శ్రీమద్భగవద్గీతాభాష్యమ్
ఆనన్దగిరిటీకా (గీతాభాష్య)
 
ఎనం వేత్తి హన్తారం యశ్చైనం మన్యతే హతమ్
ఉభౌ తౌ విజానీతో నాయం హన్తి హన్యతే ॥ ౧౯ ॥
ఎనం ప్రకృతం దేహినం వేత్తి విజానాతి హన్తారం హననక్రియాయాః కర్తారం యశ్చ ఎనమ్ అన్యో మన్యతే హతం దేహహననేనహతః అహమ్ఇతి హననక్రియాయాః కర్మభూతమ్ , తౌ ఉభౌ విజానీతః జ్ఞాతవన్తౌ అవివేకేన ఆత్మానమ్ । ‘హన్తా అహమ్’ ‘హతః అస్మి అహమ్ఇతి దేహహననేన ఆత్మానమహం ప్రత్యయవిషయం యౌ విజానీతః తౌ ఆత్మస్వరూపానభిజ్ఞౌ ఇత్యర్థఃయస్మాత్ అయమ్ ఆత్మా హన్తి హననక్రియాయాః కర్తా భవతి, హన్యతే కర్మ భవతీత్యర్థః, అవిక్రియత్వాత్ ॥ ౧౯ ॥
ఎనం వేత్తి హన్తారం యశ్చైనం మన్యతే హతమ్
ఉభౌ తౌ విజానీతో నాయం హన్తి హన్యతే ॥ ౧౯ ॥
ఎనం ప్రకృతం దేహినం వేత్తి విజానాతి హన్తారం హననక్రియాయాః కర్తారం యశ్చ ఎనమ్ అన్యో మన్యతే హతం దేహహననేనహతః అహమ్ఇతి హననక్రియాయాః కర్మభూతమ్ , తౌ ఉభౌ విజానీతః జ్ఞాతవన్తౌ అవివేకేన ఆత్మానమ్ । ‘హన్తా అహమ్’ ‘హతః అస్మి అహమ్ఇతి దేహహననేన ఆత్మానమహం ప్రత్యయవిషయం యౌ విజానీతః తౌ ఆత్మస్వరూపానభిజ్ఞౌ ఇత్యర్థఃయస్మాత్ అయమ్ ఆత్మా హన్తి హననక్రియాయాః కర్తా భవతి, హన్యతే కర్మ భవతీత్యర్థః, అవిక్రియత్వాత్ ॥ ౧౯ ॥

ప్రత్యక్షస్యాజ్ఞానప్రసూతత్వేన ఆభాసత్వాత్ తత్కృతా బుద్ధిర్న ప్రమేతి పరిహరతి -

య ఎనమితి ।

‘హన్తా చేన్మన్యతే హన్తుమ్’ (క. ఉ. ౧-౨-౧౯) ఇత్యాద్యామృచమర్థతో దర్శయిత్వా వ్యాచష్టే -

య ఎనమితి ।

హన్తారం హతం వా ఆత్మానం మన్యమానస్య కథమజ్ఞానమిత్యశఙ్క్యాహ -

హన్తాహమితి ।

హన్తృత్వాదిజ్ఞానమజ్ఞానమిత్యత్ర హేతుమాహ -

యస్మాదితి ।

ఆత్మనో హననం ప్రతి కర్తృత్వకర్మత్వయోరభావే హేతుం దర్శయతి -

అవిక్రిత్యవాదితి

॥ ౧౯ ॥