ப்³ரஹ்மஸூத்ரபா⁴ஷ்யம்
ப்ரத²மோ(அ)த்⁴யாய:ப்ரத²ம: பாத³:
பூர்வப்ருஷ்ட²ம்      உத்தரப்ருஷ்ட²ம்
பா⁴மதீவ்யாக்²யா
 
ஸ்வாப்யயாத் ॥ 9 ॥
ததே³வ ஸச்ச²ப்³த³வாச்யம் காரணம் ப்ரக்ருத்ய ஶ்ரூயதே — ‘யத்ரைதத்புருஷ: ஸ்வபிதி நாம, ஸதா ஸோம்ய ததா³ ஸம்பந்நோ ப⁴வதி; ஸ்வமபீதோ ப⁴வதி; தஸ்மாதே³நம் ஸ்வபிதீத்யாசக்ஷதே; ஸ்வம் ஹ்யபீதோ ப⁴வதி’ (சா². உ. 6 । 8 । 1) இதி । ஏஷா ஶ்ருதி: ஸ்வபிதீத்யேதத்புருஷஸ்ய லோகப்ரஸித்³த⁴ம் நாம நிர்வக்தி । ஸ்வஶப்³தே³நேஹாத்மோச்யதே । ய: ப்ரக்ருத: ஸச்ச²ப்³த³வாச்யஸ்தமபீதோ ப⁴வத்யபிக³தோ ப⁴வதீத்யர்த²: । அபிபூர்வஸ்யைதேர்லயார்த²த்வம் ப்ரஸித்³த⁴ம் , ப்ரப⁴வாப்யயாவித்யுத்பத்திப்ரலயயோ: ப்ரயோக³த³ர்ஶநாத் । மந:ப்ரசாரோபாதி⁴விஶேஷஸம்ப³ந்தா⁴தி³ந்த்³ரியார்தா²ந்க்³ருஹ்ணம்ஸ்தத்³விஶேஷாபந்நோ ஜீவோ ஜாக³ர்தி । தத்³வாஸநாவிஶிஷ்ட: ஸ்வப்நாந்பஶ்யந்மந:ஶப்³த³வாச்யோ ப⁴வதி । ஸ உபாதி⁴த்³வயோபரமே ஸுஷுப்தாவஸ்தா²யாமுபாதி⁴க்ருதவிஶேஷாபா⁴வாத்ஸ்வாத்மநி ப்ரலீந இவேதி ‘ஸ்வம் ஹ்யபீதோ ப⁴வதி’ (சா². உ. 6 । 8 । 1) இத்யுச்யதே । யதா² ஹ்ருத³யஶப்³த³நிர்வசநம் ஶ்ருத்யா த³ர்ஶிதம் — ‘ஸ வா ஏஷ ஆத்மா ஹ்ருதி³, தஸ்யைததே³வ நிருக்தம் — ஹ்ருத்³யயமிதி; தஸ்மாத்³த்⁴ருத³யமிதி’ (சா². உ. 8 । 3 । 3); யதா² வாஶநாயோத³ந்யாஶப்³த³ப்ரவ்ருத்திமூலம் த³ர்ஶயதி ஶ்ருதி: — ‘ஆப ஏவ தத³ஶிதம் நயந்தே’ (சா². உ. 6 । 8 । 3) ‘தேஜ ஏவ தத்பீதம் நயதே’ (சா². உ. 6 । 8 । 5) இதி ச । ஏவம் ஸ்வமாத்மாநம் ஸச்ச²ப்³த³வாச்யமபீதோ ப⁴வதி இதீமமர்த²ம் ஸ்வபிதிநாமநிர்வசநேந த³ர்ஶயதி । ந ச சேதந ஆத்மா அசேதநம் ப்ரதா⁴நம் ஸ்வரூபத்வேந ப்ரதிபத்³யேத । யதி³ புந: ப்ரதா⁴நமேவாத்மீயத்வாத்ஸ்வஶப்³தே³நைவோச்யேத, ஏவமபி சேதநோ(அ)சேதநமப்யேதீதி விருத்³த⁴மாபத்³யேத । ஶ்ருத்யந்தரம் ச — ‘ப்ராஜ்ஞேநாத்மநா ஸம்பரிஷ்வக்தோ ந பா³ஹ்யம் கிஞ்சந வேத³ நாந்தரம்’ (ப்³ரு. உ. 4 । 3 । 21) இதி ஸுஷுப்தாவஸ்தா²யாம் சேதநே அப்யயம் த³ர்ஶயதி । அதோ யஸ்மிந்நப்யய: ஸர்வேஷாம் சேதநாநாம் தச்சேதநம் ஸச்ச²ப்³த³வாச்யம் ஜக³த: காரணம், ந ப்ரதா⁴நம் ॥ 9 ॥

அபி ச ஜக³த்காரணம் ப்ரக்ருத்ய ஸ்வபிதீத்யஸ்ய நிருக்தம் குர்வதீ ஶ்ருதிஶ்சேதநமேவ ஜக³த்காரணம் ப்³ரூதே । யதி³ ஸ்வஶப்³த³ ஆத்மவசநஸ்ததா²பி சேதநஸ்ய புருஷஸ்யாசேதநப்ரதா⁴நத்வாநுபபத்தி: । அதா²த்மீயவசநஸ்த²தா²ப்யசேதநே புருஷார்த²தயாத்மீயே(அ)பி சேதநஸ்ய ப்ரலயாநுபபத்தி: । நஹி ம்ருதா³த்மா க⁴ட ஆத்மீயே(அ)பி பாத²ஸி ப்ரலீயதே(அ)பி த்வாத்மபூ⁴தாயாம் ம்ருத்³யேவ । நச ரஜதமநாத்மபூ⁴தே ஹஸ்திநி ப்ரலீயதே, கிந்த்வாத்மபூ⁴தாயாம் ஶுக்தாவேவேத்யாஹ -

ஸ்வாப்யயாத் ॥ 9 ॥