‘సా కాష్ఠా సా పరా గతి’ (క. ఉ. ౧ । ౩ । ౧౧) రితి శ్రుతేరుక్తా పరా గతిర్ముక్తిరిత్యాశఙ్క్యాఽఽహ —
మృత్య్వాత్మభావ ఇతి ।
అశ్వమేధోపాసనస్య సాశ్వమేధస్య కేవలస్య వా ఫలముక్తం నోపాస్త్యన్తరాణాం కర్మాన్తరాణాం చేత్యాశఙ్క్యాశ్వమేధఫలోక్త్యోపాస్త్యన్తరాణాం కేవలానాం సముచ్చితానాం చ ఫలముపలక్షితమిత్యాహ —
అశ్వమేధేతి ।
వృత్తమనూద్యోత్తరబ్రాహ్మణస్య తాత్పర్యమాహ —
అథేతి ।
జ్ఞానయుక్తానాం కర్మణాం సంసారఫలత్వప్రదర్శనానన్తరమితి యావత్ ।
జ్ఞానకర్మణోరుద్భావకస్య ప్రాణస్య స్వరూపం నిరూపయితుం బ్రాహ్మణమిత్యుత్థాప్యోత్థాపకత్వం సంబన్ధముక్తమాక్షిపతి —
నన్వితి ।
మృత్యుమతిక్రాన్తో దీప్యత ఇతి మృత్యోరతిక్రమస్య వక్ష్యమాణజ్ఞానకర్మఫలత్వాత్పూర్వత్ర చ తద్భావస్య తత్ఫలస్యోక్తత్వాదుభయస్యాపి ఫలస్య భేదాత్పూర్వోత్తరయోర్జ్ఞానకర్మణోర్విషయశబ్దితోద్దేశ్యభేదాన్న పూర్వోక్తయోస్తయోరుద్భవకారణప్రకాశనార్థం బ్రాహ్మణమిత్యర్థః ।
పూర్వోత్తరజ్ఞానకర్మఫలభేదాభావాదేకవిషయత్వాత్తదుద్భావకప్రకాశనార్థం బ్రాహ్మణం యుక్తమితి పరిహరతి —
నాయమితి ।
వాక్యశేషవిరోధం శఙ్కిత్వా దూషయతి —
నన్విత్యాదినా ।
స్వాభావికః శాస్త్రానాధేయో యోఽయం పాప్మా విషయాసంగరూపః స మృత్యుస్తస్యాతిక్రమణం వాక్యశేషే కథ్యతే న హి హిరణ్యగర్భాఖ్యమృత్యోరతః పూర్వోక్తజ్ఞానకర్మభ్యాం తుల్యవిషయత్వమేవోత్తరజ్ఞానకర్మణోరిత్యర్థః ।