बुद्ध्यवभासकं ज्योतिरात्मेत्युक्तं श्रुत्वा शाक्यः शङ्कते —

नन्विति ।

प्रमाणादतिरिक्तत्मोपलब्धिरित्याशङ्क्य प्रत्यक्षमनुमानं चेति प्रमाणद्वैविध्यनियममभिप्रेत्य ताभ्यामतिरिक्तात्मानुपलम्भान्नासावस्तीत्याह —

धीव्यतिरेकेणेति ।

तत्र दृष्टान्तमाह —

यथेति ।

घटादिरालोकश्चेत्युभयोर्मिथः संसृष्टयोर्विवेकेनानुपलम्भवदवभास्यावभासकयोर्बुद्ध्यात्मनोर्भेदेऽपि पृथगनुपलम्भादैक्यमवभासते वस्तुतस्तु तयोरन्यत्वमेवेति शङ्कामनुवदति —

यस्त्विति ।

वैषम्यप्रदर्शनेनोत्तरमाह —

तत्रेति ।

दृष्टान्तः सप्तम्यर्थः । घटादेरन्यत्वेनेति संबन्धः ।

ज्योतिरन्तरं नास्ति चेत्कुतो ग्राह्यग्राहकसंवित्तिरित्याशङ्क्याऽऽह —

धीरेवेति ।

बाह्यार्थवादिनोः सौत्रान्तिकवैभाषिकयोरभिप्रायमुपसंहरति —

तस्मान्नेति ।

इदानीं विज्ञानवादी बाह्यार्थवादिभ्यामभ्युपगतं दृष्टान्तमनुवदति —

यदपीति ।

बाह्यार्थवादप्रक्रिया न सुगताभिप्रेतेति दूषयति —

तत्रेति ।

उभयत्र दृष्टान्तस्वरूपं सप्तम्यर्थः ननु घटादेरवभास्यादालोकोऽवभासको भिन्नो लक्ष्यते नेत्याह —

परमार्थतस्त्विति ।

तस्य स्थायित्वं व्यावर्तयति —

अन्योऽन्य इति ।

प्रतीतं विषयप्राधान्यं व्यावर्तयन्नुक्तमेव व्यनक्ति —

विज्ञानमात्रमिति।

विज्ञानवादे यथोक्तदृष्टान्तराहित्यं फलतीत्याह —

यदेति ।

शिष्यबुद्ध्यनुसारेण त्रिविधं बुद्धाभिप्रायमुपसंहरति —

एवमित्यादिना।

परिकल्प्येत्यन्तेन बाह्यार्थवादमुपसंहृत्य तस्यैवेत्यादिना विज्ञानवादमुपसंजहार ।

तत्र विज्ञानवादोपसंहारं विवृणोति —

तद्बाह्येति ।

शून्यवादिमतमाह —

तस्यापीति।

तदेव स्फुटयति —

तदपीति ।