ஶ்ரீமத்³ப⁴க³வத்³கீ³தாபா⁴ஷ்யம்
த்³விதீயோ(அ)த்⁴யாய:
பூர்வப்ருஷ்ட²ம்      உத்தரப்ருஷ்ட²ம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (கீ³தாபா⁴ஷ்ய)
 
அவ்யக்தோ(அ)யமசிந்த்யோ(அ)யமவிகார்யோ(அ)யமுச்யதே ।
தஸ்மாதே³வம் விதி³த்வைநம் நாநுஶோசிதுமர்ஹஸி ॥ 25 ॥
ஸர்வகரணாவிஷயத்வாத் ந வ்யஜ்யத இதி அவ்யக்த: அயம் ஆத்மா । அத ஏவ அசிந்த்ய: அயம் । யத்³தி⁴ இந்த்³ரியகோ³சர: தத் சிந்தாவிஷயத்வமாபத்³யதே । அயம் த்வாத்மா அநிந்த்³ரியகோ³சரத்வாத் அசிந்த்ய: । அத ஏவ அவிகார்ய:, யதா² க்ஷீரம் த³த்⁴யாதஞ்சநாதி³நா விகாரி ந ததா² அயமாத்மா । நிரவயவத்வாச்ச அவிக்ரிய: । ந ஹி நிரவயவம் கிஞ்சித் விக்ரியாத்மகம் த்³ருஷ்டம் । அவிக்ரியத்வாத் அவிகார்ய: அயம் ஆத்மா உச்யதே । தஸ்மாத் ஏவம் யதோ²க்தப்ரகாரேண ஏநம் ஆத்மாநம் விதி³த்வா
அவ்யக்தோ(அ)யமசிந்த்யோ(அ)யமவிகார்யோ(அ)யமுச்யதே ।
தஸ்மாதே³வம் விதி³த்வைநம் நாநுஶோசிதுமர்ஹஸி ॥ 25 ॥
ஸர்வகரணாவிஷயத்வாத் ந வ்யஜ்யத இதி அவ்யக்த: அயம் ஆத்மா । அத ஏவ அசிந்த்ய: அயம் । யத்³தி⁴ இந்த்³ரியகோ³சர: தத் சிந்தாவிஷயத்வமாபத்³யதே । அயம் த்வாத்மா அநிந்த்³ரியகோ³சரத்வாத் அசிந்த்ய: । அத ஏவ அவிகார்ய:, யதா² க்ஷீரம் த³த்⁴யாதஞ்சநாதி³நா விகாரி ந ததா² அயமாத்மா । நிரவயவத்வாச்ச அவிக்ரிய: । ந ஹி நிரவயவம் கிஞ்சித் விக்ரியாத்மகம் த்³ருஷ்டம் । அவிக்ரியத்வாத் அவிகார்ய: அயம் ஆத்மா உச்யதே । தஸ்மாத் ஏவம் யதோ²க்தப்ரகாரேண ஏநம் ஆத்மாநம் விதி³த்வா

ஆத்மநோ நித்யத்வாதி³லக்ஷணஸ்ய ததை²வ ப்ரதா² கிமிதி ந ப⁴வதி ? தத்ராஹ -

அவ்யக்த இதி ।

மா தர்ஹி ப்ரத்யக்ஷத்வம் பூ⁴த் , அநுமேயத்வம் து தஸ்ய கிம் ந ஸ்யாத் ? இத்யாஶங்க்யாஹ -

அத ஏவேதி ।

ததே³வ ப்ரபஞ்சயதி -

யத்³தீ⁴தி ।

அதீந்த்³ரியத்வே(அ)பி ஸாமாந்யதோ த்³ருஷ்டவிஷயத்வம் ப⁴விஷ்யதீத்யாஶங்க்ய கூடஸ்தே²ந ஆத்மநா வ்யாப்தலிங்கா³பா⁴வாத் , மைவமித்யாஹ -

அவிகார்ய இதி ।

அவிகார்யத்வே வ்யதிரேகத்³ருஷ்டாந்தமாஹ -

யதே²தி ।

கிஞ்ச ஆத்மா ந விக்ரியதே, நிரவயவத்³ரவ்யத்வாத் , க⁴டாதி³வத் - இதி வ்யதிரேக்யநுமாநமாஹ -

நிரவயவத்வாச்சேதி ।

நிரவயவத்வே(அ)பி விக்ரியாவத்த்வே கா க்ஷதி: ? இத்யாஶங்க்யாஹ -

நஹீதி ।

ஸாவயவஸ்யைவ விக்ரியாவத்த்வத³ர்ஶநாத் விக்ரியாவத்த்வே நிரவயவத்வாநுபபத்திரித்யர்த²: ।

யத்³தி⁴ ஸாவயவம் ஸக்ரியம் க்ஷீராதி³, தத் த³த்⁴யாதி³நா விகாரமாபத்³யதே । ந ச ஆத்மந: ஶ்ருதிப்ரமிதநிரவயவத்வஸ்ய ஸாவயவத்வம் । அதோ(அ)விக்ரியத்வாந்நாயம் விகார்யோ ப⁴விதுமலமிதி ப²லிதமாஹ -

அவிக்ரியத்வாதி³தி ।

ஆத்மயாதா²த்ம்யோபதே³ஶம் ‘அஶோச்யாநந்வஶோசஸ்த்வம்’ (ப⁴. கீ³. 2-11) இத்யுபக்ரம்ய வ்யாக்²யாதமுபஸம்ஹரதி -

தஸ்மாதி³தி ।

அவ்யக்தத்வாசிந்த்யத்வாவிகார்யத்வநித்யத்வஸர்வக³தத்வாதி³ரூபோ யஸ்மாத் ஆத்மா நிர்தா⁴ரித:, தஸ்மாத் ததை²வ ஜ்ஞாதுமுசித:, தஜ்ஜ்ஞாநஸ்ய ப²லவத்த்வாதி³த்யர்த²: ।