ப்³ருஹதா³ரண்யகோபநிஷத்³பா⁴ஷ்யம்
ப்ரத²மோ(அ)த்⁴யாய:சதுர்த²ம் ப்³ராஹ்மணம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (ப்³ருஹதா³ரண்யக)
 
தத்³தே⁴த³ம் தர்ஹ்யவ்யாக்ருதமாஸீத்தந்நாமரூபாப்⁴யாமேவ வ்யாக்ரியதாஸௌநாமாயமித³ம்ரூப இதி ததி³த³மப்யேதர்ஹி நாமரூபாப்⁴யாமேவ வ்யாக்ரியதே(அ)ஸௌநாமாயமித³ம்ரூப இதி ஸ ஏஷ இஹ ப்ரவிஷ்ட: । ஆ நகா²க்³ரேப்⁴யோ யதா² க்ஷுர: க்ஷுரதா⁴நே(அ)வஹித: ஸ்யாத்³விஶ்வம்ப⁴ரோ வா விஶ்வம்ப⁴ரகுலாயே தம் ந பஶ்யந்தி । அக்ருத்ஸ்நோ ஹி ஸ ப்ராணந்நேவ ப்ராணோ நாம ப⁴வதி । வத³ந்வாக்பஶ்யம்ஶ்சக்ஷு: ஶ்ருண்வஞ்ஶ்ரோத்ரம் மந்வாநோ மநஸ்தாந்யஸ்யைதாநி கர்மநாமாந்யேவ । ஸ யோ(அ)த ஏகைகமுபாஸ்தே ந ஸ வேதா³க்ருத்ஸ்நோ ஹ்யேஷோ(அ)த ஏகைகேந ப⁴வத்யாத்மேத்யேவோபாஸீதாத்ர ஹ்யேதே ஸர்வ ஏகம் ப⁴வந்தி । ததே³தத்பத³நீயமஸ்ய ஸர்வஸ்ய யத³யமாத்மாநேந ஹ்யேதத்ஸர்வம் வேத³ । யதா² ஹ வை பதே³நாநுவிந்தே³தே³வம் கீர்திம் ஶ்லோகம் விந்த³தே ய ஏவம் வேத³ ॥ 7 ॥
திஷ்ட²து தாவத் — பாக்ஷிக்யாத்மோபாஸநப்ராப்திர்நித்யா வேதி । அபூர்வவிதி⁴: ஸ்யாத் , ஜ்ஞாநோபாஸநயோரேகத்வே ஸத்யப்ராப்தத்வாத் ; ‘ந ஸ வேத³’ இதி விஜ்ஞாநம் ப்ரஸ்துத்ய ‘ஆத்மேத்யேவோபாஸீத’ (ப்³ரு. உ. 1 । 4 । 7) இத்யபி⁴தா⁴நாத்³வேதோ³பாஸநஶப்³த³யோரேகார்த²தாவக³ம்யதே । ‘அநேந ஹ்யேதத்ஸர்வம் வேத³’ ‘ஆத்மாநமேவாவேத்’ (ப்³ரு. உ. 1 । 4 । 10) இத்யாதி³ஶ்ருதிப்⁴யஶ்ச விஜ்ஞாநமுபாஸநம் । தஸ்ய சாப்ராப்தத்வாத்³வித்⁴யர்ஹத்வம் । ந ச ஸ்வரூபாந்வாக்²யாநே புருஷப்ரவ்ருத்திருபபத்³யதே । தஸ்மாத³பூர்வவிதி⁴ரேவாயம் । கர்மவிதி⁴ஸாமாந்யாச்ச — யதா² ‘யஜேத’ ‘ஜுஹுயாத்’ இத்யாத³ய: கர்மவித⁴ய:, ந தைரஸ்ய ‘ஆத்மேத்யேவோபாஸீத’ (ப்³ரு. உ. 1 । 4 । 7) ‘ஆத்மா வா அரே த்³ரஷ்டவ்ய:’ (ப்³ரு. உ. 2 । 4 । 5), (ப்³ரு. உ. 4 । 5 । 6) இத்யாத்³யாத்மோபாஸநவிதே⁴ர்விஶேஷோ(அ)வக³ம்யதே । மாநஸக்ரியாத்வாச்ச விஜ்ஞாநஸ்ய — யதா² ‘யஸ்யை தே³வதாயை ஹவிர்க்³ருஹீதம் ஸ்யாத்தாம் மநஸா த்⁴யாயேத்³வஷட்கரிஷ்யந்’ (ஐ. ப்³ரா. 3 । 8 । 1) இத்யாத்³யா மாநஸீ க்ரியா விதீ⁴யதே, ததா² ‘ஆத்மேத்யேவோபாஸீத’ (ப்³ரு. உ. 1 । 4 । 7) ‘மந்தவ்யோ நிதி³த்⁴யாஸிதவ்ய:’ (ப்³ரு. உ. 2 । 4 । 5), (ப்³ரு. உ. 4 । 5 । 6) இத்யாத்³யா க்ரியைவ விதீ⁴யதே ஜ்ஞாநாத்மிகா । ததா²வோசாம வேதோ³பாஸநஶப்³த³யோரேகார்த²த்வமிதி । பா⁴வநாம்ஶத்ரயோபபத்தேஶ்ச — யதா² ஹி ‘யஜேத’ இத்யஸ்யாம் பா⁴வநாயாம் , கிம் ? கேந ? கத²ம் ? இதி பா⁴வ்யாத்³யாகாங்க்ஷாபநயகாரணமம்ஶத்ரயமவக³ம்யதே, ததா² ‘உபாஸீத’ இத்யஸ்யாமபி பா⁴வநாயாம் விதீ⁴யமாநாயாம் , கிமுபாஸீத ? கேநோபாஸீத ? கத²முபாஸீத ? இத்யஸ்யாமாகாங்க்ஷாயாம் , ‘ஆத்மாநமுபாஸீத மநஸா த்யாக³ப்³ரஹ்மசர்யஶமத³மோபரமதிதிக்ஷாதீ³திகர்தவ்யதாஸம்யுக்த:’ இத்யாதி³ஶாஸ்த்ரேணைவ ஸமர்த்²யதே அம்ஶத்ரயம் । யதா² ச க்ருத்ஸ்நஸ்ய த³ர்ஶபூர்ணமாஸாதி³ப்ரகரணஸ்ய த³ர்ஶபூர்ணமாஸாதி³வித்⁴யுத்³தே³ஶத்வேநோபயோக³: ; ஏவமௌபநிஷதா³த்மோபாஸநப்ரகரணஸ்யாத்மோபாஸநவித்⁴யுத்³தே³ஶத்வேநைவோபயோக³: । ‘நேதி நேதி’ (ப்³ரு. உ. 2 । 3 । 6) ‘அஸ்தூ²லம்’ (ப்³ரு. உ. 3 । 8 । 8) ‘ஏகமேவாத்³விதீயம்’ (சா². உ. 6 । 2 । 1) ‘அஶநாயாத்³யதீத:’ (ப்³ரு. உ. 3 । 5 । 1) இத்யேவமாதி³வாக்யாநாமுபாஸ்யாத்மஸ்வரூபவிஶேஷஸமர்பணேநோபயோக³: । ப²லம் ச மோக்ஷோ(அ)வித்³யாநிவ்ருத்திர்வா ॥

அபூர்வவிதி⁴வாதீ³ ஶங்கதே —

திஷ்ட²து தாவதி³தி ।

ஸர்வேஷாம் ஸ்வபா⁴வதோ விஷயப்ரவணாநீந்த்³ரியாணி நா(அ)(அ)த்மஜ்ஞாநவார்தாமபி ம்ருஷ்யந்தே தத³த்யந்தாப்ராப்தத்வாதா³த்மஜ்ஞாநே ப⁴வத்யபூர்வவிதி⁴ரிதி பா⁴வ: ।

விஶிஷ்டஸ்யாதி⁴காரிண: ஶாப்³த³ஜ்ஞாநம் ஶப்³தா³தே³வ ஸித்³த⁴மிதி கத²மப்ராப்திரித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ஜ்ஞாநேதி ।

ந க²ல்வத்ர ஶாப்³த³ஜ்ஞாநம் விவக்ஷிதம் கிந்தூபாஸநம் । உபாஸநம் நாம மாநஸம் கர்ம ததே³வ ஜ்ஞாநாவ்ருத்திரூபத்வாஜ்ஜ்ஞாநமித்யேகத்வே ஸத்யப்ராப்தத்வாத்³விதே⁴யமித்யர்த²: ।

தயோரேகத்வம் விவ்ருணோதி —

நேத்யாதி³நா ।

அநேந ஹீத்யாதௌ³ வேத³ஶப்³த³ஸ்யார்தா²ந்தரவிஷயத்வவந்ந ஸ வேதே³த்யத்ராபி கிம் ந ஸ்யாதி³த்யாஶங்க்ய(அ)(அ)ஹ —

அநேநேதி ।

உக்தஶ்ருதிப்⁴யோ யத்³விஜ்ஞாநம் ஶ்ருதம் தது³பாஸநமேவேதி யோஜநா । ‘ஸ யோ(அ)த ஏகைகமுபாஸ்தே’(ப்³ரு. உ. 1 । 4 । 7) இத்யுபக்ரமாத் ‘ஆத்மேத்யேவோபாஸீத’ இத்யுபஸம்ஹாராச்ச ந ஸ வேதே³த்யத்ர தாவத்³வேத³ஶப்³த³ஸ்யோபாஸநார்த²த்வமேஷ்டவ்யமந்யதோ²பக்ரமோபஸம்ஹாரவிரோதா⁴த் । ததா² சார்த⁴வைஶஸாஸம்ப⁴வாது³பாஸநமேவ ஸர்வத்ர வேத³நம் ந தச்ச ஸர்வதை²வாப்ராப்தமிதி தஸ்மிந்நபூர்வவிதி⁴: ஸ்யாதி³தி பா⁴வ: ।

இதஶ்ச தஸ்மிந்நேஷ்டவ்யோ விதி⁴ரித்யாஹ —

ந சேதி ।

அத: ப்ரவர்தகோ விதி⁴ருபேய இதி ஶேஷ: ।

ஸ சாத்யந்தாப்ராப்தவிஷயத்வாந்நியமாதி³ரூபோ ந ப⁴வதீத்யாஹ —

தஸ்மாதி³தி ।

ஆத்மோபாஸ்திர்விதே⁴யேத்யத்ர ஹேத்வந்தரமாஹ —

கர்மவிதீ⁴தி ।

கர்மாத்மஜ்ஞாநவித்⁴யோ: ஶப்³தா³நுஸாரேணாவிஶேஷமபி⁴த³தா⁴தி —

யதே²த்யாதி³நா ।

ஸம்ப்ரத்யர்த²தோ(அ)ப்யவிஶேஷமாஹ —

மாநஸேதி ।

ததே³வ த்³ருஷ்டாந்தேந ஸ்பஷ்டயதி —

யதே²தி ।

யதி³ க்ரியா விதீ⁴யதே கத²ம் ஜ்ஞாநாத்மிகேதி விஶேஷ்யதே தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

ததே²தி ।

இதஶ்சா(அ)த்மோபாஸநே விதி⁴ரஸ்தீத்யாஹ —

பா⁴வநேதி ।

வேதா³ந்தேஷு பா⁴வநோபேக்ஷிதாம்ஶத்ரயோபபத்திம் விஶத³யிதும் த்³ருஷ்டாந்தமாஹ —

யதே²தி ।

பா⁴வநாயா விதீ⁴யமாநத்வே ஸதீதி ஶேஷ: । ப்ரேரணாத⁴ர்மக: ஶப்³த³வ்யாபார: ஸ்வஜ்ஞாநகரணக: ஸ்துத்யாதி³ஜ்ஞாநேதிகர்தவ்யதாக: புருஷப்ரயத்நபா⁴வ்யநிஷ்ட²: ஶப்³த³பா⁴வநோச்யதே ।

ஸ்வர்க³ம் யாகே³ந ப்ரயாஜாதி³பி⁴ருபக்ருத்ய ஸாத⁴யேதி³தி புருஷப்ரவ்ருத்திரர்த²பா⁴வநேதி விபா⁴க³: த்³ருஷ்டாந்தஸ்த²மர்த²ம் தா³ர்ஷ்டாந்திகே யோஜயதி —

ததே²த்யாதி³நா ।

த்யாகோ³ நிஷித்³த⁴காம்யவர்ஜநம் । உபரமோ நித்யநைமித்திகத்யாக³: । திதிக்ஷாதீ³த்யாதி³பத³ம் ஸமாதா⁴நாதி³ஸம்க்³ரஹார்த²மித்யம்ஶத்ரயமிதி ஸம்ப³ந்த⁴: । ஶாஸ்த்ரம் ‘ஶாந்தோ தா³ந்த’(ப்³ரு. உ. 4 । 4 । 23) இத்யாதி³ । உக்தப்ரகாரமம்ஶத்ரயமந்யத³பி ஸுலப⁴மிதி வக்துமாதி³பத³ம் ।

விதி⁴யுக்தாநாம் வேதா³ந்தாநாம் கார்யபரத்வே(அ)பி தத்³தீ⁴நாநாம் தேஷாம் வஸ்துபரதேத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

யதா² சேதி ।

வித்⁴யுத்³தே³ஶத்வேந தச்சே²ஷத்வேநேதி யாவத் ।

அஸ்தூ²லாதி³வாக்யாநாமாரோபிதத்³வைதநிஷேதே⁴நாத்³வயம் வஸ்து ஸமர்பயதாம் கத²முபாஸ்திவிதி⁴ஶேஷத்வமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

நேத்யாதி³நா ।

’ப்³ரஹ்ம வேத³ ப்³ரஹ்மைவ ப⁴வதி’ ‘தரதி ஶோகமாத்மவித்’(சா². உ. 7 । 1 । 3) இத்யாதீ³நாம் ப²லார்பகத்வேநோபாஸ்திவித்⁴யுபயோக³மபி⁴ப்ரேத்யா(அ)(அ)ஹ —

ப²லஞ்சேதி ।

மோக்ஷோ ப்³ரஹ்மப்ராப்தி: ।