ப்³ருஹதா³ரண்யகோபநிஷத்³பா⁴ஷ்யம்
பஞ்சமோ(அ)த்⁴யாய:த்³வாத³ஶம் ப்³ராஹ்மணம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (ப்³ருஹதா³ரண்யக)
 
அந்நம் ப்³ரஹ்மேத்யேக ஆஹுஸ்தந்ந ததா² பூயதி வா அந்நம்ருதே ப்ராணாத்ப்ராணோ ப்³ரஹ்மேத்யேக ஆஹுஸ்தந்ந ததா² ஶுஷ்யதி வை ப்ராண ருதே(அ)ந்நாதே³தே ஹ த்வேவ தே³வதே ஏகதா⁴பூ⁴யம் பூ⁴த்வா பரமதாம் க³ச்ச²தஸ்தத்³த⁴ ஸ்மாஹ ப்ராத்ருத³: பிதரம் கிம்ஸ்விதே³வைவம் விது³ஷே ஸாது⁴ குர்யாம் கிமேவாஸ்மா அஸாது⁴ குர்யாமிதி ஸ ஹ ஸ்மாஹ பாணிநா மா ப்ராத்ருத³ கஸ்த்வேநயோரேகதா⁴பூ⁴யம் பூ⁴த்வா பரமதாம் க³ச்ச²தீதி தஸ்மா உ ஹைதது³வாச வீத்யந்நம் வை வ்யந்நே ஹீமாநி ஸர்வாணி பூ⁴தாநி விஷ்டாநி ரமிதி ப்ராணோ வை ரம் ப்ராணே ஹீமாநி ஸர்வாணி பூ⁴தாநி ரமந்தே ஸர்வாணி ஹ வா அஸ்மிந்பூ⁴தாநி விஶந்தி ஸர்வாணி பூ⁴தாநி ரமந்தே ய ஏவம் வேத³ ॥ 1 ॥
அந்நம் ப்³ரஹ்மேதி, ததா² ஏதத் உபாஸநாந்தரம் விதி⁴த்ஸந்நாஹ — அந்நம் ப்³ரஹ்ம, அந்நம் அத்³யதே யத் தத் ப்³ரஹ்மேத்யேக ஆசார்யா ஆஹு: ; தத் ந ததா² க்³ரஹீதவ்யம் அந்நம் ப்³ரஹ்மேதி । அந்யே சாஹு: — ப்ராணோ ப்³ரஹ்மேதி ; தச்ச ததா² ந க்³ரஹீதவ்யம் । கிமர்த²ம் புந: அந்நம் ப்³ரஹ்மேதி ந க்³ராஹ்யம் ? யஸ்மாத் பூயதி க்லித்³யதே பூதிபா⁴வமாபத்³யதே ருதே ப்ராணாத் , தத்கத²ம் ப்³ரஹ்ம ப⁴விதுமர்ஹதி ; ப்³ரஹ்ம ஹி நாம தத் , யத³விநாஶி । அஸ்து தர்ஹி ப்ராணோ ப்³ரஹ்ம ; நைவம் ; யஸ்மாத் ஶுஷ்யதி வை ப்ராண: ஶோஷமுபைதி ருதே அந்நாத் ; அத்தா ஹி ப்ராண: ; அத: அந்நேந ஆத்³யேந விநா ந ஶக்நோதி ஆத்மாநம் தா⁴ரயிதும் ; தஸ்மாத் ஶுஷ்யதி வை ப்ராண: ருதே(அ)ந்நாத் ; அத: ஏகைகஸ்ய ப்³ரஹ்மதா நோபபத்³யதே யஸ்மாத் , தஸ்மாத் ஏதே ஹ து ஏவ அந்நப்ராணதே³வதே ஏகதா⁴பூ⁴யம் ஏகதா⁴பா⁴வம் பூ⁴த்வா க³த்வா பரமதாம் பரமத்வம் க³ச்ச²த: ப்³ரஹ்மத்வம் ப்ராப்நுத: । ததே³தத் ஏவமத்⁴யவஸ்ய ஹ ஸ்ம ஆஹ — ஸ்ம ப்ராத்ருதோ³ நாம பிதரமாத்மந: ; கிம்ஸ்வித் ஸ்விதி³தி விதர்கே ; யதா² மயா ப்³ரஹ்ம பரிகல்பிதம் , ஏவம் விது³ஷே கிம்ஸ்வித் ஸாது⁴ குர்யாம் , ஸாது⁴ ஶோப⁴நம் பூஜாம் , காம் து அஸ்மை பூஜாம் குர்யாமித்யபி⁴ப்ராய: ; கிமேவ அஸ்மை விது³ஷே அஸாது⁴ குர்யாம் , க்ருதக்ருத்யோ(அ)ஸௌ இத்யபி⁴ப்ராய: । அந்நப்ராணௌ ஸஹபூ⁴தௌ ப்³ரஹ்மேதி வித்³வாந் நாஸௌ அஸாது⁴கரணேந க²ண்டி³தோ ப⁴வதி, நாபி ஸாது⁴கரணேந மஹீக்ருத: । தம் ஏவம்வாதி³நம் ஸ பிதா ஹ ஸ்ம ஆஹ பாணிநா ஹஸ்தேந நிவாரயந் , மா ப்ராத்ருத³ மைவம் வோச: । கஸ்து ஏநயோ: அந்நப்ராணயோ: ஏகதா⁴பூ⁴யம் பூ⁴த்வா பரமதாம் கஸ்து க³ச்ச²தி ? ந கஶ்சித³பி வித்³வாந் அநேந ப்³ரஹ்மத³ர்ஶநேந பரமதாம் க³ச்ச²தி ; தஸ்மாத் நைவம் வக்துமர்ஹஸி க்ருதக்ருத்யோ(அ)ஸாவிதி ; யத்³யேவம் , ப்³ரவீது ப⁴வாந் கத²ம் பரமதாம் க³ச்ச²தீதி । தஸ்மை உ ஹ ஏதத் வக்ஷ்யமாணம் வச உவாச । கிம் தத் ? வீதி ; கிம் தத் வி இத்யுச்யதே — அந்நம் வை வி ; அந்நே ஹி யஸ்மாத் இமாநி ஸர்வாணி பூ⁴தாநி விஷ்டாநி ஆஶ்ரிதாநி, அத: அந்நம் வி இத்யுச்யதே । கிஞ்ச ரம் இதி ; ரமிதி ச உக்தவாந்பிதா ; கிம் புநஸ்தத் ரம் ? ப்ராணோ வை ரம் ; குத இத்யாஹ ; ப்ராணே ஹி யஸ்மாத் ப³லாஶ்ரயே ஸதி ஸர்வாணி பூ⁴தாநி ரமந்தே, அதோ ரம் ப்ராண: । ஸர்வபூ⁴தாஶ்ரயகு³ணமந்நம் , ஸர்வபூ⁴தரதிகு³ணஶ்ச ப்ராண: । ந ஹி கஶ்சித³நாயதந: நிராஶ்ரய: ரமதே ; நாபி ஸத்யப்யாயதநே அப்ராணோ து³ர்ப³லோ ரமதே ; யதா³ து ஆயதநவாந்ப்ராணீ ப³லவாம்ஶ்ச ததா³ க்ருதார்த²மாத்மாநம் மந்யமாநோ ரமதே லோக: ; ‘யுவா ஸ்யாத்ஸாது⁴யுவாத்⁴யாயக:’ (தை. உ. 2 । 8 । 3) இத்யாதி³ஶ்ருதே: । இதா³நீம் ஏவம்வித³: ப²லமாஹ — ஸர்வாணி ஹ வை அஸ்மிந் பூ⁴தாநி விஶந்தி அந்நகு³ணஜ்ஞாநாத் , ஸர்வாணி பூ⁴தாநி ரமந்தே ப்ராணகு³ணஜ்ஞாநாத் , ய ஏவம் வேத³ ॥

ப்³ராஹ்மணாந்தரம் க்³ருஹீத்வா தாத்பர்யமாஹ —

அந்நமிதி ।

யதா² பூர்வஸ்மிந்ப்³ராஹ்மணே ப²லவத³ப்³ரஹ்மோபாஸநமுக்தம் தத்³வதி³த்யாஹ —

ததே²தி ।

ஏததி³தி ப்³ரஹ்மவிஷயோக்தி: ।

உபாஸ்யம் ப்³ரஹ்ம நிர்தா⁴ரயிதும் விசாரயதி —

அந்நமித்யாதி³நா ।

அந்நஸ்ய விநாஶித்வே(அ)பி ப்³ரஹ்மத்வம் கிம் ந ஸ்யாத³த ஆஹ —

ப்³ரஹ்ம ஹீதி ।

கத²மந்நம் விநா ப்ராணஸ்ய ஶோஷப்ராப்திஸ்தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

அத்தா ஹீதி ।

ப்ரத்யேகம் நாஶித்வமத:ஶப்³தா³ர்த²: ।

கிம்ஸ்விதி³த்யாதி³வாக்யஸ்யார்த²ம் விவ்ருணோதி —

அந்நப்ராணாவிதி ।

கஸ்த்விதி ப்ரதீகமாதா³ய வ்யாகரோதி —

ஏநயோரிதி ।

யத்³யேவமுக்தரீத்யா பரமத்வம் யதி³ நாஸ்தீத்யர்த²: ।

உக்தமஸம்கீர்ணம் கு³ணத்³வயம் ஸம்க்ஷிப்யா(அ)(அ)ஹ —

ஸர்வபூ⁴தேதி ।

அந்நகு³ணம் விநா ப்ராணகு³ணாதே³தத்³வ்யாநம் ஸித்³த்⁴யதீத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ந ஹீதி ।

ப்ராணகு³ணஸ்யாப்யந்நகு³ணத்வஸம்ப⁴வாத³லம் ப்ராணேநேத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

நாபீதி ।

கு³ணத்³வயஸ்ய பரஸ்பராபேக்ஷாமநுப⁴வாநுஸாரேண ஸ்போ²ரயதி —

யதா³ த்விதி ।

ஆயதநவதோ ப³லவதஶ்ச க்ருதார்த²தேத்யத்ர தைத்திரீயஶ்ருதிம் ஸம்வாத³யதி —

யுவா ஸ்யாதி³தி ।

ஆஶிஷ்டோ² த்³ருடி⁴ஷ்டோ² ப³லிஷ்ட²ஸ்தஸ்யேயம் ப்ருதி²வீ ஸர்வா வித்தஸ்ய பூர்ணா ஸ்யாதி³த்யேததா³தி³ஶப்³தே³ந க்³ருஹ்யதே ॥1॥