ಶ್ರೀಮದ್ಭಗವದ್ಗೀತಾಭಾಷ್ಯಮ್
ದ್ವಿತೀಯೋಽಧ್ಯಾಯಃ
ಪೂರ್ವಪೃಷ್ಠಮ್      ಉತ್ತರಪೃಷ್ಠಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಗೀತಾಭಾಷ್ಯ)
 
ಯ ಏನಂ ವೇತ್ತಿ ಹಂತಾರಂ ಯಶ್ಚೈನಂ ಮನ್ಯತೇ ಹತಮ್ ।
ಉಭೌ ತೌ ನ ವಿಜಾನೀತೋ ನಾಯಂ ಹಂತಿ ನ ಹನ್ಯತೇ ॥ ೧೯ ॥
ಯ ಏನಂ ಪ್ರಕೃತಂ ದೇಹಿನಂ ವೇತ್ತಿ ವಿಜಾನಾತಿ ಹಂತಾರಂ ಹನನಕ್ರಿಯಾಯಾಃ ಕರ್ತಾರಂ ಯಶ್ಚ ಏನಮ್ ಅನ್ಯೋ ಮನ್ಯತೇ ಹತಂ ದೇಹಹನನೇನ ‘ಹತಃ ಅಹಮ್’ ಇತಿ ಹನನಕ್ರಿಯಾಯಾಃ ಕರ್ಮಭೂತಮ್ , ತೌ ಉಭೌ ನ ವಿಜಾನೀತಃ ನ ಜ್ಞಾತವಂತೌ ಅವಿವೇಕೇನ ಆತ್ಮಾನಮ್ । ‘ಹಂತಾ ಅಹಮ್’ ‘ಹತಃ ಅಸ್ಮಿ ಅಹಮ್’ ಇತಿ ದೇಹಹನನೇನ ಆತ್ಮಾನಮಹಂ ಪ್ರತ್ಯಯವಿಷಯಂ ಯೌ ವಿಜಾನೀತಃ ತೌ ಆತ್ಮಸ್ವರೂಪಾನಭಿಜ್ಞೌ ಇತ್ಯರ್ಥಃ । ಯಸ್ಮಾತ್ ನ ಅಯಮ್ ಆತ್ಮಾ ಹಂತಿ ನ ಹನನಕ್ರಿಯಾಯಾಃ ಕರ್ತಾ ಭವತಿ, ನ ಚ ಹನ್ಯತೇ ನ ಚ ಕರ್ಮ ಭವತೀತ್ಯರ್ಥಃ, ಅವಿಕ್ರಿಯತ್ವಾತ್ ॥ ೧೯ ॥
ಯ ಏನಂ ವೇತ್ತಿ ಹಂತಾರಂ ಯಶ್ಚೈನಂ ಮನ್ಯತೇ ಹತಮ್ ।
ಉಭೌ ತೌ ನ ವಿಜಾನೀತೋ ನಾಯಂ ಹಂತಿ ನ ಹನ್ಯತೇ ॥ ೧೯ ॥
ಯ ಏನಂ ಪ್ರಕೃತಂ ದೇಹಿನಂ ವೇತ್ತಿ ವಿಜಾನಾತಿ ಹಂತಾರಂ ಹನನಕ್ರಿಯಾಯಾಃ ಕರ್ತಾರಂ ಯಶ್ಚ ಏನಮ್ ಅನ್ಯೋ ಮನ್ಯತೇ ಹತಂ ದೇಹಹನನೇನ ‘ಹತಃ ಅಹಮ್’ ಇತಿ ಹನನಕ್ರಿಯಾಯಾಃ ಕರ್ಮಭೂತಮ್ , ತೌ ಉಭೌ ನ ವಿಜಾನೀತಃ ನ ಜ್ಞಾತವಂತೌ ಅವಿವೇಕೇನ ಆತ್ಮಾನಮ್ । ‘ಹಂತಾ ಅಹಮ್’ ‘ಹತಃ ಅಸ್ಮಿ ಅಹಮ್’ ಇತಿ ದೇಹಹನನೇನ ಆತ್ಮಾನಮಹಂ ಪ್ರತ್ಯಯವಿಷಯಂ ಯೌ ವಿಜಾನೀತಃ ತೌ ಆತ್ಮಸ್ವರೂಪಾನಭಿಜ್ಞೌ ಇತ್ಯರ್ಥಃ । ಯಸ್ಮಾತ್ ನ ಅಯಮ್ ಆತ್ಮಾ ಹಂತಿ ನ ಹನನಕ್ರಿಯಾಯಾಃ ಕರ್ತಾ ಭವತಿ, ನ ಚ ಹನ್ಯತೇ ನ ಚ ಕರ್ಮ ಭವತೀತ್ಯರ್ಥಃ, ಅವಿಕ್ರಿಯತ್ವಾತ್ ॥ ೧೯ ॥

ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಸ್ಯಾಜ್ಞಾನಪ್ರಸೂತತ್ವೇನ ಆಭಾಸತ್ವಾತ್ ತತ್ಕೃತಾ ಬುದ್ಧಿರ್ನ ಪ್ರಮೇತಿ ಪರಿಹರತಿ -

ಯ ಏನಮಿತಿ ।

‘ಹಂತಾ ಚೇನ್ಮನ್ಯತೇ ಹಂತುಮ್’ (ಕ. ಉ. ೧-೨-೧೯) ಇತ್ಯಾದ್ಯಾಮೃಚಮರ್ಥತೋ ದರ್ಶಯಿತ್ವಾ ವ್ಯಾಚಷ್ಟೇ -

ಯ ಏನಮಿತಿ ।

ಹಂತಾರಂ ಹತಂ ವಾ ಆತ್ಮಾನಂ ಮನ್ಯಮಾನಸ್ಯ ಕಥಮಜ್ಞಾನಮಿತ್ಯಶಂಕ್ಯಾಹ -

ಹಂತಾಹಮಿತಿ ।

ಹಂತೃತ್ವಾದಿಜ್ಞಾನಮಜ್ಞಾನಮಿತ್ಯತ್ರ ಹೇತುಮಾಹ -

ಯಸ್ಮಾದಿತಿ ।

ಆತ್ಮನೋ ಹನನಂ ಪ್ರತಿ ಕರ್ತೃತ್ವಕರ್ಮತ್ವಯೋರಭಾವೇ ಹೇತುಂ ದರ್ಶಯತಿ -

ಅವಿಕ್ರಿತ್ಯವಾದಿತಿ

॥ ೧೯ ॥