வேத்த² யதே²மா: ப்ரஜா: ப்ரயத்யோ விப்ரதிபத்³யந்தா3 இதி நேதி ஹோவாச வேத்தோ² யதே²மம் லோகம் புநராபத்³யந்தா3 இதி நேதி ஹைவோவாச வேத்தோ² யதா²ஸௌ லோக ஏவம் ப³ஹுபி⁴: புந: புந: ப்ரயத்³பி⁴ர்ந ஸம்பூர்யதா3 இதி நேதி ஹைவோவாச வேத்தோ² யதித்²யாமாஹுத்யாம் ஹுதாயாமாப: புருஷவாசோ பூ⁴த்வா ஸமுத்தா²ய வத³ந்தீ3 இதி நேதி ஹைவோவாச வேத்தோ² தே³வயாநஸ்ய வா பத²: ப்ரதிபத³ம் பித்ருயாணஸ்ய வா யத்க்ருத்வா தே³வயாநம் வா பந்தா²நம் ப்ரதிபத்³யந்தே பித்ருயாணம் வாபி ஹி ந ருஷேர்வச: ஶ்ருதம் த்³வே ஸ்ருதீ அஶ்ருணவம் பித்ருணாமஹம் தே³வாநாமுத மர்த்யாநாம் தாப்⁴யாமித³ம் விஶ்வமேஜத்ஸமேதி யத³ந்தரா பிதரம் மாதரம் சேதி நாஹமத ஏகஞ்சந வேதே³தி ஹோவாச ॥ 2 ॥
யத்³யேவம் , வேத்த² விஜாநாஸி கிம் , யதா² யேந ப்ரகாரேண இமா: ப்ரஜா: ப்ரஸித்³தா⁴:, ப்ரயத்ய: ம்ரியமாணா:, விப்ரதிபத்³யந்தா3 இதி விப்ரதிபத்³யந்தே ; விசாரணார்தா² ப்லுதி: ; ஸமாநேந மார்கே³ண க³ச்ச²ந்தீநாம் மார்க³த்³வைவித்⁴யம் யத்ர ப⁴வதி, தத்ர காஶ்சித்ப்ரஜா அந்யேந மார்கே³ண க³ச்ச²ந்தி காஶ்சித³ந்யேநேதி விப்ரதிபத்தி: ; யதா² தா: ப்ரஜா விப்ரதிபத்³யந்தே, தத் கிம் வேத்தே²த்யர்த²: । நேதி ஹோவாச இதர: । தர்ஹி வேத்த² உ யதா² இமம் லோகம் புந: ஆபத்³யந்தா3 இதி, புநராபத்³யந்தே, யதா² புநராக³ச்ச²ந்தி இமம் லோகம் । நேதி ஹைவோவாச ஶ்வேதகேது: । வேத்த² உ யதா² அஸௌ லோக ஏவம் ப்ரஸித்³தே⁴ந ந்யாயேந புந: புநரஸக்ருத் ப்ரயத்³பி⁴: ம்ரியமாணை: யதா² யேந ப்ரகாரேண ந ஸம்பூர்யதா3 இதி, ந ஸம்பூர்யதே(அ)ஸௌ லோக:, தத்கிம் வேத்த² । நேதி ஹைவோவாச । வேத்த² உ யதித்²யாம் யத்ஸங்க்²யாகாயாம் ஆஹுத்யாம் ஆஹுதௌ ஹுதாயம் ஆப: புருஷவாச:, புருஷஸ்ய யா வாக் ஸைவ யாஸாம் வாக் , தா: புருஷவாசோ பூ⁴த்வா புருஷஶப்³த³வாச்யா வா பூ⁴த்வா ; யதா³ புருஷாகாரபரிணதா:, ததா³ புருஷவாசோ ப⁴வந்தி ; ஸமுத்தா²ய ஸம்யகு³த்தா²ய உத்³பூ⁴தா: ஸத்ய: வத³ந்தீ3 இதி । நேதி ஹைவோவாச । யத்³யேவம் வேத்த² உ தே³வயாநஸ்ய பதோ² மார்க³ஸ்ய ப்ரதிபத³ம் , ப்ரதிபத்³யதே யேந ஸா ப்ரதிபத் தாம் ப்ரதிபத³ம் , பித்ருயாணஸ்ய வா ப்ரதிபத³ம் ; ப்ரதிபச்ச²ப்³த³வாச்யமர்த²மாஹ — யத்கர்ம க்ருத்வா யதா²விஶிஷ்டம் கர்ம க்ருத்வேத்யர்த²:, தே³வயாநம் வா பந்தா²நம் மார்க³ம் ப்ரதிபத்³யந்தே, பித்ருயாணம் வா யத்கர்ம க்ருத்வா ப்ரதிபத்³யந்தே, தத்கர்ம ப்ரதிபது³ச்யதே ; தாம் ப்ரதிபத³ம் கிம் வேத்த², தே³வலோகபித்ருலோகப்ரதிபத்திஸாத⁴நம் கிம் வேத்தே²த்யர்த²: । அப்யத்ர அஸ்யார்த²ஸ்ய ப்ரகாஶகம் ருஷே: மந்த்ரஸ்ய வச: வாக்யம் ந: ஶ்ருதமஸ்தி, மந்த்ரோ(அ)பி அஸ்யார்த²ஸ்ய ப்ரகாஶகோ வித்³யத இத்யர்த²: । கோ(அ)ஸௌ மந்த்ர இத்யுச்யதே — த்³வே ஸ்ருதீ த்³வௌ மார்கா³வஶ்ருணவம் ஶ்ருதவாநஸ்மி ; தயோ: ஏகா பித்ருணாம் ப்ராபிகா பித்ருலோகஸம்ப³த்³தா⁴, தயா ஸ்ருத்யா பித்ருலோகம் ப்ராப்நோதீத்யர்த²: ; அஹமஶ்ருணவமிதி வ்யவஹிதேந ஸம்ப³ந்த⁴: ; தே³வாநாம் உத அபி தே³வாநாம் ஸம்ப³ந்தி⁴நீ அந்யா, தே³வாந்ப்ராபயதி ஸா । கே புந: உபா⁴ப்⁴யாம் ஸ்ருதிப்⁴யாம் பித்ரூந் தே³வாம்ஶ்ச க³ச்ச²ந்தீத்யுச்யதே — உத அபி மர்த்யாநாம் மநுஷ்யாணாம் ஸம்ப³ந்தி⁴ந்யௌ ; மநுஷ்யா ஏவ ஹி ஸ்ருதிப்⁴யாம் க³ச்ச²ந்தீத்யர்த²: । தாப்⁴யாம் ஸ்ருதிப்⁴யாம் இத³ம் விஶ்வம் ஸமஸ்தம் ஏஜத் க³ச்ச²த் ஸமேதி ஸங்க³ச்ச²தே । தே ச த்³வே ஸ்ருதீ யத³ந்தரா யயோரந்தரா யத³ந்தரா, பிதரம் மாதரம் ச, மாதாபித்ரோ: அந்தரா மத்⁴யே இத்யர்த²: । கௌ தௌ மாதாபிதரௌ ? த்³யாவாப்ருதி²வ்யௌ அண்ட³கபாலே ; ‘இயம் வை மாதா அஸௌ பிதா’ (ஶத. ப்³ரா. 13 । 3 । 9 । 7) இதி ஹி வ்யாக்²யாதம் ப்³ராஹ்மணேந । அண்ட³கபாலயோர்மத்⁴யே ஸம்ஸாரவிஷயே ஏவ ஏதே ஸ்ருதீ, ந ஆத்யந்திகாம்ருதத்வக³மநாய । இதர ஆஹ — ந அஹம் அத: அஸ்மாத் ப்ரஶ்நஸமுதா³யாத் ஏகஞ்சந ஏகமபி ப்ரஶ்நம் , ந வேத³, நாஹம் வேதே³தி ஹோவாச ஶ்வேதகேது: ॥