ಶ್ರೀಮದ್ಭಗವದ್ಗೀತಾಭಾಷ್ಯಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಗೀತಾಭಾಷ್ಯ)
 
ಯಾಮಿಮಾಂ ಪುಷ್ಪಿತಾಂ ವಾಚಂ ಪ್ರವದಂತ್ಯವಿಪಶ್ಚಿತಃ
ವೇದವಾದರತಾಃ ಪಾರ್ಥ ನಾನ್ಯದಸ್ತೀತಿ ವಾದಿನಃ ॥ ೪೨ ॥
ಯಾಮ್ ಇಮಾಂ ವಕ್ಷ್ಯಮಾಣಾಂ ಪುಷ್ಪಿತಾಂ ಪುಷ್ಪಿತ ಇವ ವೃಕ್ಷಃ ಶೋಭಮಾನಾಂ ಶ್ರೂಯಮಾಣರಮಣೀಯಾಂ ವಾಚಂ ವಾಕ್ಯಲಕ್ಷಣಾಂ ಪ್ರವದಂತಿಕೇ ? ಅವಿಪಶ್ಚಿತಃ ಅಮೇಧಸಃ ಅವಿವೇಕಿನ ಇತ್ಯರ್ಥಃವೇದವಾದರತಾಃ ಬಹ್ವರ್ಥವಾದಫಲಸಾಧನಪ್ರಕಾಶಕೇಷು ವೇದವಾಕ್ಯೇಷು ರತಾಃ ಹೇ ಪಾರ್ಥ, ಅನ್ಯತ್ ಸ್ವರ್ಗಪಶ್ವಾದಿಫಲಸಾಧನೇಭ್ಯಃ ಕರ್ಮಭ್ಯಃ ಅಸ್ತಿ ಇತಿ ಏವಂ ವಾದಿನಃ ವದನಶೀಲಾಃ ॥ ೪೨ ॥
ಯಾಮಿಮಾಂ ಪುಷ್ಪಿತಾಂ ವಾಚಂ ಪ್ರವದಂತ್ಯವಿಪಶ್ಚಿತಃ
ವೇದವಾದರತಾಃ ಪಾರ್ಥ ನಾನ್ಯದಸ್ತೀತಿ ವಾದಿನಃ ॥ ೪೨ ॥
ಯಾಮ್ ಇಮಾಂ ವಕ್ಷ್ಯಮಾಣಾಂ ಪುಷ್ಪಿತಾಂ ಪುಷ್ಪಿತ ಇವ ವೃಕ್ಷಃ ಶೋಭಮಾನಾಂ ಶ್ರೂಯಮಾಣರಮಣೀಯಾಂ ವಾಚಂ ವಾಕ್ಯಲಕ್ಷಣಾಂ ಪ್ರವದಂತಿಕೇ ? ಅವಿಪಶ್ಚಿತಃ ಅಮೇಧಸಃ ಅವಿವೇಕಿನ ಇತ್ಯರ್ಥಃವೇದವಾದರತಾಃ ಬಹ್ವರ್ಥವಾದಫಲಸಾಧನಪ್ರಕಾಶಕೇಷು ವೇದವಾಕ್ಯೇಷು ರತಾಃ ಹೇ ಪಾರ್ಥ, ಅನ್ಯತ್ ಸ್ವರ್ಗಪಶ್ವಾದಿಫಲಸಾಧನೇಭ್ಯಃ ಕರ್ಮಭ್ಯಃ ಅಸ್ತಿ ಇತಿ ಏವಂ ವಾದಿನಃ ವದನಶೀಲಾಃ ॥ ೪೨ ॥

ತೇ ಯಾಮಿಮಾಂ ಪುಷ್ಪಿತಾಂ ವಾಚಂ ಪ್ರವದಂತಿ ತಯಾ ಅಪಹೃತಚೇತಸಾಂ ಕಾಮಿನಾಂ ಕಾಮವಶಾತ್ ನಿಶ್ಚಯಾತ್ಮಿಕಾ ಬುದ್ಧಿರ್ನ ಪ್ರಾಯಃ ಸ್ಥಿರಾ ಭವತೀತ್ಯಾಹ -

ತೇ । ಯಾಮಿತಿ ।

‘ಇಮಾಮ್’ ಇತ್ಯವ್ಯಯನವಿಧ್ಯುಪಾತ್ತತ್ವೇನ ಪ್ರಸಿದ್ಧತ್ವಂ ಕರ್ಮಕಾಂಡರೂಪಾಯಾ ವಾಚೋ ವಿವಕ್ಷ್ಯತೇ । ವಕ್ಷ್ಯಮಾಣತ್ವಂ ‘ಕ್ರಿಯಾವಿಶೇಷಬಹುಲಾಮ್’ (ಭ. ಗೀ. ೨-೪೩) ಇತ್ಯಾದೌ ದ್ರಷ್ಟವ್ಯಮ್ । ಕಿಂಶುಕೋ ಹಿ ಪುಷ್ಪಶಾಲೀ ಶೋಭಮಾನೋಽನುಭೂಯತೇ, ನ ಪುರುಷಭೋಗ್ಯಫಲಭಾಗೀ ಲಕ್ಷ್ಯತೇ ।

ತಥಾ, ಇಯಮಪಿ ಕರ್ಮಕಾಂಡಾತ್ಮಿಕಾ ಶ್ರೂಯಮಾಣದಶಾಯಾಂ ರಮಣೀಯಾ ವಾಗುಪಲಭ್ಯತೇ, ಸಾಧ್ಯಸಾಧನಸಂಬಂಧಪ್ರತಿಭಾನಾತ್ । ನ ತ್ವೇಷಾ ನಿರತಿಶಯಫಲಭಾಗಿನೀ ಭವತಿ, ಕರ್ಮಾನುಷ್ಠಾನಫಲಸ್ಯ ಅನಿತ್ಯತ್ವಾತ್ , ಇತಿ ಮತ್ವಾಹ -

ಪುಷ್ಪಿತಾಮಿತಿ ।

ವಾಕ್ಯತ್ವೇನ ಲಕ್ಷ್ಯತೇಽರ್ಥವತ್ತ್ವಪ್ರತಿಭಾನಾತ್ । ವಸ್ತುತಸ್ತು ನ ವಾಕ್ಯಮ್ , ಅರ್ಥಾಭಾಸತ್ವಾತ್ , ಇತ್ಯಾಹ -

ವಾಕ್ಯಲಕ್ಷಣಾಮಿತಿ ।

ಪ್ರವಕ್ತೄಣಾಂ ವೇದವಾಕ್ಯತಾತ್ಪರ್ಯಪರಿಜ್ಞಾನಾಭಾವಂ ಸೂಚಯತಿ -

ಅವಿಪಶ್ಚಿತ ಇತಿ ।

ವೇದವಾದಾಃ - ವೇದವಾಕ್ಯಾನಿ, ತಾನಿ ಚ ಬಹೂನಾಮರ್ಥವಾದಾನಾಂ ಫಲಾನಾಂ ಸಾಧನಾನಾಂ ಚ ವಿಧಿಶೇಷಾಣಾಂ ಪ್ರಕಾಶಕಾನಿ, ತೇಷು ರತಿಃ - ಆಸಕ್ತಿಃ, ತನ್ನಿಷ್ಠತ್ವಂ - ತದ್ವತ್ತ್ವಮಪಿ ತೇಷಾಂ ವಿಶೇಷಣಮಿತ್ಯಾಹ -

ವೇದವಾದೇತಿ ।

ಕರ್ಮಕಾಂಡನಿಷ್ಠತ್ವಫಲಂ ಕಥಯತಿ -

ನಾನ್ಯದಿತಿ ।

ಈಶ್ವರೋ  ವಾ ಮೋಕ್ಷೋ ವಾ ನಾಸ್ತೀತ್ಯೇವಂ ವದಂತೋ ನಾಸ್ತಿಕಾಃ ಸಂತಃ ಸಮ್ಯಗ್ಜ್ಞಾನವಂತೋ ನ ಭವಂತೀತ್ಯರ್ಥಃ ॥ ೪೨ ॥