ப்³ருஹதா³ரண்யகோபநிஷத்³பா⁴ஷ்யம்
ப்ரத²மோ(அ)த்⁴யாய:த்ருதீயம் ப்³ராஹ்மணம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (ப்³ருஹதா³ரண்யக)
 
ஸோ(அ)யாஸ்ய ஆங்கி³ரஸோ(அ)ங்கா³நாம் ஹி ரஸ: ப்ராணோ வா அங்கா³நாம் ரஸ: ப்ராணோ ஹி வா அங்கா³நாம் ரஸஸ்தஸ்மாத்³யஸ்மாத்கஸ்மாச்சாங்கா³த்ப்ராண உத்க்ராமதி ததே³வ தச்சு²ஷ்யத்யேஷ ஹி வா அங்கா³நாம் ரஸ: ॥ 19 ॥
‘ஸோ(அ)யாஸ்ய ஆங்கி³ரஸ:’ இத்யாதி³ யதோ²பந்யஸ்தமேவோபாதீ³யதே உத்தரார்த²ம் । ‘ப்ராணோ வா அங்கா³நாம் ரஸ:’ இத்யேவமந்தம் வாக்யம் யதா²வ்யாக்²யாதார்த²மேவ புந: ஸ்மாரயதி । கத²ம் ? — ப்ராணோ வா அங்கா³நாம் ரஸ இதி । ப்ராணோ ஹி ; ஹி - ஶப்³த³: ப்ரஸித்³தௌ⁴ ; அங்கா³நாம் ரஸ: ; ப்ரஸித்³த⁴மேதத்ப்ராணஸ்யாங்க³ரஸத்வம் ந வாகா³தீ³நாம் ; தஸ்மாத்³யுக்தம் ‘ப்ராணோ வா’ இதி ஸ்மாரணம் । கத²ம் புந: ப்ரஸித்³த⁴த்வமித்யத ஆஹ — தஸ்மாச்ச²ப்³த³ உபஸம்ஹாரார்த²ம் உபரித்வேந ஸம்ப³த்⁴யதே ; யஸ்மாத்³யதோ(அ)வயவாத் , கஸ்மாத³நுக்தவிஶேஷாத் ; யஸ்மாத்கஸ்மாத் யத: குதஶ்சிச்ச, அங்கா³ச்ச²ரீராவயவாத³விஶேஷிதாத் , ப்ராண: உத்க்ராமத்யபஸர்பதி, ததே³வ தத்ரைவ, தத³ங்க³ம் ஶுஷ்யதி நீரஸம் ப⁴வதி ஶோஷமுபைதி । தஸ்மாதே³ஷ ஹி வா அங்கா³நாம் ரஸ இத்யுபஸம்ஹார: । அத: கார்யகரணாநாமாத்மா ப்ராண இத்யேதத்ஸித்³த⁴ம் । ஆத்மாபாயே ஹி ஶோஷோ மரணம் ஸ்யாத் । தஸ்மாத்தேந ஜீவந்தி ப்ராணிந: ஸர்வே । தஸ்மாத³பாஸ்ய வாகா³தீ³ந்ப்ராண ஏவோபாஸ்ய இதி ஸமுதா³யார்த²: ॥

தர்ஹி யது³பபாத³நீயம் தது³ச்யதாம் கிமித்யுக்தஸ்ய புநருக்திரித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

உத்தரார்த²மிதி ।

ப்ரதிஜ்ஞாநுவாதோ³ வக்ஷ்யமாணஹேதோருபயோகீ³த்யர்த²: ।

யதோ²பந்யஸ்தமேவேத்யாதி³ ப்ரபஞ்சயதி —

ப்ராணோ வா இதி ।

உக்தார்த²நிர்ணயஹேதும் ப்ருச்ச²தி —

கத²மிதி ।

தத்ர ப்ரஸித்³தி⁴ம் ஹேதும் குர்வந்பரிஹரதி —

ப்ராணோ ஹீதி ।

ப்ரஸித்³தி⁴மேவ ப்ரகடயதி —

ப்ரஸித்³தி⁴மிதி ।

ஸ்மாரணம் ப்ரஸித்³த⁴ஸ்யா(அ)(அ)ங்கி³ரஸத்வஸ்யேதி ஶேஷ: ।

ப்ரஸித்³தி⁴ரஸித்³தே⁴தி ஶங்கதே —

கத²மிதி ।

தாமந்வயவ்யதிரேகாப்⁴யாம் ஸாத⁴யதி —

அத ஆஹேதி ।

பதா³ர்த²முக்த்வா வாக்யார்த²மாஹ —

யஸ்மாத்கஸ்மாதி³தி ।

உக்தேந வ்யதிரேகேணாநுக்தமந்வயம் ஸமுச்சேதும் சஶப்³த³: ।

தஸ்மாச்ச²ப்³த³ஸ்யோபரிபா⁴வேந ஸம்ப³ந்த⁴முக்தம் ஸ்பு²டயதி —

தஸ்மாதி³தி ।

அந்வயவ்யதிரேகாப்⁴யாமங்க³ரஸத்வே ப்ராணஸ்ய ஸித்³தே⁴ ப²லிதமாஹ —

அத இதி ।

உக்தந்யாயாத³ங்க³ரஸத்வே ஸித்³தே⁴(அ)பி கத²மாத்மத்வம் ஸித்⁴யேதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ஆத்மேதி ।

அஸ்து ப்ராண: ஸம்கா⁴தஸ்யா(அ)(அ)த்மா ததா²(அ)பி கிம் ஸ்யாத்ததா³ஹ —

தஸ்மாதி³தி ।

ப⁴வது ப்ராணாதீ⁴நம் ஸம்கா⁴தஸ்ய ஜீவநம் ததா²(அ)பி கத²ம் தஸ்யைவோபாஸ்யத்வமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

தஸ்மாத³பாஸ்யேதி ॥19॥