ததே³வம் ப்ரத²மஸூத்ரேண மீமாம்ஸாரம்ப⁴முபபாத்³ய ப்³ரஹ்மமீமாம்ஸாமாரப⁴தே -

ஜந்மாத்³யஸ்ய யத: ।

ஸூத்ராவயவாந் விப⁴ஜதே -

ஜந்மோத்பத்திராதி³ரஸ்யேதி ।

லாக⁴வாய ஸூத்ரக்ருதா ஜந்மாதீ³தி நபும்ஸகப்ரயோக³: க்ருதஸ்தது³பபாத³நாய ஸமாஹாரமாஹ -

ஜந்மஸ்தி²திப⁴ங்க³மிதி ।

ஜந்மநஶ்ச இத்யாதி³:

காரணநிர்தே³ஶ:

இத்யந்த: ஸந்த³ர்போ⁴ நிக³த³வ்யாக்²யாத: ।

ஸ்யாதே³தத் । ப்ரதா⁴நகாலக்³ரஹலோகபாலக்ரியாயத்³ருச்சா²ஸ்வபா⁴வாபா⁴வேஷூபப்லவமாநேஷு ஸத்ஸு ஸர்வஜ்ஞம் ஸர்வஶக்திஸ்வபா⁴வம் ப்³ரஹ்ம ஜக³ஜ்ஜந்மாதி³காரணமிதி குத: ஸம்பா⁴வநேத்யத ஆஹ -

அஸ்ய ஜக³த இதி ।

அத்ர

நாமரூபாப்⁴யாம் வ்யாக்ருதஸ்ய இதி

சேதநபா⁴வகர்த்ருகத்வஸம்பா⁴வநயா ப்ரதா⁴நாத்³யசேதநகர்த்ருகத்வம் நிருபாக்²யகர்த்ருகத்வம் ச வ்யாஸேத⁴தி । யத்க²லு நாம்நா ரூபேண ச வ்யாக்ரியதே தச்சேதநகர்த்ருகம் த்³ருஷ்டம் , யதா² க⁴டாதி³ । விவாதா³த்⁴யாஸிதம் ச ஜக³ந்நாமரூபாப்⁴யாம் வ்யாக்ருதம் தஸ்மாச்சேதநகர்த்ருகம் ஸம்பா⁴வ்யதே । சேதநோ ஹி பு³த்³தா⁴வாலிக்²ய நாமரூபே க⁴ட இதி நாம்நா, ரூபேண ச கம்பு³க்³ரீவாதி³நா பா³ஹ்யம் க⁴டம் நிஷ்பாத³யதி । அத ஏவ க⁴டஸ்ய நிர்வர்த்யஸ்யாப்யந்த: ஸங்கல்பாத்மநா ஸித்³த⁴ஸ்ய கர்மகாரகபா⁴வோ க⁴டம் கரோதீதி । யதா²ஹு: - “பு³த்³தி⁴ஸித்³த⁴ம் து ந தத³ஸத்”(ந்யா.ஸூ. 4 । 1 । 50) இதி । ததா² சாசேதநோ பு³த்³தா⁴வநாலிகி²தம் கரோதீதி ந ஶக்யம் ஸம்பா⁴வயிதுமிதி பா⁴வ: ।

ஸ்யாதே³தத் । சேதநா க்³ரஹா லோகபாலா வா நாமரூபே பு³த்³தா⁴வாலிக்²ய ஜக³ஜ்ஜநயிஷ்யந்தி, க்ருதமுக்தஸ்வபா⁴வேந ப்³ரஹ்மணேத்யத ஆஹ -

அநேககர்த்ருபோ⁴க்த்ருஸம்யுக்தஸ்யேதி ।

கேசித்கர்தாரோ ப⁴வந்தி, யதா² ஸூத³ர்த்விகா³த³ய:, ந போ⁴க்தார: । கேசித்து போ⁴க்தார:, யதா² ஶ்ராத்³த⁴வைஶ்வாநரீயேஷ்ட்யாதி³ஷு பிதாபுத்ராத³ய:, ந கர்தார: । தஸ்மாது³ப⁴யக்³ரஹணம் । தே³ஶகாலநிமித்தக்ரியாப²லாநி இதீதரேதரத்³வந்த்³வ: । தே³ஶாதீ³நி ச தாநி ப்ரதிநியதாநி சேதி விக்³ரஹ: । ததா³ஶ்ரயோ ஜக³த்தஸ்ய । கேசித்க²லு ப்ரதிநியததே³ஶோத்பாதா³:, யதா² க்ருஷ்ணம்ருகா³த³ய: । கேசித்ப்ரதிநியதகாலோத்பாதா³:, யதா² கோகிலாலாபாத³யோ வஸந்தே । கேசித்ப்ரதிநியதநிமித்தா:, யதா² நவாம்பு³த³த்⁴வாநாதி³நிமித்தா ப³லாகாக³ர்பா⁴த³ய: । கேசித்ப்ரதிநியதக்ரியா:, யதா² ப்³ராஹ்மணாநாம் யாஜநாத³யோ நேதரேஷாம் । ஏவம் ப்ரதிநியதப²லா:, யதா² கேசித்ஸுகி²ந:, கேசித்³து³:கி²ந:, ஏவம் ய ஏவ ஸுகி²நஸ்த ஏவ கதா³சித்³து³:கி²ந: । ஸர்வமேததா³கஸ்மிகாபரநாம்நி யாத்³ருச்சி²கத்வே வா ஸ்வாபா⁴விகத்வே வா ஸர்வஜ்ஞாஸர்வஶக்திகர்த்ருகத்வே ச ந க⁴டதே, பரிமிதஜ்ஞாநஶக்திபி⁴ர்க்³ரஹலோகபாலாதி³பி⁴ர்ஜ்ஞாதும் கர்தும் சாஶக்யத்வாத் ।

ததி³த³முக்தம் -

மநஸாப்யசிந்த்யரசநாரூபஸ்யேதி ।

ஏகஸ்யா அபி ஹி ஶரீரரசநாயா ரூபம் மநஸா ந ஶக்யம் சிந்தயிதும் கதா³சித் , ப்ராகே³வ ஜக³த்³ரசநாயா:, கிமங்க³ புந: கர்துமித்யர்த²: ।

ஸூத்ரவாக்யம் பூரயதி -

தத்³ப்³ரஹ்மேதி வாக்யஶேஷ: ।

ஸ்யாதே³தத் । கஸ்மாத்புநர்ஜந்மஸ்தி²திப⁴ங்க³மாத்ரமிஹாதி³க்³ரஹணேந க்³ருஹ்யதே, ந து வ்ருத்³தி⁴பரிணாமாபக்ஷயா அபீத்யத ஆஹ -

அந்யேஷாமபி பா⁴வவிகாராணாம் -

வ்ருத்³த்⁴யாதீ³நாம்

த்ரிஷ்வேவாந்தர்பா⁴வ இதி ।

வ்ருத்³தி⁴ஸ்தாவத³வயவோபசய: । தேநால்பாவயவாத³வயவிநோ த்³விதந்துகாதே³ரந்ய ஏவ மஹாந்படோ ஜாயத இதி ஜந்மைவ வ்ருத்³தி⁴: । பரிணாமோ(அ)பி த்ரிவிதோ⁴ த⁴ர்மலக்ஷணாவஸ்தா²லக்ஷண: உத்பத்திரேவ । த⁴ர்மிணோ ஹி ஹாடகாதே³ர்த⁴ர்மலக்ஷண: பரிணாம: கடகமுகுடாதி³ஸ்தஸ்யோத்பத்தி:, ஏவம் கடகாதே³ரபி ப்ரத்யுத்பந்நத்வாதி³லக்ஷண: பரிணாம உத்பத்தி: । ஏவமவஸ்தா²பரிணாமோ நவபுராணத்வாதி³ருத்பத்தி: । அபக்ஷயஸ்த்வவயவஹ்ராஸோ நாஶ ஏவ । தஸ்மாஜ்ஜந்மாதி³ஷு யதா²ஸ்வமந்தர்பா⁴வாத்³வ்ருத்³த்⁴யாத³ய: ப்ருத²ங்நோக்தா இத்யர்த²: ।

அதை²தே வ்ருத்³த்⁴யாத³யோ ந ஜந்மாதி³ஷ்வந்தர்ப⁴வந்தி, ததா²ப்யுத்பத்திஸ்தி²திப⁴ங்க³மேவோபாதா³தவ்யம் । ததா² ஸதி ஹி தத்ப்ரதிபாத³கே “யதோ வா இமாநி பூ⁴தாநி” (தை.உ. 3-1-1) இதி வேத³வாக்யே பு³த்³தி⁴ஸ்தீ²க்ருதே ஜக³ந்மூலகாரணம் ப்³ரஹ்ம லக்ஷிதம் ப⁴வதி । அந்யதா² து ஜாயதே(அ)ஸ்தி வர்த⁴தே இத்யாதீ³நாம் க்³ரஹணே தத்ப்ரதிபாத³கம் நைருக்தவாக்யம் பு³த்³தௌ⁴ ப⁴வேத் , தச்ச ந மூலகாரணப்ரதிபாத³நபரம் , மஹாஸர்கா³தூ³ர்த்⁴வம் ஸ்தி²திகாலே(அ)பி தத்³வாக்யோதி³தாநாம் ஜந்மாதீ³நாம் பா⁴வவிகாராணாமுபபத்தே:, இதி ஶங்காநிராகரணார்த²ம் வேதோ³க்தோத்பத்திஸ்தி²திப⁴ங்க³க்³ரஹணமித்யாஹ -

யாஸ்கபரிபடி²தாநாம் த்விதி ।

நந்வேவமப்யுத்பத்திமாத்ரம் ஸூச்யதாம் , தந்நாந்தரீயகதயா து ஸ்தி²திப⁴ங்க³ம் க³ம்யத இத்யத ஆஹ -

யோத்பத்திர்ப்³ரஹ்மண:

காரணாதி³தி । த்ரிபி⁴ரஸ்யோபாதா³நத்வம் ஸூச்யதே । உத்பத்திமாத்ரம் து நிமித்தகாரணஸாதா⁴ரணமிதி நோபாதா³நம் ஸூசயேத் ।

ததி³த³முக்தம் -

தத்ரைவேதி ।

பூர்வோக்தாநாம் கார்யகாரணவிஶேஷணாநாம் ப்ரயோஜநமாஹ -

ந யதோ²க்தேதி ।

தத³நேந ப்ரப³ந்தே⁴ந ப்ரதிஜ்ஞாவிஷயஸ்ய ப்³ரஹ்மஸ்வரூபஸ்ய லக்ஷணத்³வாரேண ஸம்பா⁴வநோக்தா । தத்ர ப்ரமாணம் வக்தவ்யம் । யதா²ஹுர்நையாயிகா: - “ஸம்பா⁴வித: ப்ரதிஜ்ஞாயாம் பக்ஷ: ஸாத்⁴யேத ஹேதுநா । ந தஸ்ய ஹேதுபி⁴ஸ்த்ராணமுத்பதந்நேவ யோ ஹத:” ॥

யதா² ச வந்த்⁴யா ஜநநீ” இத்யாதி³ரிதி । இத்த²ம் நாம ஜந்மாதி³ ஸம்பா⁴வநாஹேது:, யத³ந்யே வைஶேஷிககாத³ய இத ஏவாநுமாநாதீ³ஶ்வரவிநிஶ்சயமிச்ச²ந்தீதி ஸம்பா⁴வநாஹேதுதாம் த்³ரட⁴யிதுமாஹ -

ஏததே³வேதி ।