उपसंहारस्येत्थं सफलत्वेऽपि सर्वस्य जगतो नामादिमात्रत्वं प्रमाणाभावादयुक्तमिति शङ्कते —

कथमिति ।

अनुमानैः संभावनां दर्शयति —

अत्रेति ।

तत्र तत्कार्यत्वहेतुकमनुमानमाह —

तेषामिति ।

वागित्येदुक्थमिति संबन्धः ।

इन्द्रियव्यावृत्त्यर्थं वाक्पदार्थमाह —

शब्देति ।

संगृहीतमर्थं विवृणोति —

यः कश्चेत्यादिना ।

उक्थत्वमुपपादयितुमुत्तरं वाक्यमित्याह —

तदाहेति ।

कार्यकारणभावेऽपि किमायातमत आह —

कार्यञ्चेति ।

सर्वे नामविशेषास्तन्मात्रत्वात्तत्त्वतो न भिद्यन्ते तत्कार्यत्वाद्यद्यत्कार्यं तत्ततो न भिद्यते यथा मृदो घट इत्यर्थः ।

सर्वे नामविशेषास्तत्सामान्ये कल्पिताः प्रत्येकं तदनुविद्धत्वाद्रज्ज्विदमंशानुविद्धसर्पादिवदित्यनुमानान्तरमाह —

तथेति ।

कार्याणां कारणेऽन्तर्भाववदिति यावत् ।

उक्तमेव प्रश्नपूर्वकं प्रपञ्चयति —

कथमित्यादिना ।

सामत्वं साधयति —

एतद्धीति ।

इतश्च नामविशेषा नाममात्रेऽन्तर्भवन्तीत्याह —

किञ्चेति ।

नामविशेषाणां नाममात्रादात्मलाभात्तस्मादविशेषात्तत्रैवान्तर्भाव इत्यक्षरार्थः ।

सर्वे नामविशेषास्तत्सामान्यान्न पृथग्वस्तुतः सन्ति तेनाऽऽत्मवत्त्वाद्ये येनाऽऽत्मवन्तस्ते ततोऽन्ये वस्तुतो न सन्ति यथा मृदाऽऽत्मवन्तो घटादयो वस्तुतस्ततोऽन्ये न सन्तीत्युक्तेऽनुमाने व्याप्तिं साधयति —

यस्य चेति ।

हेतुसमर्थनार्थमुत्तरं वाक्यमुत्थापयति —

कथमित्यादिना ।

अतः शब्दमात्रात्तद्विशेषाणामात्मलाभो भवतीति शेषः ।

तत्रैव युक्तिमाह —

ततो हीति ।

तत्रैव वाक्यमवतार्य व्याचष्टे —

तदित्यादिना ।

तस्मात्तन्मात्रात्तद्विशेषाणामात्मलाभ इति वाक्यशेषः ।

प्रथमकण्डिकया सिद्धमर्थमुपसंहरति —

एवमिति ।

उपपत्तित्रयमुत्तरवाक्यद्वयेऽपि तुल्यमित्यादिशति —

एवमुत्तरयोरिति ॥१॥