శ్రీమద్భగవద్గీతాభాష్యమ్
ఆనన్దగిరిటీకా (గీతాభాష్య)
 
అవినాశి తు తద్విద్ధి యేన సర్వమిదం తతమ్
వినాశమవ్యయస్యాస్య కశ్చిత్కర్తుమర్హతి ॥ ౧౭ ॥
అవినాశి వినష్టుం శీలం యస్యేతితుశబ్దః అసతో విశేషణార్థఃతత్ విద్ధి విజానీహికిమ్ ? యేన సర్వమ్ ఇదం జగత్ తతం వ్యాప్తం సదాఖ్యేన బ్రహ్మణా సాకాశమ్ , ఆకాశేనేవ ఘటాదయఃవినాశమ్ అదర్శనమ్ అభావమ్అవ్యయస్య వ్యేతి ఉపచయాపచయౌ యాతి ఇతి అవ్యయం తస్య అవ్యయస్యనైతత్ సదాఖ్యం బ్రహ్మ స్వేన రూపేణ వ్యేతి వ్యభిచరతి, నిరవయవత్వాత్ , దేహాదివత్నాప్యాత్మీయేన, ఆత్మీయాభావాత్యథా దేవదత్తో ధనహాన్యా వ్యేతి, తు ఎవం బ్రహ్మ వ్యేతిఅతః అవ్యయస్య అస్య బ్రహ్మణః వినాశం కశ్చిత్ కర్తుమర్హతి, కశ్చిత్ ఆత్మానం వినాశయితుం శక్నోతి ఈశ్వరోఽపిఆత్మా హి బ్రహ్మ, స్వాత్మని క్రియావిరోధాత్ ॥ ౧౭ ॥
అవినాశి తు తద్విద్ధి యేన సర్వమిదం తతమ్
వినాశమవ్యయస్యాస్య కశ్చిత్కర్తుమర్హతి ॥ ౧౭ ॥
అవినాశి వినష్టుం శీలం యస్యేతితుశబ్దః అసతో విశేషణార్థఃతత్ విద్ధి విజానీహికిమ్ ? యేన సర్వమ్ ఇదం జగత్ తతం వ్యాప్తం సదాఖ్యేన బ్రహ్మణా సాకాశమ్ , ఆకాశేనేవ ఘటాదయఃవినాశమ్ అదర్శనమ్ అభావమ్అవ్యయస్య వ్యేతి ఉపచయాపచయౌ యాతి ఇతి అవ్యయం తస్య అవ్యయస్యనైతత్ సదాఖ్యం బ్రహ్మ స్వేన రూపేణ వ్యేతి వ్యభిచరతి, నిరవయవత్వాత్ , దేహాదివత్నాప్యాత్మీయేన, ఆత్మీయాభావాత్యథా దేవదత్తో ధనహాన్యా వ్యేతి, తు ఎవం బ్రహ్మ వ్యేతిఅతః అవ్యయస్య అస్య బ్రహ్మణః వినాశం కశ్చిత్ కర్తుమర్హతి, కశ్చిత్ ఆత్మానం వినాశయితుం శక్నోతి ఈశ్వరోఽపిఆత్మా హి బ్రహ్మ, స్వాత్మని క్రియావిరోధాత్ ॥ ౧౭ ॥

ఆత్మనః సదాత్మనో వినాశరాహిత్యవిజ్ఞానే సర్వజగద్వ్యాపకత్వం హేతుమాహ -

 యేనేతి ।

ఆత్మనో వినాశాభావే యుక్తిమాహ -

వినాశమితి ।

ఆత్మనో వినాశ మిచ్ఛతా స్వతో వా పరతో వా నాశస్తస్యేష్యతే ? నాద్య ఇత్యాహ -

అవినాశీతి ।

దేహాదిద్వైతమసదుచ్యతే । తతః సతో విశేషణం స్వతో నాశరాహిత్యమ్ । తస్య ద్యోతకో నిపాత ఇత్యాహ -

తుశబ్ద ఇతి ।

ఆకాఙ్క్షాపూర్వకం విశేష్యం దర్శయతి -

కిమిత్యాదినా ।

విమతం - అవినాశి, వ్యాపకత్వాదాకాశవత్ । న హి ప్రమితమేవోదాహరణం కిన్తు ప్రసిద్ధమపీతి భావః । న ద్వితీయ ఇత్యాహ -

వినాశమితి ।

న ఖల్వస్య వినాశం కర్తుం కశ్చిదర్హతీతి సమ్బన్ధః । వినాశస్య సావశేషత్వనిరవశేషత్వాభ్యాం ద్వైరాశ్యమాశ్రిత్య వ్యాకరోతి -

అదర్శనమితి ।

న కశ్చిదస్యభావం కర్తుం శక్నోతీత్యత్ర హేతుమాహ -

అవ్యయస్యేతి ।

బ్రహ్మ హి స్వరూపేణ వ్యేతి స్వసమ్బన్ధినా వా ? ఇతి వికల్ప్య, ఆద్యం దూషయతి -

నైతదితి ।

న హి నిరవయవస్య స్వావయవాపచయరూపవ్యయః సమ్భవతీత్యత్ర వైధర్మ్యదృష్టాన్తమాహ -

దేహాదివదితి ।

ద్వితీయం నిరస్యతి -

నాపీతి ।

తదేవ వ్యతిరేకదృష్టాన్తేన స్పష్టయతి -

యథేతి ।

ద్వివిధేఽపి వ్యయాయోగే ఫలితమాహ -

అత ఇతి ।

కిఞ్చ బ్రహ్మ పరతో న నశ్యతి ఆత్మత్వాత్ , ఘటవదిత్యాహ -

న కశ్చిదితి ।

ఆత్మత్వహేతోరసిద్ధిముద్ధరతి -

ఆత్మా హీతి ।

తాదాత్మ్యశ్రుతిః అత్ర హీతి హేతూక్రియతే ।

అస్తు తర్హి స్వయమేవ బ్రహ్మ, ఆత్మనో నాశకముద్బన్ధనాదిదర్శనాత్ , నేత్యాహ -

స్వాత్మనీతి

॥ ౧౭ ॥