బృహదారణ్యకోపనిషద్భాష్యమ్
ద్వితీయోఽధ్యాయఃపఞ్చమం బ్రాహ్మణమ్
ఆనన్దగిరిటీకా (బృహదారణ్యక)
 
అయం వాయుః సర్వేషాం భూతానాం మధ్వస్య వాయోః సర్వాణి భూతాని మధు యశ్చాయమస్మిన్వాయౌ తేజోమయోఽమృతమయః పురుషో యశ్చాయమధ్యాత్మం ప్రాణస్తేజోమయోఽమృతమయః పురుషోఽయమేవ స యోఽయమాత్మేదమమృతమిదం బ్రహ్మేదం సర్వమ్ ॥ ౪ ॥
తథా వాయుః, అధ్యాత్మం ప్రాణః । భూతానాం శరీరారమ్భకత్వేనోపకారాత్ మధుత్వమ్ ; తదన్తర్గతానాం తేజోమయాదీనాం కరణత్వేనోపకారాన్మధుత్వమ్ ; తథా చోక్తమ్ — ‘తస్యై వాచః పృథివీ శరీరం జ్యోతిరూపమయమగ్నిః’ (బృ. ఉ. ౧ । ౫ । ౧౧) ఇతి ॥

అగ్నావుక్తం న్యాయం వాయౌ యోజయతి —

తథేతి ।

‘వాయుః ప్రాణో భూత్వా నాసికే ప్రావిశత్’ ఇతి శ్రుత్యన్తరమాశ్రిత్యాఽఽహ —

అధ్యాత్మమితి ।

పృథివ్యాదీనాం తదన్తర్వర్తినాం చ పురుషాణామేకవాక్యోపాత్తానామేకరూపం మధుత్వమితి శఙ్కాం పరిహరన్నవాన్తరవిభాగమాహ —

భూతానామితి ।

పృథివ్యాదీనాం కార్యత్వం తేజోమయాదీనాం కరణత్వమిత్యత్ర సప్తాన్నాధికారసంమతిమాహ —

తథా చోక్తమితి ॥౪॥