ப்³ருஹதா³ரண்யகோபநிஷத்³பா⁴ஷ்யம்
த்ருதீயோ(அ)த்⁴யாய:ஸப்தமம் ப்³ராஹ்மணம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (ப்³ருஹதா³ரண்யக)
 
யோ ரேதஸி திஷ்ட²ந்ரேதஸோ(அ)ந்தரோ யம் ரேதோ ந வேத³ யஸ்ய ரேத: ஶரீரம் யோ ரேதோ(அ)ந்தரோ யமயத்யேஷ த ஆத்மாந்தர்யாம்யம்ருதோ(அ)த்³ருஷ்டோ த்³ரஷ்டாஶ்ருத: ஶ்ரோதாமதோ மந்தாவிஜ்ஞாதோ விஜ்ஞாதா நாந்யோ(அ)தோ(அ)ஸ்தி த்³ரஷ்டா நாந்யோ(அ)தோ(அ)ஸ்தி ஶ்ரோதா நாந்யோ(அ)தோ(அ)ஸ்தி மந்தா நாந்யோ(அ)தோ(அ)ஸ்தி விஜ்ஞாதைஷ த ஆத்மாந்தர்யாம்யம்ருதோ(அ)தோ(அ)ந்யதா³ர்தம் ததோ ஹோத்³தா³லக ஆருணிருபரராம ॥ 23 ॥
அதா²த்⁴யாத்மம் — ய: ப்ராணே ப்ராணவாயுஸஹிதே க்⁴ராணே, யோ வாசி, சக்ஷுஷி, ஶ்ரோத்ரே, மநஸி, த்வசி, விஜ்ஞாநே, பு³த்³தௌ⁴, ரேதஸி ப்ரஜநநே । கஸ்மாத்புந: காரணாத் ப்ருதி²வ்யாதி³தே³வதா மஹாபா⁴கா³: ஸத்ய: மநுஷ்யாதி³வத் ஆத்மநி திஷ்ட²ந்தம் ஆத்மநோ நியந்தாரமந்தர்யாமிணம் ந விது³ரித்யத ஆஹ — அத்³ருஷ்ட: ந த்³ருஷ்டோ ந விஷயீபூ⁴தஶ்சக்ஷுர்த³ர்ஶநஸ்ய கஸ்யசித் , ஸ்வயம் து சக்ஷுஷி ஸந்நிஹிதத்வாத் த்³ருஶிஸ்வரூப இதி த்³ரஷ்டா । ததா² அஶ்ருத: ஶ்ரோத்ரகோ³சரத்வமநாபந்ந: கஸ்யசித் , ஸ்வயம் து அலுப்தஶ்ரவணஶக்தி: ஸர்வஶ்ரோத்ரேஷு ஸந்நிஹிதத்வாத் ஶ்ரோதா । ததா² அமத: மநஸ்ஸங்கல்பவிஷயதாமநாபந்ந: ; த்³ருஷ்டஶ்ருதே ஏவ ஹி ஸர்வ: ஸங்கல்பயதி ; அத்³ருஷ்டத்வாத் அஶ்ருதத்வாதே³வ அமத: ; அலுப்தமநநஶக்தித்வாத் ஸர்வமந:ஸு ஸந்நிஹிதத்வாச்ச மந்தா । ததா² அவிஜ்ஞாத: நிஶ்சயகோ³சரதாமநாபந்ந: ரூபாதி³வத் ஸுகா²தி³வத்³வா, ஸ்வயம் து அலுப்தவிஜ்ஞாநஶக்தித்வாத் தத்ஸந்நிதா⁴நாச்ச விஜ்ஞாதா । தத்ர யம் ப்ருதி²வீ ந வேத³ யம் ஸர்வாணி பூ⁴தாநி ந விது³ரிதி ச அந்யே நியந்தவ்யா விஜ்ஞாதார: அந்யோ நியந்தா அந்தர்யாமீதி ப்ராப்தம் ; தத³ந்யத்வாஶங்காநிவ்ருத்த்யர்த²முச்யதே — நாந்யோ(அ)த: — நாந்ய: — அத: அஸ்மாத் அந்தர்யாமிண: நாந்யோ(அ)ஸ்தி த்³ரஷ்டா ; ததா² நாந்யோ(அ)தோ(அ)ஸ்தி ஶ்ரோதா ; நாந்யோ(அ)தோ(அ)ஸ்தி மந்தா ; நாந்யோ(அ)தோ(அ)ஸ்தி விஜ்ஞாதா । யஸ்மாத்பரோ நாஸ்தி த்³ரஷ்டா ஶ்ரோதா மந்தா விஜ்ஞாதா, ய: அத்³ருஷ்டோ த்³ரஷ்டா, அஶ்ருத: ஶ்ரோதா, அமதோ மந்தா, அவிஜ்ஞாதோ விஜ்ஞாதா, அம்ருத: ஸர்வஸம்ஸாரத⁴ர்மவர்ஜித: ஸர்வஸம்ஸாரிணாம் கர்மப²லவிபா⁴க³கர்தா — ஏஷ தே ஆத்மா அந்தர்யாம்யம்ருத: ; அஸ்மாதீ³ஶ்வராதா³த்மநோ(அ)ந்யத் ஆர்தம் । ததோ ஹோத்³தா³லக ஆருணிருபரராம ॥

ஸர்வத்ர ப்ராணாதௌ³ திஷ்ட²ந்நந்தர்யாமீ தவா(அ)(அ)த்மேதி ஸம்ப³ந்த⁴: । வாக்யாந்தரம் ப்ரஶ்நபூர்வகமுத்தா²ப்ய வ்யாசஷ்டே —

கஸ்மாதி³த்யாதி³நா ।

யதா² மநஸி ததா² பு³த்³தா⁴வபி ஸம்நிதா⁴நாஜ்ஜ்ஞாத்ருதேதி யாவத் । தத்ரேதி பூர்வஸந்த³ர்போ⁴க்தி: । அந்வயமுபலக்ஷயிதுமதோ நாந்ய இத்யுக்தம் ।

பதா³ர்தா²ந்வ்யாகரோதி —

அத இதி ।

அந்யோ த்³ரஷ்டா நாஸ்தீதி ஸம்ப³ந்த⁴: ।

ஏஷ த இத்யாதி³வாக்யஸ்யார்த²மாஹ —

யஸ்மாதி³த்யாதி³நா ॥15॥16॥17॥18॥19॥20॥21॥22॥23॥