ब्रह्मसूत्रभाष्यम्
द्वितीयोऽध्यायःचतुर्थः पादः
भाष्यरत्नप्रभाव्याख्या
 
न वायुक्रिये पृथगुपदेशात् ॥ ९ ॥
पुनर्मुख्यः प्राणः किंस्वरूप इति इदानीं जिज्ञास्यतेतत्र प्राप्तं तावत्श्रुतेः वायुः प्राण इतिएवं हि श्रूयते — ‘यः प्राणः वायुः एष वायुः पञ्चविधः प्राणोऽपानो व्यान उदानः समानःइतिअथवा तन्त्रान्तरीयाभिप्रायात् समस्तकरणवृत्तिः प्राण इति प्राप्तम्; एवं हि तन्त्रान्तरीया आचक्षते — ‘सामान्या करणवृत्तिः प्राणाद्या वायवः पञ्चइति

इन्द्रियाणि विचार्य तद्व्यापारात्प्राणं पृथक्कर्तुमुत्पत्तिरतिदिष्टा । सम्प्रत्युत्पन्नप्राणस्वरूपं पृथक्करोति -

न वायुक्रिये पृथगुपदेशात् ।

मुख्यः प्राणः किं वायुमात्रमुत करणानां साधारणव्यापार आहोस्वित्तत्त्वान्तरमिति वायुप्राणयोर्भेदाभेदश्रुतीनां मिथोविरोधात्संशये पूर्वपक्षमाह -

तत्रेति ।

द्वितीयं साङ्ख्यपूर्वपक्षमाह -

अथवेति ।