ப்³ரஹ்மஸூத்ரபா⁴ஷ்யம்
ப்ரத²மோ(அ)த்⁴யாய:த்ருதீய: பாத³:
பூர்வப்ருஷ்ட²ம்      உத்தரப்ருஷ்ட²ம்
பா⁴மதீவ்யாக்²யா
 
ஹ்ருத்³யபேக்ஷயா து மநுஷ்யாதி⁴காரத்வாத் ॥ 25 ॥
ஸர்வக³தஸ்யாபி பரமாத்மநோ ஹ்ருத³யே(அ)வஸ்தா²நமபேக்ஷ்யாங்கு³ஷ்ட²மாத்ரத்வமித³முச்யதே; ஆகாஶஸ்யேவ வம்ஶபர்வாபேக்ஷமரத்நிமாத்ரத்வம் । ந ஹ்யஞ்ஜஸா அதிமாத்ரஸ்ய பரமாத்மநோ(அ)ங்கு³ஷ்ட²மாத்ரத்வமுபபத்³யதே । ந சாந்ய: பரமாத்மந இஹ க்³ரஹணமர்ஹதி ஈஶாநஶப்³தா³தி³ப்⁴ய இத்யுக்தம் । நநு ப்ரதிப்ராணிபே⁴த³ம் ஹ்ருத³யாநாமநவஸ்தி²தத்வாத்தத³பேக்ஷமப்யங்கு³ஷ்ட²மாத்ரத்வம் நோபபத்³யத இத்யத உத்தரமுச்யதே — மநுஷ்யாதி⁴காரத்வாதி³தி । ‘ஶாஸ்த்ரம் ஹ்யவிஶேஷப்ரவ்ருத்தமபி மநுஷ்யாநேவாதி⁴கரோதி; ஶக்தத்வாத் , அர்தி²த்வாத் , அபர்யுத³ஸ்தத்வாத் உபநயநாதி³ஶாஸ்த்ராச்ச — இதி வர்ணிதமேதத³தி⁴காரலக்ஷணே’ (ஜை. ஸூ. 6 । 1) । மநுஷ்யாணாம் ச நியதபரிமாண: காய:; ஔசித்யேந நியதபரிமாணமேவ சைஷாமங்கு³ஷ்ட²மாத்ரம் ஹ்ருத³யம் । அதோ மநுஷ்யாதி⁴காரத்வாச்சா²ஸ்த்ரஸ்ய மநுஷ்யஹ்ருத³யாவஸ்தா²நாபேக்ஷமங்கு³ஷ்ட²மாத்ரத்வமுபபந்நம் பரமாத்மந: । யத³ப்யுக்தம் — பரிமாணோபதே³ஶாத் ஸ்ம்ருதேஶ்ச ஸம்ஸார்யேவாயமங்கு³ஷ்ட²மாத்ர: ப்ரத்யேதவ்ய இதி; தத்ப்ரத்யுச்யதே — ‘ஸ ஆத்மா தத்த்வமஸி’ இத்யாதி³வத் ஸம்ஸாரிண ஏவ ஸதோ(அ)ங்கு³ஷ்ட²மாத்ரஸ்ய ப்³ரஹ்மத்வமித³முபதி³ஶ்யத இதி । த்³விரூபா ஹி வேதா³ந்தவாக்யாநாம் ப்ரவ்ருத்தி: — க்வசித்பரமாத்மஸ்வரூபநிரூபணபரா; க்வசித்³விஜ்ஞாநாத்மந: பரமாத்மைகத்வோபதே³ஶபரா । தத³த்ர விஜ்ஞாநாத்மந: பரமாத்மநைகத்வமுபதி³ஶ்யதே; நாங்கு³ஷ்ட²மாத்ரத்வம் கஸ்யசித் । ஏதமேவார்த²ம் பரேண ஸ்பு²டீகரிஷ்யதி — ‘அங்கு³ஷ்ட²மாத்ர: புருஷோ(அ)ந்தராத்மா ஸதா³ ஜநாநாம் ஹ்ருத³யே ஸந்நிவிஷ்ட: । தம் ஸ்வாச்ச²ரீராத்ப்ரவ்ருஹேந்முஞ்ஜாதி³வேஷீகாம் தை⁴ர்யேண । தம் வித்³யாச்சு²க்ரமம்ருதம்’ (க. உ. 2 । 3 । 17) இதி ॥ 25 ॥

ஹ்ருத்³யபேக்ஷயா து மநுஷ்யாதி⁴காரத்வாத் ।

ஸர்வக³தஸ்யாபி பரப்³ரஹ்மணோ ஹ்ருத³யே(அ)வஸ்தா²நமபேக்ஷ்யேதி

ஜீவாபி⁴ப்ராயம் । ந சாந்ய: பரமாத்மாந இஹ க்³ரஹணமர்ஹதீதி ந ஜீவபரமேதத்³வாக்யமித்யர்த²: ।

மநுஷ்யாநேவேதி ।

த்ரைவர்ணிகாநேவ ।

அர்தி²த்வாதி³தி ।

அந்த:ஸம்ஜ்ஞாநாம் மோக்ஷமாணாநாம் ச காம்யேஷு கர்மஸ்வதி⁴காரம் நிஷேத⁴தி ।

ஶக்தத்வாதி³தி

திர்யக்³தே³வர்ஷீணாமஶக்தாநாமதி⁴காரம் நிவர்தயதி ।

உபநயநாதி³ஶாஸ்த்ராச்சேதி

ஶூத்³ராணாமநதி⁴காரிதாம் த³ர்ஶயதி ।

யத³ப்யுக்தம் பரிமாணோபதே³ஶாத்ஸ்ம்ருதேஶ்சேதி ।

யத்³யேதத்பரமாத்மபரம் கிமிதி தர்ஹி ஜீவ இஹோச்யதே । நநு பரமாத்மைவோச்யதாம் । உச்யதே ச ஜீவ:, தஸ்மாஜ்ஜீவபரமேவேதி பா⁴வ: ।

பரிஹரதி -

தத்ப்ரத்யுச்யத இதி ।

ஜீவஸ்ய ஹி தத்த்வம் பரமாத்மபா⁴வ:, தத்³வக்தவ்யம் , நச தஜ்ஜீவமநபி⁴தா⁴ய ஶக்யம் வக்துமிதி ஜீவ உச்யத இத்யர்த²: ॥ 25 ॥