‘ப்³ருஹஸ்பதிர்தே³வாநாம் புரோஹித ஆஸீத்’(ஜைமிநீயப்³ரா.01-125) இதி ஶ்ருதேர்தே³வபுரோஹிதோ ப்³ருஹஸ்பதிருச்யதே தத்கத²ம் ப்ராணஸ்ய ப்³ருஹஸ்பதித்வமிதி ஶங்கதே —

கத²மிதி ।

தே³வபுரோஹிதம் வ்யாவர்தயிதுமுத்தரவாக்யேநோத்தரமாஹ —

உச்யத இதி ।

ப்ரஸித்³த⁴வசநம் கத²மித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ப்³ருஹதீச²ந்த³ இதி ।

ஸப்த ஹி கா³யத்ர்யாதீ³நி ப்ரதா⁴நாநி ச்ச²ந்தா³ம்ஸி தேஷாம் மத்⁴யமம் ச²ந்தோ³ ப்³ருஹதீத்யுச்யதே । ஸா ச ப்³ருஹதீ ஷட்த்ரிம்ஶத³க்ஷரா ப்ரஸித்³தே⁴த்யர்த²: ।

ப⁴வது யதோ²க்தா ப்³ருஹதீ ததா²(அ)பி கத²ம் ‘வாக்³வை ப்³ருஹதீ’(ஶ.ப்³ரா.14.4.1.22) இத்யுக்தம் தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

அநுஷ்டுப் சேதி ।

த்³வாத்ரிம்ஶத³க்ஷரா தாவத³நுஷ்டுபி³ஷ்டா, ஸா சாஷ்டாக்ஷரைஶ்சதுர்பி⁴: பாதை³: ஷட்த்ரிம்ஶத³க்ஷராயாம் ப்³ருஹத்யாமந்தர்ப⁴வத்யவாந்தரஸம்க்²யாயா மஹாஸம்க்²யாயாமந்தர்பா⁴வாதி³த்யாஹ —

ஸா சேதி ।

வாக³நுஷ்டுபோ⁴ரநுஷ்டுப்³ப்³ருஹத்யோஶ்சோக்தமைக்யமுபஜீவ்ய ப²லிதமாஹ —

அத இதி ।

ப⁴வது வாகா³த்மிகா ப்³ருஹதீ ததா²(அ)பி தத்பதித்வேந ப்ராணஸ்ய கத²ம்ருக்பதித்வமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ப்³ருஹத்யாம் சேதி ।

ஸர்வாத்மகப்ராணரூபேண ப்³ருஹத்யா: ஸ்துதத்வாத்தத்ர ஸர்வாஸாம்ருசாமந்தர்பா⁴வ: ஸம்ப⁴வதி, தஸ்மாத்ப்ராணஸ்ய ப்³ருஹஸ்பதித்வே ஸித்³த⁴ம்ருக்பதித்வமித்யர்த²: ।

ப்ராணரூபேண ஸ்துதா ப்³ருஹதீத்யத்ர ப்ரமாணமாஹ —

ப்ராணோ ப்³ருஹதீதி ।

ததா²(அ)பி ப்ராணஸ்ய விவக்ஷிதம்ருகா³த்மத்வம் கத²ம் ஸித்³த்⁴யதீத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ப்ராண இதி ।

தஸ்ய ததா³த்மத்வே ஹேத்வந்தரமாஹ —

வாகா³த்மத்வாதி³தி ।

தாஸாம் ததா³த்மத்வே(அ)பி கத²ம் ப்ராணே(அ)ந்தர்பா⁴வோ ந ஹி க⁴டோ ம்ருதா³த்மா படே(அ)ந்தர்ப⁴வதீதி ஶங்கதே —

தத்கத²மிதி ।

ப்ராணஸ்ய வாங்நிஷ்பாத³கத்வாத்தத்³பூ⁴தாநாம்ருசாம் காரணே ப்ராணே யுக்தோ(அ)ந்தர்பா⁴வ இத்யாஹ —

ஆஹேத்யாதி³நா ।

ப்ராணஸ்ய தந்நிர்வர்தகத்வே(அ)பி ந தஸ்மிந்வாசோ(அ)ந்தர்பா⁴வோ ந ஹி க⁴டஸ்ய குலாலே(அ)ந்தர்பா⁴வோ ந ஹி க⁴டோ ம்ருதா³த்மா படோ(அ)ந்தர்ப⁴வதீதி ஶங்கதே —

தத்கத²மிதி ।

ப்ராணஸ்ய வாங்நிஷ்பாத³கத்வாத்தத்³பூ⁴தாநாம்ருசாம் காரணே ப்ராணே யுக்தோ(அ)ந்தர்பா⁴வ இத்யாஹ —

ஆஹேத்யாதி³நா ।

ப்ராணஸ்ய தந்நிர்வர்தகத்வே(அ)பி ந தஸ்மிந்வாசோ(அ)ந்தர்பா⁴வோ ந ஹி க⁴டஸ்ய குலாலே(அ)ந்தர்பா⁴வ இத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

கௌஷ்ட்²யேதி ।

கோஷ்ட²நிஷ்டே²நாக்³நிநா ப்ரேரிதஸ்தத்³க³தோ வாயுரூர்த்⁴வம் க³ச்ச²ந்கண்டா²தி³பி⁴ரபி⁴ஹந்யமாநோ வர்ணதயா வ்யஜ்யதே ததா³த்மிகா ச வாங்நிர்ணீதா தே³வதாதி⁴கரண ருக்ச வாகா³த்மிகோக்தா தத்³யுக்தம் தஸ்யா: ப்ராணே(அ)ந்தர்பூ⁴தத்வமித்யர்த²: ।

ருகா³த்மத்வம் ப்ராணஸ்ய ப்ரகாராந்தரேண ஸாத⁴யதி —

பாலநாத்³வேதி ।

ஸத்தாப்ரத³த்வே ஸதி ஸ்தா²பகத்வம் தாதா³த்ம்யவ்யாப்தமித்யபி⁴ப்ரேத்யோபஸம்ஹரதி —

தஸ்மாதி³தி ॥20॥

யஜுஷாமாத்மேதி பூர்வேண ஸம்ப³ந்த⁴: ।