ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕೋಪನಿಷದ್ಭಾಷ್ಯಮ್
ಚತುರ್ಥೋಽಧ್ಯಾಯಃಪಂಚಮಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕ)
 
ಸ ಹೋವಾಚ ನ ವಾ ಅರೇ ಪತ್ಯುಃ ಕಾಮಾಯ ಪತಿಃ ಪ್ರಿಯೋ ಭವತ್ಯಾತ್ಮನಸ್ತು ಕಾಮಾಯ ಪತಿಃ ಪ್ರಿಯೋ ಭವತಿ । ನ ವಾ ಅರೇ ಜಾಯಾಯೈ ಕಾಮಾಯ ಜಾಯಾ ಪ್ರಿಯಾ ಭವತ್ಯಾತ್ಮನಸ್ತು ಕಾಮಾಯ ಜಾಯಾ ಪ್ರಿಯಾ ಭವತಿ । ನ ವಾ ಅರೇ ಪುತ್ರಾಣಾಂ ಕಾಮಾಯ ಪುತ್ರಾಃ ಪ್ರಿಯಾ ಭವಂತ್ಯಾತ್ಮನಸ್ತು ಕಾಮಾಯ ಪುತ್ರಾಃ ಪ್ರಿಯಾ ಭವಂತಿ । ನ ವಾ ಅರೇ ವಿತ್ತಸ್ಯ ಕಾಮಾಯ ವಿತ್ತಂ ಪ್ರಿಯಂ ಭವತ್ಯಾತ್ಮನಸ್ತು ಕಾಮಾಯ ವಿತ್ತಂ ಪ್ರಿಯಂ ಭವತಿ । ನ ವಾ ಅರೇ ಪಶೂನಾಂ ಕಾಮಾಯ ಪಶವಃ ಪ್ರಿಯಾ ಭವಂತ್ಯಾತ್ಮನಸ್ತು ಕಾಮಾಯ ಪಶವಃ ಪ್ರಿಯಾ ಭವಂತಿ । ನ ವಾ ಅರೇ ಬ್ರಹ್ಮಣಃ ಕಾಮಾಯ ಬ್ರಹ್ಮ ಪ್ರಿಯಂ ಭವತ್ಯಾತ್ಮನಸ್ತು ಕಾಮಾಯ ಬ್ರಹ್ಮ ಪ್ರಿಯಂ ಭವತಿ । ನ ವಾ ಅರೇ ಕ್ಷತ್ತ್ರಸ್ಯ ಕಾಮಾಯ ಕ್ಷತ್ತ್ರಂ ಪ್ರಿಯಂ ಭವತ್ಯಾತ್ಮನಸ್ತು ಕಾಮಾಯ ಕ್ಷತ್ತ್ರಂ ಪ್ರಿಯಂ ಭವತಿ । ನ ವಾ ಅರೇ ಲೋಕಾನಾಂ ಕಾಮಾಯ ಲೋಕಾಃ ಪ್ರಿಯಾ ಭವಂತ್ಯಾತ್ಮನಸ್ತು ಕಾಮಾಯ ಲೋಕಾಃ ಪ್ರಿಯಾ ಭವಂತಿ । ನ ವಾ ಅರೇ ದೇವಾನಾಂ ಕಾಮಾಯ ದೇವಾಃ ಪ್ರಿಯಾ ಭವಂತ್ಯಾತ್ಮನಸ್ತು ಕಾಮಾಯ ದೇವಾಃ ಪ್ರಿಯಾ ಭವಂತಿ । ನ ವಾ ಅರೇ ವೇದಾನಾಂ ಕಾಮಾಯ ವೇದಾಃ ಪ್ರಿಯಾ ಭವಂತ್ಯಾತ್ಮನಸ್ತು ಕಾಮಾಯ ವೇದಾಃ ಪ್ರಿಯಾ ಭವಂತಿ । ನ ವಾ ಅರೇ ಭೂತಾನಾಂ ಕಾಮಾಯ ಭೂತಾನಿ ಪ್ರಿಯಾಣಿ ಭವಂತ್ಯಾತ್ಮನಸ್ತು ಕಾಮಾಯ ಭೂತಾನಿ ಪ್ರಿಯಾಣಿ ಭವಂತಿ । ನ ವಾ ಅರೇ ಸರ್ವಸ್ಯ ಕಾಮಾಯ ಸರ್ವಂ ಪ್ರಿಯಂ ಭವತ್ಯಾತ್ಮನಸ್ತು ಕಾಮಾಯ ಸರ್ವಂ ಪ್ರಿಯಂ ಭವತಿ । ಆತ್ಮಾ ವಾ ಅರೇ ದ್ರಷ್ಟವ್ಯಃ ಶ್ರೋತವ್ಯೋ ಮಂತವ್ಯೋ ನಿದಿಧ್ಯಾಸಿತವ್ಯೋ ಮೈತ್ರೇಯ್ಯಾತ್ಮನಿ ಖಲ್ವರೇ ದೃಷ್ಟೇ ಶ್ರುತೇ ಮತೇ ವಿಜ್ಞಾತ ಇದಂ ಸರ್ವಂ ವಿದಿತಮ್ ॥ ೬ ॥
ಆತ್ಮನಿ ಖಲು ಅರೇ ಮೈತ್ರೇಯಿ ದೃಷ್ಟೇ ; ಕಥಂ ದೃಷ್ಟ ಆತ್ಮನೀತಿ, ಉಚ್ಯತೇ — ಪೂರ್ವಮ್ ಆಚಾರ್ಯಾಗಮಾಭ್ಯಾಂ ಶ್ರುತೇ, ಪುನಃ ತರ್ಕೇಣೋಪಪತ್ತ್ಯಾ ಮತೇ ವಿಚಾರಿತೇ, ಶ್ರವಣಂ ತು ಆಗಮಮಾತ್ರೇಣ, ಮತೇ ಉಪಪತ್ತ್ಯಾ, ಪಶ್ಚಾತ್ ವಿಜ್ಞಾತೇ — ಏವಮೇತತ್ ನಾನ್ಯಥೇತಿ ನಿರ್ಧಾರಿತೇ ; ಕಿಂ ಭವತೀತ್ಯುಚ್ಯತೇ — ಇದಂ ವಿದಿತಂ ಭವತಿ ; ಇದಂ ಸರ್ವಮಿತಿ ಯತ್ ಆತ್ಮನೋಽನ್ಯತ್ , ಆತ್ಮವ್ಯತಿರೇಕೇಣಾಭಾವಾತ್ ॥

ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಪ್ರಕಾರಮೇವಾಽಽಹ —

ಆತ್ಮನೀತಿ ।

ದೃಷ್ಟೇ ಸರ್ವಮಿದಂ ವಿದಿತಂ ಭವತೀತ್ಯುತ್ತರತ್ರ ಸಂಬಂಧಃ ।

ಕೇನೋಪಾಯೇನಾಽಽತ್ಮನಿ ದೃಷ್ಟೇ ಸರ್ವಂ ದೃಷ್ಟಂ ಭವತೀತ್ಯುಪಾಯಂ ಪೃಚ್ಛತಿ —

ಕಥಮಿತಿ ।

ಆತ್ಮದರ್ಶನೋಪಾಯಂ ಶ್ರವಣಾದಿಕಂ ದರ್ಶಯನ್ನುತ್ತರಮಾಹ —

ಉಚ್ಯತ ಇತಿ ।

ಉಕ್ತೋಪಾಯಫಲಂ ಪ್ರಶ್ನಪೂರ್ವಕಮಾಹ —

ಕಿಮಿತ್ಯಾದಿನಾ ।

ಇದಂ ಸರ್ವಮಿತ್ಯನೂದ್ಯ ತಸ್ಯಾರ್ಥಮಾಹ —

ಯದಾತ್ಮನೋಽನ್ಯದಿತಿ ।

ತದಾತ್ಮನಿ ದೃಷ್ಟೇ ದೃಷ್ಟಂ ಸ್ಯಾದಿತಿ ಶೇಷಃ ।

ಕಥಮನ್ಯಸ್ಮಿಂದೃಷ್ಟೇ ಸತ್ಯನ್ಯದ್ದೃಷ್ಟಂ ಭವತಿ ತತ್ರಾಽಽಹ —

ಆತ್ಮವ್ಯತಿರೇಕೇಣೇತಿ ॥ ೬ ॥೭॥೮॥೯॥೧೦॥