श्रीमच्छङ्करभगवत्पूज्यपादविरचितम्

प्रश्नोपनिषद्भाष्यम्

करतलकलिताद्वयात्मतत्त्वं क्षपितदुरन्तचिरन्तनप्रमोहम् ।
उपचितमुदितोदितैर्गुणौघैः उपनिषदामयमुज्जहार भाष्यम् ॥

பஞ்சம: ப்ரஶ்ந:

அத² ஹைநம் ஶைப்³ய: ஸத்யகாம: பப்ரச்ச² । ஸ யோ ஹ வை தத்³ப⁴க³வந்மநுஷ்யேஷு ப்ராயணாந்தமோங்காரமபி⁴த்⁴யாயீத கதமம் வாவ ஸ தேந லோகம் ஜயதீதி ॥ 1 ॥

அத² ஹ ஏநம் ஶைப்³ய: ஸத்யகாம: பப்ரச்ச² । அதே²தா³நீம் பராபரப்³ரஹ்மப்ராப்திஸாத⁴நத்வேந ஓங்காரஸ்யோபாஸநவிதி⁴த்ஸயா ப்ரஶ்ந ஆரப்⁴யதே । ஸ: ய: கஶ்சித் ஹ வை ப⁴க³வந் , மநுஷ்யேஷு மநுஷ்யாணாம் மத்⁴யே தத் அத்³பு⁴தமிவ ப்ராயணாந்தம் மரணாந்தம் யாவஜ்ஜீவமித்யேதத் ; ஓங்காரம் அபி⁴த்⁴யாயீத ஆபி⁴முக்²யேந சிந்தயேத் । பா³ஹ்யவிஷயேப்⁴ய உபஸம்ஹ்ருதகரண: ஸமாஹிதசித்தோ ப⁴க்த்யாவேஶிதப்³ரஹ்மபா⁴வே ஓங்காரே ஆத்மப்ரத்யயஸந்தாநாவிச்சே²தோ³ பி⁴ந்நஜாதீயப்ரத்யயாந்தராகி²லீக்ருதோ நிவாதஸ்த²தீ³பஶிகா²ஸமோ(அ)பி⁴த்⁴யாநஶப்³தா³ர்த²: । ஸத்யப்³ரஹ்மசர்யாஹிம்ஸாபரிக்³ரஹத்யாக³ஸம்ந்யாஸஶௌசஸந்தோஷாமாயாவித்வாத்³யநேகயமநியமாநுக்³ருஹீத: ஸ: ஏவம் யாவஜ்ஜீவவ்ரததா⁴ரண:, கதமம் வாவ, அநேகே ஹி ஜ்ஞாநகர்மபி⁴ர்ஜேதவ்யா லோகாஸ்திஷ்ட²ந்தி ; தேஷு தேந ஓங்காராபி⁴த்⁴யாநேந கதமம் ஸ: லோகம் ஜயதீதி ॥

தஸ்மை ஸ ஹோவாச । ஏதத்³வை ஸத்யகாம பரம் சாபரம் ச ப்³ரஹ்ம யதோ³ங்கார: । தஸ்மாத்³வித்³வாநேதேநைவாயதநேநைகதரமந்வேதி ॥ 2 ॥

ப்ருஷ்டவதே தஸ்மை ஸ ஹ உவாச பிப்பலாத³: — ஏதத்³வை ஸத்யகாம । ஏதத் ப்³ரஹ்ம வை பரம் ச அபரம் ச ப்³ரஹ்ம பரம் ஸத்யமக்ஷரம் புருஷாக்²யம் அபரம் ச ப்ராணாக்²யம் ப்ரத²மஜம் யத் ததோ³ங்கார ஏவ ஓங்காராத்மகம் ஓங்காரப்ரதீகத்வாத் । பரம் ஹி ப்³ரஹ்ம ஶப்³தா³த்³யுபலக்ஷணாநர்ஹம் ஸர்வத⁴ர்மவிஶேஷவர்ஜிதம் , அதோ ந ஶக்யமதீந்த்³ரியகோ³சரத்வாத்கேவலேந மநஸாவகா³ஹிதும் । ஓங்காரே து விஷ்ண்வாதி³ப்ரதிமாஸ்தா²நீயே ப⁴க்த்யாவேஶிதப்³ரஹ்மபா⁴வே த்⁴யாயிநாம் தத்ப்ரஸீத³தீத்யவக³ம்யதே ஶாஸ்த்ரப்ராமாண்யாத் । ததா² பரம் ச ப்³ரஹ்ம । தஸ்மாத்பரம் சாபரம் ச ப்³ரஹ்ம யதோ³ங்கார இத்யுபசர்யதே । தஸ்மாதே³வம் வித்³வாந் ஏதேநைவ ஆத்மப்ராப்திஸாத⁴நேநைவ ஓங்காராபி⁴த்⁴யாநேந ஏகதரம் பரமபரம் வா அந்வேதி ப்³ரஹ்மாநுக³ச்ச²தி ; நேதி³ஷ்ட²ம் ஹ்யாலம்ப³நமோங்காரோ ப்³ரஹ்மண: ॥

ஸ யத்³யேகமாத்ரமபி⁴த்⁴யாயீத ஸ தேநைவ ஸம்வேதி³தஸ்தூர்ணமேவ ஜக³த்யாமபி⁴ஸம்பத்³யதே । தம்ருசோ மநுஷ்யலோகமுபநயந்தே ஸ தத்ர தபஸா ப்³ரஹ்மசர்யேண ஶ்ரத்³த⁴யா ஸம்பந்நோ மஹிமாநமநுப⁴வதி ॥ 3 ॥

ஸ யத்³யப்யோங்காரஸ்ய ஸகலமாத்ராவிபா⁴க³ஜ்ஞோ ந ப⁴வதி, ததா²ப்யோங்காராபி⁴த்⁴யாநப்ரபா⁴வாத்³விஶிஷ்டாமேவ க³திம் க³ச்ச²தி ; ஏததே³கதே³ஶஜ்ஞாநவைகு³ண்யதயோங்காரஶரண: கர்மஜ்ஞாநோப⁴யப்⁴ரஷ்டோ ந து³ர்க³திம் க³ச்ச²தி ; கிம் தர்ஹி, யதி³ ஏவமோங்காரமேவ ஏகமாத்ராவிபா⁴க³ஜ்ஞ ஏவ கேவல: அபி⁴த்⁴யாயீத ஏகமாத்ரம் ஸதா³ த்⁴யாயீத, ஸ தேநைவ ஏகமாத்ராவிஶிஷ்டோங்காராபி⁴த்⁴யாநேநைவ ஸம்வேதி³த: ஸம்போ³தி⁴த: தூர்ணம் க்ஷிப்ரமேவ ஜக³த்யாம் ப்ருதி²வ்யாம் அபி⁴ஸம்பத்³யதே । கிம் ? மநுஷ்யலோகம் । அநேகாநி ஹி ஜந்மாநி ஜக³த்யாம் ஸம்ப⁴வந்தி । தத்ர தம் ஸாத⁴கம் ஜக³த்யாம் மநுஷ்யலோகமேவ உபநயந்தே உபநிக³மயந்தி ருச: । ருக்³வேத³ரூபா ஹ்யோங்காரஸ்ய ப்ரத²மா ஏகமாத்ரா । தேந ஸ தத்ர மநுஷ்யஜந்மநி த்³விஜாக்³ர்ய: ஸந் தபஸா ப்³ரஹ்மசர்யேண ஶ்ரத்³த⁴யா ச ஸம்பந்ந: மஹிமாநம் விபூ⁴திம் அநுப⁴வதி ந வீதஶ்ரத்³தோ⁴ யதே²ஷ்டசேஷ்டோ ப⁴வதி ; யோக³ப்⁴ரஷ்ட: கதா³சித³பி ந து³ர்க³திம் க³ச்ச²தி ॥

அத² யதி³ த்³விமாத்ரேண மநஸி ஸம்பத்³யதே ஸோ(அ)ந்தரிக்ஷம் யஜுர்பி⁴ருந்நீயதே ஸோமலோகம் । ஸ ஸோமலோகே விபூ⁴திமநுபூ⁴ய புநராவர்ததே ॥ 4 ॥

அத² புந: யதி³ த்³விமாத்ராவிபா⁴க³ஜ்ஞோ த்³விமாத்ரேண விஶிஷ்டமோங்காரமபி⁴த்⁴யாயீத ஸ்வப்நாத்மகே மநஸி மநநீயே யஜுர்மயே ஸௌமதை³வத்யே ஸம்பத்³யதே ஏகாக்³ரதயாத்மபா⁴வம் க³ச்ச²தி, ஸ ஏவம் ஸம்பந்நோ ம்ருத: அந்தரிக்ஷம் அந்தரிக்ஷாதா⁴ரம் த்³விதீயமாத்ராரூபம் த்³விதீயமாத்ராரூபைரேவ யஜுர்பி⁴: உந்நீயதே ஸோமலோகம் ஸௌம்யம் ஜந்மப்ராபயந்தி தம் யஜூம்ஷித்யர்த²: । ஸ தத்ர விபூ⁴திமநுபூ⁴ய ஸோமலோகே மநுஷ்யலோகம் ப்ரதி புநராவர்ததே ॥
“ஸ+ஸாமபி⁴ருந்நீயதே+ப்³ரஹ்மலோகம்”(ப்ர.+உ.+5 ।+5)

ய: புநரேதம் த்ரிமாத்ரேணோமித்யேதேநைவாக்ஷரேண பரம் புருஷமபி⁴த்⁴யாயீத ஸ தேஜஸி ஸூர்யே ஸம்பந்ந: । யதா² பாதோ³த³ரஸ்த்வசா விநிர்முச்யத ஏவம் ஹ வை ஸ பாப்மநா விநிர்முக்த: ஸ ஸாமபி⁴ருந்நீயதே ப்³ரஹ்மலோகம் ஸ ஏதஸ்மாஜ்ஜீவக⁴நாத்பராத்பரம் புரிஶயம் புருஷமீக்ஷதே । ததே³தௌ ஶ்லோகௌ ப⁴வத: ॥ 5 ॥

ய: புந: ஏதம் ஓங்காரம் த்ரிமாத்ரேண த்ரிமாத்ராவிஷயவிஜ்ஞாநவிஶிஷ்டேந ஓமித்யேதேநைவ அக்ஷரேண பரம் ஸூர்யாந்தர்க³தம் புருஷம் ப்ரதீகத்வேந அபி⁴த்⁴யாயீத தேநாபி⁴த்⁴யாநேந ப்ரதீகத்வேந ஹ்யாலம்ப³நத்வம் ப்ரக்ருதமோங்காரஸ்ய பரம் சாபரம் ச ப்³ரஹ்மேதி அபே⁴த³ஶ்ருதே:, ஓங்காரமிதி ச த்³விதீயாநேகஶ: ஶ்ருதா பா³த்⁴யேதாந்யதா² । யத்³யபி த்ருதீயாபி⁴தா⁴நத்வேந கரணத்வமுபபத்³யதே, ததா²பி ப்ரக்ருதாநுரோதா⁴த்த்ரிமாத்ரம் பரம் புருஷமிதி த்³விதீயைவ பரிணேயா ‘த்யஜேதே³கம் குலஸ்யார்தே²’ இதி ந்யாயேந । ஸ: த்ருதீயமாத்ராரூபே தேஜஸி ஸூர்யே ஸம்பந்நோ ப⁴வதி த்⁴யாயமாந:, ம்ருதோ(அ)பி ஸூர்யாத்ஸோமலோகாதி³வந்ந புநராவர்ததே ; கிந்து ஸூர்யே ஸம்பந்நமாத்ர ஏவ । யதா² பாதோ³த³ர: ஸர்ப: த்வசா விநிர்முச்யதே ஜீர்ணத்வக்³விநிர்முக்த: ஸ புநர்நவோ ப⁴வதி । ஏவம் ஹ வை ஏஷ யதா² த்³ருஷ்டாந்த: ஸ பாப்மநா ஸர்பத்வக்ஸ்தா²நீயேநாஶுத்³தி⁴ரூபேண விநிர்முக்த: ஸ: ஸாமபி⁴: த்ருதீயமாத்ராரூபை: ஊர்த்⁴வமுந்நீயதே ப்³ரஹ்மலோகம் ஹிரண்யக³ர்ப⁴ஸ்ய ப்³ரஹ்மணோ லோகம் ஸத்யாக்²யம் । ஸ: ஹிரண்யக³ர்ப⁴: ஸர்வேஷாம் ஸம்ஸாரிணாம் ஜீவாநாமாத்மபூ⁴த: । ஸ ஹ்யந்தராத்மா லிங்க³ரூபேண ஸர்வபூ⁴தாநாம் । தஸ்மிந் ஹி லிங்கா³த்மநி ஸம்ஹதா: ஸர்வே ஜீவா: । தஸ்மாத்ஸ ஜீவக⁴ந: ஸ வித்³வாம்ஸ்த்ரிமாத்ரோங்காராபி⁴ஜ்ஞ: ஏதஸ்மாஜ்ஜீவக⁴நாத் ஹிரண்யக³ர்பா⁴த்பராத்பரம் பரமாத்மாக்²யம் புருஷமீக்ஷதே புரிஶயம் ஸர்வஶரீராநுப்ரவிஷ்டம் பஶ்யதி த்⁴யாயமாந: । தத் ஏதௌ அஸ்மிந்யதோ²க்தார்த²ப்ரகாஶகௌ ஶ்லோகௌ மந்த்ரௌ ப⁴வத: ॥

திஸ்ரோ மாத்ரா ம்ருத்யுமத்ய: ப்ரயுக்தா அந்யோந்யஸக்தா அநவிப்ரயுக்தா: ।
க்ரியாஸு பா³ஹ்யாப்⁴யந்தரமத்⁴யமாஸு ஸம்யக்ப்ரயுக்தாஸு ந கம்பதே ஜ்ஞ: ॥ 6 ॥

திஸ்ர: த்ரிஸங்‍க்²யாகா அகாரோகாரமகாராக்²யா: ஓங்காரஸ்ய மாத்ரா: । ம்ருத்யுமத்ய: ம்ருத்யுர்யாஸாம் வித்³யதே தா ம்ருத்யுமத்ய: ம்ருத்யுகோ³சராத³நதிக்ராந்தா: ம்ருத்யுகோ³சரா ஏவேத்யர்த²: । தா ஆத்மநோ த்⁴யாநக்ரியாஸு ப்ரயுக்தா: । கிஞ்ச, அந்யோந்யஸக்தா: இதரேதரஸம்ப³த்³தா⁴: । அநவிப்ரயுக்தா: விஶேஷேணைகைகவிஷய ஏவ ப்ரயுக்தா விப்ரயுக்தா:, ந ததா² விப்ரயுக்தா அவிப்ரயுக்தா:, ந அவிப்ரயுக்தா அநவிப்ரயுக்தா: । கிம் தர்ஹி, விஶேஷேணைகஸ்மிந்த்⁴யாநகாலே திஸ்ருஷு க்ரியாஸு பா³ஹ்யாப்⁴யந்தரமத்⁴யமாஸு ஜாக்³ரத்ஸ்வப்நஸுஷுப்தஸ்தா²நபுருஷாபி⁴த்⁴யாநலக்ஷணாஸு யோக³க்ரியாஸு யுக்தாஸு ஸம்யக்ப்ரயுக்தாஸு ஸம்யக்³த்⁴யாநகாலே ப்ரயோஜிதாஸு ந கம்பதே ந சலதி ஜ்ஞ: யோகீ³ யதோ²க்தவிபா⁴க³ஜ்ஞ: ஓங்காரஸ்யேத்யர்த²: । ந தஸ்யைவம்வித³ஶ்சலநமுபபத்³யதே । யஸ்மாஜ்ஜாக்³ரத்ஸ்வப்நஸுஷுப்தபுருஷா: ஸஹ ஸ்தா²நைர்மாத்ராத்ரயரூபேணோங்காராத்மரூபேண த்³ருஷ்டா: ; ஸ ஹ்யேவம் வித்³வாந்ஸர்வாத்மபூ⁴த ஓங்காரமய: குதோ வா சலேத்கஸ்மிந்வா ॥

ருக்³பி⁴ரேதம் யஜுர்பி⁴ரந்தரிக்ஷம் ஸாமபி⁴ர்யத்தத்கவயோ வேத³யந்தே ।
தமோங்காரேணைவாயதநேநாந்வேதி வித்³வாந்யத்தச்சா²ந்தமஜரமம்ருதமப⁴யம் பரம் சேதி ॥ 7 ॥

ஸர்வார்த²ஸங்க்³ரஹார்தோ² த்³விதீயோ மந்த்ர: — ருக்³பி⁴: ஏதம் லோகம் மநுஷ்யோபலக்ஷிதம் । யஜுர்பி⁴: அந்தரிக்ஷம் ஸோமாதி⁴ஷ்டி²தம் । ஸாமபி⁴: யத் தத்³ப்³ரஹ்மலோக இதி த்ருதீயம் கவய: மேதா⁴விநோ வித்³யாவந்த ஏவ நாவித்³வாம்ஸ: வேத³யந்தே । தம் த்ரிவித⁴ம் லோகமோங்காரேண ஸாத⁴நேநாபரப்³ரஹ்மலக்ஷணம் அந்வேதி அநுக³ச்ச²தி வித்³வாந் । தேநைவோங்காரேண யத்தத்பரம் ப்³ரஹ்மாக்ஷரம் ஸத்யம் புருஷாக்²யம் ஶாந்தம் விமுக்தஜாக்³ரத்ஸ்வப்நஸுஷுப்தாதி³விஶேஷம் ஸர்வப்ரபஞ்சவிவர்ஜிதம் , அத ஏவ அஜரம் ஜராவர்ஜிதம் அம்ருதம் ம்ருத்யுவர்ஜிதமத ஏவ । யஸ்மாஜ்ஜராதி³விக்ரியாரஹிதமத: அப⁴யம் । யஸ்மாதே³வாப⁴யம் தஸ்மாத் பரம் நிரதிஶயம் । தத³ப்யோங்காரேணைவாயதநேந க³மநஸாத⁴நேநாந்வேதீத்யர்த²: । இதிஶப்³தோ³ வாக்யபரிஸமாப்த்யர்த²: ॥
இதி பஞ்சமப்ரஶ்நபா⁴ஷ்யம் ॥