ப்³ருஹதா³ரண்யகோபநிஷத்³பா⁴ஷ்யம்
த்³விதீயோ(அ)த்⁴யாய:த்³விதீயம் ப்³ராஹ்மணம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (ப்³ருஹதா³ரண்யக)
 
தமேதா: ஸப்தாக்ஷிதய உபதிஷ்ட²ந்தே தத்³யா இமா அக்ஷந்லோஹிந்யோ ராஜயஸ்தாபி⁴ரேநம் ருத்³ரோ(அ)ந்வாயத்தோ(அ)த² யா அக்ஷந்நாபஸ்தாபி⁴: பர்ஜந்யோ யா கநீநகா தயாதி³த்யோ யத்க்ருஷ்ணம் தேநாக்³நிர்யச்சு²க்லம் தேநேந்த்³ரோ(அ)த⁴ரயைநம் வர்தந்யா ப்ருதி²வ்யந்வாயத்தா த்³யௌருத்தரயா நாஸ்யாந்நம் க்ஷீயதே ய ஏவம் வேத³ ॥ 2 ॥
தமேதா: ஸப்தாக்ஷிதய உபதிஷ்ட²ந்தே — தம் கரணாத்மகம் ப்ராணம் ஶரீரே(அ)ந்நப³ந்த⁴நம் சக்ஷுஷ்யூட⁴ம் ஏதா: வக்ஷ்யமாணா: ஸப்த ஸப்தஸங்க்²யாகா: அக்ஷிதய:, அக்ஷிதிஹேதுத்வாத் , உபதிஷ்ட²ந்தே । யத்³யபி மந்த்ரகரணே திஷ்ட²திருபபூர்வ: ஆத்மநேபதீ³ ப⁴வதி, இஹாபி ஸப்த தே³வதாபி⁴தா⁴நாநி மந்த்ரஸ்தா²நீயாநி கரணாநி ; திஷ்ட²தே: அத: அத்ராபி ஆத்மநேபத³ம் ந விருத்³த⁴ம் । காஸ்தா அக்ஷிதய இத்யுச்யந்தே — தத் தத்ர யா இமா: ப்ரஸித்³தா⁴:, அக்ஷந் அக்ஷணி லோஹிந்ய: லோஹிதா: ராஜய: ரேகா²:, தாபி⁴: த்³வாரபூ⁴தாபி⁴: ஏநம் மத்⁴யமம் ப்ராணம் ருத்³ர: அந்வாயத்த: அநுக³த: ; அத² யா: அக்ஷந் அக்ஷணி ஆப: தூ⁴மாதி³ஸம்யோகே³நாபி⁴வ்யஜ்யமாநா:, தாபி⁴: அத்³பி⁴ர்த்³வாரபூ⁴தாபி⁴: பர்ஜந்யோ தே³வதாத்மா அந்வாயத்த: அநுக³த உபதிஷ்ட²த இத்யர்த²: । ஸ ச அந்நபூ⁴தோ(அ)க்ஷிதி: ப்ராணஸ்ய, ‘பர்ஜந்யே வர்ஷத்யாநந்தி³ந: ப்ராணா ப⁴வந்தி’ (ப்ர. உ. 2 । 10) இதி ஶ்ருத்யந்தராத் । யா கநீநகா த்³ருக்ஶக்தி: தயா கநீநகயா த்³வாரேண ஆதி³த்யோ மத்⁴யமம் ப்ராணமுபதிஷ்ட²தே । யத்க்ருஷ்ணம் சக்ஷுஷி, தேந ஏநமக்³நிருபதிஷ்ட²தே । யச்சு²க்லம் சக்ஷுஷி, தேந இந்த்³ர: । அத⁴ரயா வர்தந்யா பக்ஷ்மணா ஏநம் ப்ருதி²வீ அந்வாயத்தா, அத⁴ரத்வஸாமாந்யாத் । த்³யௌ: உத்தரயா, ஊர்த்⁴வத்வஸாமாந்யாத் । ஏதா: ஸப்த அந்நபூ⁴தா: ப்ராணஸ்ய ஸந்ததமுபதிஷ்ட²ந்தே — இத்யேவம் யோ வேத³, தஸ்யைதத்ப²லம் — நாஸ்யாந்நம் க்ஷீயதே, ய ஏவம் வேத³ ॥

ந சாத்ர மந்த்ரேண கிஞ்சித்க்ரியதே கிந்த்வந்நாக்ஷயஹேதுத்வாத்ப்ராணஸ்ய ஸப்தாக்ஷிதய இத்யுபநிஷதோ³ விவக்ஷ்யந்தே தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

யத்³யபீதி ।

மந்த்ரேண கஸ்யசித³நுஷ்டா²நஸ்ய கரணே விவக்ஷிதே திஷ்ட²திருபபூர்வோ யத்³யப்யாத்மநேபதீ³ ப⁴வதி ததா²(அ)(அ)ப்யத்ர ஸப்த ருத்³ராதி³தே³வதாநாமாநி மந்த்ரவத³வஸ்தி²தாநி தைஶ்ச கரணாந்யுபாஸநாநுஷ்டா²நாந்யத்ர க்ரியந்தே । அதஸ்திஷ்ட²தேருபபூர்வஸ்யா(அ)(அ)த்மநேபத³விருத்³த⁴மிதி யோஜநா । லோஹிதரேகா²பீ⁴ ருத்³ரஸ்ய ப்ராணம் ப்ரத்யநுக³தேரநந்தரமித்யத²ஶப்³தா³ர்த²: ।

பர்ஜந்யஸ்யாந்நத்³வாரா ப்ராணாக்ஷயஹேதுத்வே ப்ரமாணமாஹ —

பர்ஜந்ய இதி ।

கத²ம் புநரேதேஷாம் ப்ராணம் ப்ரத்யக்ஷிதவ்யம் ஸர்வேஷாம் ஸித்⁴யதி தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

ஏதா இதி ।

ஸம்ப்ரத்யுபாஸ்திப²லமாஹ —

இத்யேவமிதி ॥2॥