே மாம் ஜநா: ஸுக்ருதிந: புண்யகர்மாண: ஹே அர்ஜுந । ஆர்த: ஆர்திபரிக்³ருஹீத: தஸ்கரவ்யாக்⁴ரரோகா³தி³நா அபி⁴பூ⁴த: ஆபந்ந:, ஜிஜ்ஞாஸு: ப⁴க³வத்தத்த்வம் ஜ்ஞாதுமிச்ச²தி ய:, அர்தா²ர்தீ² த⁴நகாம:, ஜ்ஞாநீ விஷ்ணோ: தத்த்வவிச்ச ஹே ப⁴ரதர்ஷப⁴ ॥ 16 ॥
தேஷாம் ஜ்ஞாநீ நித்யயுக்த ஏகப⁴க்திர்விஶிஷ்யதே ।
ப்ரியோ ஹி ஜ்ஞாநிநோ(அ)த்யர்த²மஹம் ஸ ச மம ப்ரிய: ॥ 17 ॥
தேஷாம் சதுர்ணாம் மத்⁴யே ஜ்ஞாநீ தத்த்வவித் தத்வவித்த்வாத் நித்யயுக்த: ப⁴வதி ஏகப⁴க்திஶ்ச, அந்யஸ்ய ப⁴ஜநீயஸ்ய அத³ர்ஶநாத் ; அத: ஸ ஏகப⁴க்தி: விஶிஷ்யதே விஶேஷம் ஆதி⁴க்யம் ஆபத்³யதே, அதிரிச்யதே இத்யர்த²: । ப்ரியோ ஹி யஸ்மாத் அஹம் ஆத்மா ஜ்ஞாநிந:, அத: தஸ்ய அஹம் அத்யர்த²ம் ப்ரிய: ; ப்ரஸித்³த⁴ம் ஹி லோகே ‘ஆத்மா ப்ரியோ ப⁴வதி’ இதி । தஸ்மாத் ஜ்ஞாநிந: ஆத்மத்வாத் வாஸுதே³வ: ப்ரியோ ப⁴வதீத்யர்த²: । ஸ ச ஜ்ஞாநீ மம வாஸுதே³வஸ்ய ஆத்மைவேதி மம அத்யர்த²ம் ப்ரிய: ॥ 17 ॥
ந தர்ஹி ஆர்தாத³ய: த்ரய: வாஸுதே³வஸ்ய ப்ரியா: ? ந ; கிம் தர்ஹி ? —
உதா³ரா: ஸர்வ ஏவைதே
ஜ்ஞாநீ த்வாத்மைவ மே மதம் ।
ஆஸ்தி²த: ஸ ஹி யுக்தாத்மா
மாமேவாநுத்தமாம் க³திம் ॥ 18 ॥
உதா³ரா: உத்க்ருஷ்டா: ஸர்வ ஏவ ஏதே, த்ரயோ(அ)பி மம ப்ரியா ஏவேத்யர்த²: । ந ஹி கஶ்சித் மத்³ப⁴க்த: மம வாஸுதே³வஸ்ய அப்ரிய: ப⁴வதி । ஜ்ஞாநீ து அத்யர்த²ம் ப்ரியோ ப⁴வதீதி விஶேஷ: । தத் கஸ்மாத் இத்யத ஆஹ — ஜ்ஞாநீ து ஆத்மைவ ந அந்யோ மத்த: இதி மே மம மதம் நிஶ்சய: । ஆஸ்தி²த: ஆரோடு⁴ம் ப்ரவ்ருத்த: ஸ: ஜ்ஞாநீ ஹி யஸ்மாத் ‘அஹமேவ ப⁴க³வாந் வாஸுதே³வ: ந அந்யோ(அ)ஸ்மி’ இத்யேவம் யுக்தாத்மா ஸமாஹிதசித்த: ஸந் மாமேவ பரம் ப்³ரஹ்ம க³ந்தவ்யம் அநுத்தமாம் க³ந்தும் ப்ரவ்ருத்த இத்யர்த²: ॥ 18 ॥
ஜ்ஞாநீ புநரபி ஸ்தூயதே —
ப³ஹூநாம் ஜந்மநாமந்தே ஜ்ஞாநவாந்மாம் ப்ரபத்³யதே ।
வாஸுதே³வ: ஸர்வமிதி ஸ மஹாத்மா ஸுது³ர்லப⁴: ॥ 19 ॥
ப³ஹூநாம் ஜந்மநாம் ஜ்ஞாநார்த²ஸம்ஸ்காராஶ்ரயாணாம் அந்தே ஸமாப்தௌ ஜ்ஞாநவாந் ப்ராப்தபரிபாகஜ்ஞாந: மாம் வாஸுதே³வம் ப்ரத்யகா³த்மாநம் ப்ரத்யக்ஷத: ப்ரபத்³யதே ।
கத²ம் ?
வாஸுதே³வ: ஸர்வம் இதி ।
ய: ஏவம் ஸர்வாத்மாநம் மாம் நாராயணம் ப்ரதிபத்³யதே,
ஸ: மஹாத்மா ;
ந தத்ஸம: அந்ய: அஸ்தி,
அதி⁴கோ வா ।
அத: ஸுது³ர்லப⁴:,
‘மநுஷ்யாணாம் ஸஹஸ்ரேஷு’ (ப⁴. கீ³. 7 । 3) இதி ஹி உக்தம் ॥ 19 ॥
ஆத்மைவ ஸர்வோ வாஸுதே³வ இத்யேவமப்ரதிபத்தௌ காரணமுச்யதே —
காமைஸ்தைஸ்தைர்ஹ்ருதஜ்ஞாநா: ப்ரபத்³யந்தே(அ)ந்யதே³வதா: ।
தம் தம் நியமமாஸ்தா²ய ப்ரக்ருத்யா நியதா: ஸ்வயா ॥ 20 ॥
காமை: தைஸ்தை: புத்ரபஶுஸ்வர்கா³தி³விஷயை: ஹ்ருதஜ்ஞாநா: அபஹ்ருதவிவேகவிஜ்ஞாநா: ப்ரபத்³யந்தே அந்யதே³வதா: ப்ராப்நுவந்தி வாஸுதே³வாத் ஆத்மந: அந்யா: தே³வதா: ; தம் தம் நியமம் தே³வதாராத⁴நே ப்ரஸித்³தோ⁴ யோ யோ நியம: தம் தம் ஆஸ்தா²ய ஆஶ்ரித்ய ப்ரக்ருத்யா ஸ்வபா⁴வேந ஜந்மாந்தரார்ஜிதஸம்ஸ்காரவிஶேஷேண நியதா: நியமிதா: ஸ்வயா ஆத்மீயயா ॥ 20 ॥
தேஷாம் ச காமீநாம் —
யோ யோ யாம் யாம் தநும் ப⁴க்த: ஶ்ரத்³த⁴யார்சிதுமிச்ச²தி ।
தஸ்ய தஸ்யாசலாம் ஶ்ரத்³தா⁴ம் தாமேவ வித³தா⁴ம்யஹம் ॥ 21 ॥
ய: ய: காமீ யாம் யாம் தே³வதாதநும் ஶ்ரத்³த⁴யா ஸம்யுக்த: ப⁴க்தஶ்ச ஸந் அர்சிதும் பூஜயிதும் இச்ச²தி, தஸ்ய தஸ்ய காமிந: அசலாம் ஸ்தி²ராம் ஶ்ரத்³தா⁴ம் தாமேவ வித³தா⁴மி ஸ்தி²ரீகரோமி ॥ 21 ॥
யயைவ பூர்வம் ப்ரவ்ருத்த: ஸ்வபா⁴வதோ ய: யாம் தே³வதாதநும் ஶ்ரத்³த⁴யா அர்சிதும் இச்ச²தி —
ஸ தயா ஶ்ரத்³த⁴யா யுக்தஸ்தஸ்யா ராத⁴நமீஹதே ।
லப⁴தே ச தத: காமாந்மயைவ விஹிதாந்ஹி தாந் ॥ 22 ॥
ஸ தயா மத்³விஹிதயா ஶ்ரத்³த⁴யா யுக்த: ஸந் தஸ்யா: தே³வதாதந்வா: ராத⁴நம் ஆராத⁴நம் ஈஹதே சேஷ்டதே । லப⁴தே ச தத: தஸ்யா: ஆராதி⁴தாயா: தே³வதாதந்வா: காமாந் ஈப்ஸிதாந் மயைவ பரமேஶ்வரேண ஸர்வஜ்ஞேந கர்மப²லவிபா⁴க³ஜ்ஞதயா விஹிதாந் நிர்மிதாந் தாந் , ஹி யஸ்மாத் தே ப⁴க³வதா விஹிதா: காமா: தஸ்மாத் தாந் அவஶ்யம் லப⁴தே இத்யர்த²: । ‘ஹிதாந்’ இதி பத³ச்சே²தே³ ஹிதத்வம் காமாநாமுபசரிதம் கல்ப்யம் ; ந ஹி காமா ஹிதா: கஸ்யசித் ॥ 22 ॥
யஸ்மாத் அந்தவத்ஸாத⁴நவ்யாபாரா அவிவேகிந: காமிநஶ்ச தே, அத: —
அந்தவத்து ப²லம் தேஷாம்
தத்³ப⁴வத்யல்பமேத⁴ஸாம் ।
தே³வாந்தே³வயஜோ யாந்தி
மத்³ப⁴க்தா யாந்தி மாமபி ॥ 23 ॥
அந்தவத் விநாஶி து ப²லம் தேஷாம் தத் ப⁴வதி அல்பமேத⁴ஸாம் அல்பப்ரஜ்ஞாநாம் । தே³வாந்தே³வயஜோ யாந்தி தே³வாந் யஜந்த இதி தே³வயஜ:, தே தே³வாந் யாந்தி, மத்³ப⁴க்தா யாந்தி மாமபி । ஏவம் ஸமாநே அபி ஆயாஸே மாமேவ ந ப்ரபத்³யந்தே அநந்தப²லாய, அஹோ க²லு கஷ்டம் வர்தந்தே, இத்யநுக்ரோஶம் த³ர்ஶயதி ப⁴க³வாந் ॥ 23 ॥
கிம்நிமித்தம் மாமேவ ந ப்ரபத்³யந்தே இத்யுச்யதே —
அவ்யக்தம் வ்யக்திமாபந்நம் மந்யந்தே மாமபு³த்³த⁴ய: ।
பரம் பா⁴வமஜாநந்தோ மமாவ்யயமநுத்தமம் ॥ 24 ॥
அவ்யக்தம் அப்ரகாஶம் வ்யக்திம் ஆபந்நம் ப்ரகாஶம் க³தம் இதா³நீம் மந்யந்தே மாம் நித்யப்ரஸித்³த⁴மீஶ்வரமபி ஸந்தம் அபு³த்³த⁴ய: அவிவேகிந: பரம் பா⁴வம் பரமாத்மஸ்வரூபம் அஜாநந்த: அவிவேகிந: மம அவ்யயம் வ்யயரஹிதம் அநுத்தமம் நிரதிஶயம் மதீ³யம் பா⁴வமஜாநந்த: மந்யந்தே இத்யர்த²: ॥ 24 ॥
தத³ஜ்ஞாநம் கிம்நிமித்தமித்யுச்யதே —
நாஹம் ப்ரகாஶ: ஸர்வஸ்ய யோக³மாயாஸமாவ்ருத: ।
மூடோ⁴(அ)யம் நாபி⁴ஜாநாதி லோகோ மாமஜமவ்யயம் ॥ 25 ॥
ந அஹம் ப்ரகாஶ: ஸர்வஸ்ய லோகஸ்ய, கேஷாஞ்சிதே³வ மத்³ப⁴க்தாநாம் ப்ரகாஶ: அஹமித்யபி⁴ப்ராய: । யோக³மாயாஸமாவ்ருத: யோக³: கு³ணாநாம் யுக்தி: க⁴டநம் ஸைவ மாயா யோக³மாயா, தயா யோக³மாயயா ஸமாவ்ருத:, ஸஞ்ச²ந்ந: இத்யர்த²: । அத ஏவ மூடோ⁴ லோக: அயம் ந அபி⁴ஜாநாதி மாம் அஜம் அவ்யயம் ॥
யயா யோக³மாயயா ஸமாவ்ருதம் மாம் லோக: நாபி⁴ஜாநாதி, நாஸௌ யோக³மாயா மதீ³யா ஸதீ மம ஈஶ்வரஸ்ய மாயாவிநோ ஜ்ஞாநம் ப்ரதிப³த்⁴நாதி, யதா² அந்யஸ்யாபி மாயாவிந: மாயாஜ்ஞாநம் தத்³வத் ॥ 25 ॥
யத: ஏவம் , அத: —
வேதா³ஹம் ஸமதீதாநி வர்தமாநாநி சார்ஜுந ।
ப⁴விஷ்யாணி ச பூ⁴தாநி மாம் து வேத³ ந கஶ்சந ॥ 26 ॥
அஹம் து வேத³ ஜாநே ஸமதீதாநி ஸமதிக்ராந்தாநி பூ⁴தாநி, வர்தமாநாநி ச அர்ஜுந, ப⁴விஷ்யாணி ச பூ⁴தாநி வேத³ அஹம் । மாம் து வேத³ ந கஶ்சந மத்³ப⁴க்தம் மச்ச²ரணம் ஏகம் முக்த்வா ; மத்தத்த்வவேத³நாபா⁴வாதே³வ ந மாம் ப⁴ஜதே ॥ 26 ॥
கேந புந: மத்தத்த்வவேத³நப்ரதிப³ந்தே⁴ந ப்ரதிப³த்³தா⁴நி ஸந்தி ஜாயமாநாநி ஸர்வபூ⁴தாநி மாம் ந வித³ந்தி இத்யபேக்ஷாயாமித³மாஹ —
இச்சா²த்³வேஷஸமுத்தே²ந த்³வந்த்³வமோஹேந பா⁴ரத ।
ஸர்வபூ⁴தாநி ஸம்மோஹம் ஸர்கே³ யாந்தி பரந்தப ॥ 27 ॥
இச்சா²த்³வேஷஸமுத்தே²ந இச்சா² ச த்³வேஷஶ்ச இச்சா²த்³வேஷௌ தாப்⁴யாம் ஸமுத்திஷ்ட²தீதி இச்சா²த்³வேஷஸமுத்த²: தேந இச்சா²த்³வேஷஸமுத்தே²ந । கேநேதி விஶேஷாபேக்ஷாயாமித³மாஹ — த்³வந்த்³வமோஹேந த்³வந்த்³வநிமித்த: மோஹ: த்³வந்த்³வமோஹ: தேந । தாவேவ இச்சா²த்³வேஷௌ ஶீதோஷ்ணவத் பரஸ்பரவிருத்³தௌ⁴ ஸுக²து³:க²தத்³தே⁴துவிஷயௌ யதா²காலம் ஸர்வபூ⁴தை: ஸம்ப³த்⁴யமாநௌ த்³வந்த்³வஶப்³தே³ந அபி⁴தீ⁴யேதே । யத்ர யதா³ இச்சா²த்³வேஷௌ ஸுக²து³:க²தத்³தே⁴துஸம்ப்ராப்த்யா லப்³தா⁴த்மகௌ ப⁴வத:, ததா³ தௌ ஸர்வபூ⁴தாநாம் ப்ரஜ்ஞாயா: ஸ்வவஶாபாத³நத்³வாரேண பரமார்தா²த்மதத்த்வவிஷயஜ்ஞாநோத்பத்திப்ரதிப³ந்த⁴காரணம் மோஹம் ஜநயத: । ந ஹி இச்சா²த்³வேஷதோ³ஷவஶீக்ருதசித்தஸ்ய யதா²பூ⁴தார்த²விஷயஜ்ஞாநமுத்பத்³யதே ப³ஹிரபி ; கிமு வக்தவ்யம் தாப்⁴யாமாவிஷ்டபு³த்³தே⁴: ஸம்மூட⁴ஸ்ய ப்ரத்யகா³த்மநி ப³ஹுப்ரதிப³ந்தே⁴ ஜ்ஞாநம் நோத்பத்³யத இதி । அத: தேந இச்சா²த்³வேஷஸமுத்தே²ந த்³வந்த்³வமோஹேந, பா⁴ரத ப⁴ரதாந்வயஜ, ஸர்வபூ⁴தாநி ஸம்மோஹிதாநி ஸந்தி ஸம்மோஹம் ஸம்மூட⁴தாம் ஸர்கே³ ஜந்மநி, உத்பத்திகாலே இத்யேதத் , யாந்தி க³ச்ச²ந்தி ஹே பரந்தப । மோஹவஶாந்யேவ ஸர்வபூ⁴தாநி ஜாயமாநாநி ஜாயந்தே இத்யபி⁴ப்ராய: । யத: ஏவம் , அத: தேந த்³வந்த்³வமோஹேந ப்ரதிப³த்³த⁴ப்ரஜ்ஞாநாநி ஸர்வபூ⁴தாநி ஸம்மோஹிதாநி மாமாத்மபூ⁴தம் ந ஜாநந்தி ; அத ஏவ ஆத்மபா⁴வே மாம் ந ப⁴ஜந்தே ॥ 27 ॥
கே புந: அநேந த்³வந்த்³வமோஹேந நிர்முக்தா: ஸந்த: த்வாம் விதி³த்வா யதா²ஶாஸ்த்ரமாத்மபா⁴வேந ப⁴ஜந்தே இத்யபேக்ஷிதமர்த²ம் த³ர்ஶிதும் உச்யதே —
யேஷாம் த்வந்தக³தம் பாபம்
ஜநாநாம் புண்யகர்மணாம் ।
தே த்³வந்த்³வமோஹநிர்முக்தா
ப⁴ஜந்தே மாம் த்³ருட⁴வ்ரதா: ॥ 28 ॥
யேஷாம் து புந: அந்தக³தம் ஸமாப்தப்ராயம் க்ஷீணம் பாபம் ஜநாநாம் புண்யகர்மணாம் புண்யம் கர்ம யேஷாம் ஸத்த்வஶுத்³தி⁴காரணம் வித்³யதே தே புண்யகர்மாண: தேஷாம் புண்யகர்மணாம் , தே த்³வந்த்³வமோஹநிர்முக்தா: யதோ²க்தேந த்³வந்த்³வமோஹேந நிர்முக்தா: ப⁴ஜந்தே மாம் பரமாத்மாநம் த்³ருட⁴வ்ரதா: । ‘ஏவமேவ பரமார்த²தத்த்வம் நாந்யதா²’ இத்யேவம் ஸர்வபரித்யாக³வ்ரதேந நிஶ்சிதவிஜ்ஞாநா: த்³ருட⁴வ்ரதா: உச்யந்தே ॥ 28 ॥
தே கிமர்த²ம் ப⁴ஜந்தே இத்யுச்யதே —
ஜராமரணமோக்ஷாய மாமாஶ்ரித்ய யதந்தி யே ।
தே ப்³ரஹ்ம தத்³விது³: க்ருத்ஸ்நமத்⁴யாத்மம் கர்ம சாகி²லம் ॥ 29 ॥
ஜராமரணமோக்ஷாய ஜராமரணயோ: மோக்ஷார்த²ம் மாம் பரமேஶ்வரம் ஆஶ்ரித்ய மத்ஸமாஹிதசித்தா: ஸந்த: யதந்தி ப்ரயதந்தே யே, தே யத் ப்³ரஹ்ம பரம் தத் விது³: க்ருத்ஸ்நம் ஸமஸ்தம் அத்⁴யாத்மம் ப்ரத்யகா³த்மவிஷயம் வஸ்து தத் விது³:, கர்ம ச அகி²லம் ஸமஸ்தம் விது³: ॥ 29 ॥
ஸாதி⁴பூ⁴தாதி⁴தை³வம் மாம் ஸாதி⁴யஜ்ஞம் ச யே விது³: ।
ப்ரயாணகாலே(அ)பி ச மாம் தே விது³ர்யுக்தசேதஸ: ॥ 30 ॥
ஸாதி⁴பூ⁴தாதி⁴தை³வம் அதி⁴பூ⁴தம் ச அதி⁴தை³வம் ச அதி⁴பூ⁴தாதி⁴தை³வம் , ஸஹ அதி⁴பூ⁴தாதி⁴தை³வேந வர்ததே இதி ஸாதி⁴பூ⁴தாதி⁴தை³வம் ச மாம் யே விது³:, ஸாதி⁴யஜ்ஞம் ச ஸஹ அதி⁴யஜ்ஞேந ஸாதி⁴யஜ்ஞம் யே விது³:, ப்ரயாணகாலே மரணகாலே அபி ச மாம் தே விது³: யுக்தசேதஸ: ஸமாஹிதசித்தா இதி ॥ 30 ॥
இதி ஶ்ரீமத்பரமஹம்ஸபரிவாரஜகாசார்யஸ்ய ஶ்ரீகோ³விந்த³ப⁴க³வத்பூஜயபாத³ஶிஷ்யஸ்ய ஶ்ரீமச்ச²ங்கரப⁴க³வத: க்ருதௌ ஶ்ரீமத்³ப⁴க³வத்³கீ³தாபா⁴ஷ்யே ஸப்தமோ(அ)த்⁴யாய: ॥