ப்³ரஹ்மஸூத்ரபா⁴ஷ்யம்
ப்ரத²மோ(அ)த்⁴யாய:ப்ரத²ம: பாத³:
பூர்வப்ருஷ்ட²ம்      உத்தரப்ருஷ்ட²ம்
பா⁴மதீவ்யாக்²யா
 
பூ⁴தாதி³பாத³வ்யபதே³ஶோபபத்தேஶ்சைவம் ॥ 26 ॥
இதஶ்சைவமப்⁴யுபக³ந்தவ்யமஸ்தி பூர்வஸ்மிந்வாக்யே ப்ரக்ருதம் ப்³ரஹ்மேதி; யதோ பூ⁴தாதீ³ந்பாதா³ந் வ்யபதி³ஶதி ஶ்ருதி: । பூ⁴தப்ருதி²வீஶரீரஹ்ருத³யாநி ஹி நிர்தி³ஶ்யாஹ — ‘ஸைஷா சதுஷ்பதா³ ஷட்³விதா⁴ கா³யத்ரீ’ (சா². உ. 3 । 12 । 5) இதி । ந ஹி ப்³ரஹ்மாநாஶ்ரயணே கேவலஸ்ய ச்ச²ந்த³ஸோ பூ⁴தாத³ய: பாதா³ உபபத்³யந்தே । அபி ச ப்³ரஹ்மாநாஶ்ரயணே நேயம்ருக் ஸம்ப³த்⁴யேத — ‘தாவாநஸ்ய மஹிமா’ இதி । அநயா ஹி ருசா ஸ்வரஸேந ப்³ரஹ்மைவாபி⁴தீ⁴யதே, ‘பாதோ³(அ)ஸ்ய ஸர்வா பூ⁴தாநி த்ரிபாத³ஸ்யாம்ருதம் தி³வி’ (சா². உ. 3 । 12 । 6) இதி ஸர்வாத்மத்வோபபத்தே: । புருஷஸூக்தே(அ)பீயம்ருக் ப்³ரஹ்மபரதயைவ ஸமாம்நாயதே । ஸ்ம்ருதிஶ்ச ப்³ரஹ்மண ஏவம்ரூபதாம் த³ர்ஶயதி — ‘விஷ்டப்⁴யாஹமித³ம் க்ருத்ஸ்நமேகாம்ஶேந ஸ்தி²தோ ஜக³த்’ (ப⁴. கீ³. 10 । 42) இதி । ‘யத்³வை தத்³ப்³ரஹ்ம’ (சா². உ. 3 । 12 । 7) இதி ச நிர்தே³ஶ ஏவம் ஸதி முக்²யார்த² உபபத்³யதே । ‘தே வா ஏதே பஞ்ச ப்³ரஹ்மபுருஷா:’ (சா². உ. 3 । 13 । 6) இதி ச ஹ்ருத³யஸுஷிஷு ப்³ரஹ்மபுருஷஶ்ருதிர்ப்³ரஹ்மஸம்ப³ந்தி⁴தாயாம் விவக்ஷிதாயாம் ஸம்ப⁴வதி । தஸ்மாத³ஸ்தி பூர்வஸ்மிந்வாக்யே ப்³ரஹ்ம ப்ரக்ருதம் । ததே³வ ப்³ரஹ்ம ஜ்யோதிர்வாக்யே த்³யுஸம்ப³ந்தா⁴த்ப்ரத்யபி⁴ஜ்ஞாயமாநம் பராம்ருஶ்யத இதி ஸ்தி²தம் ॥ 26 ॥

ஷட்³விதே⁴தி ।

பூ⁴தப்ருதி²வீஶரீரஹ்ருத³யவாக்ப்ராணா இதி ஷட்ப்ரகாரா கா³யத்ர்யாக்²யஸ்ய ப்³ரஹ்மண: ஶ்ரூயந்தே ।

பஞ்ச ப்³ரஹ்மபுருஷா இதி ச, ஹ்ருத³யஸுஷிஷு ப்³ரஹ்மபுருஷஶ்ருதிர்ப்³ரஹ்மஸம்ப³ந்தி⁴தாயாம் விவக்ஷிதாயாம் ஸம்ப⁴வதி ।

அஸ்யார்த²: - ஹ்ருத³யஸ்யாஸ்ய க²லு பஞ்ச ஸுஷய: பஞ்ச சி²த்³ராணி । தாநி ச தே³வை: ப்ராணாதி³பீ⁴ ரக்ஷ்யமாணாநி ஸ்வர்க³ப்ராப்தித்³வாராணீதி தே³வஸுஷய: । ததா²ஹி - ஹ்ருத³யஸ்ய யத்ப்ராங்முக²ம் சி²த்³ரம் தத்ஸ்தோ² யோ வாயு: ஸ ப்ராண:, தேந ஹி ப்ரயாணகாலே ஸஞ்சரதே ஸ்வர்க³லோகம், ஸ ஏவ சக்ஷு:, ஸ ஏவாதி³த்ய இத்யர்த²: । “ஆதி³த்யோ ஹ வை பா³ஹ்ய: ப்ராண:”(ப்ர.உ. 3.8) இதி ஶ்ருதே: । அத² யோ(அ)ஸ்ய த³க்ஷிண: ஸுஷிஸ்தத்ஸ்தோ² வாயுவிஶேஷோ வ்யாந: । தத்ஸம்ப³த்³த⁴ம் ஶ்ரோத்ரம் தச்சந்த்³ரமா:, “ஶ்ரோத்ரேண ஸ்ருஷ்டா விஶஶ்சந்த்³ரமாஶ்ச”(ஐ .ஆ. 2.1.7) இதி ஶ்ருதே: । அத² யோ(அ)ஸ்ய ப்ரத்யங்முக²: ஸுஷிஸ்தத்ஸ்தோ² வாயுவிஶேஷோ(அ)பாந: ஸ ச வாக்ஸம்ப³ந்தா⁴த்³வாக் , “வாக்³வா அக்³நி:”(ஶ.ப்³ரா. 6.1.2.28) இதி ஶ்ருதே: । அத² யோ(அ)ஸ்யோத³ங்முக²: ஸுஷிஸ்தத்ஸ்தோ² வாயுவிஶேஷ: ஸ ஸமாந:, தத்ஸம்ப³த்³த⁴ம் மந:, தத்பர்ஜந்யோ தே³வதா । அத² யோ(அ)ஸ்யோர்த்⁴வ: ஸுஷிஸ்தத்ஸ்தோ² வாயுவிஶேஷ: ஸ உதா³ந:, பாத³தலாதா³ரப்⁴யோர்த்⁴வம் நயநாத் । ஸ வாயுஸ்ததா³தா⁴ரஶ்சாகாஶோ தே³வதா । தே வா ஏதே பஞ்ச ஸுஷய: । தத்ஸம்ப³த்³தா⁴: பஞ்ச ஹார்த³ஸ்ய ப்³ரஹ்மண: புருஷா ந கா³யத்ர்யாமக்ஷரஸம்நிவேஶமாத்ரே ஸம்ப⁴வந்தி, கிந்து ப்³ரஹ்மண்யேவேதி ॥ 26 ॥