శ్రీమద్భగవద్గీతాభాష్యమ్
ఆనన్దగిరిటీకా (గీతాభాష్య)
 
కామాత్మానః స్వర్గపరా జన్మకర్మఫలప్రదామ్
క్రియావిశేషబహులాం భోగైశ్వర్యగతిం ప్రతి ॥ ౪౩ ॥
కామాత్మానః కామస్వభావాః, కామపరా ఇత్యర్థఃస్వర్గపరాః స్వర్గః పరః పురుషార్థః యేషాం తే స్వర్గపరాః స్వర్గప్రధానాఃజన్మకర్మఫలప్రదాం కర్మణః ఫలం కర్మఫలం జన్మైవ కర్మఫలం జన్మకర్మఫలం తత్ ప్రదదాతీతి జన్మకర్మఫలప్రదా, తాం వాచమ్ప్రవదన్తి ఇత్యనుషజ్యతేక్రియావిశేషబహులాం క్రియాణాం విశేషాః క్రియావిశేషాః తే బహులా యస్యాం వాచి తాం స్వర్గపశుపుత్రాద్యర్థాః యయా వాచా బాహుల్యేన ప్రకాశ్యన్తేభోగైశ్వర్యగతిం ప్రతి భోగశ్చ ఐశ్వర్యం భోగైశ్వర్యే, తయోర్గతిః ప్రాప్తిః భోగైశ్వర్యగతిః, తాం ప్రతి సాధనభూతాః యే క్రియావిశేషాః తద్బహులాం తాం వాచం ప్రవదన్తః మూఢాః సంసారే పరివర్తన్తే ఇత్యభిప్రాయః ॥ ౪౩ ॥
కామాత్మానః స్వర్గపరా జన్మకర్మఫలప్రదామ్
క్రియావిశేషబహులాం భోగైశ్వర్యగతిం ప్రతి ॥ ౪౩ ॥
కామాత్మానః కామస్వభావాః, కామపరా ఇత్యర్థఃస్వర్గపరాః స్వర్గః పరః పురుషార్థః యేషాం తే స్వర్గపరాః స్వర్గప్రధానాఃజన్మకర్మఫలప్రదాం కర్మణః ఫలం కర్మఫలం జన్మైవ కర్మఫలం జన్మకర్మఫలం తత్ ప్రదదాతీతి జన్మకర్మఫలప్రదా, తాం వాచమ్ప్రవదన్తి ఇత్యనుషజ్యతేక్రియావిశేషబహులాం క్రియాణాం విశేషాః క్రియావిశేషాః తే బహులా యస్యాం వాచి తాం స్వర్గపశుపుత్రాద్యర్థాః యయా వాచా బాహుల్యేన ప్రకాశ్యన్తేభోగైశ్వర్యగతిం ప్రతి భోగశ్చ ఐశ్వర్యం భోగైశ్వర్యే, తయోర్గతిః ప్రాప్తిః భోగైశ్వర్యగతిః, తాం ప్రతి సాధనభూతాః యే క్రియావిశేషాః తద్బహులాం తాం వాచం ప్రవదన్తః మూఢాః సంసారే పరివర్తన్తే ఇత్యభిప్రాయః ॥ ౪౩ ॥

తేషాం సంసారపరివర్తనపరిదర్శనార్థం ప్రస్తుతాం వాచమేవ విశినష్టి -

జన్మేతి ।

నను - పుంసాం కామస్వభావత్వమయుక్తమ్ , చేతనస్యేచ్ఛావతస్తదాత్మత్వానుపపత్తేః, ఇతి తత్రాహ -

కామపరా ఇతి ।

తత్పరత్వం - తత్తత్ఫలార్థిత్వేన తత్తదుపాయేషు కర్మస్వేవ ప్రవృత్తతయా కర్మసంన్యాసపూర్వకాత్ జ్ఞానాద్బహిర్ముఖత్వమ్ ।

నను - కర్మనిష్ఠానామపి పరమపురుషార్థాపేక్షయా మోక్షోపాయే జ్ఞానే భవత్యాభిముఖ్యమితి, నేత్యాహ -

స్వర్గేతి ।

తత్పరత్వం - తస్మిన్నేవాసక్తతయా తదతిరిక్తపురుషార్థరాహిత్యనిశ్చయవత్త్వమ్ । ఉచ్చావచమధ్యమదేహప్రభేదగ్రహణం జన్మ । వాచో యథోక్తఫలప్రదత్వం అప్రామాణికమ్ ఇత్యాశఙ్క్య, అऩుష్ఠానద్వారా తదుపపత్తిరిత్యాహ -

క్రియేతి ।

క్రియాణాం - అనుష్ఠానానాం విశేషాః - దేశకాలాధికారిప్రయుక్తః సప్తాహానేకాహలక్షణాః, తే ఖల్వస్యాం వాచి ప్రాచుర్యేణ ప్రతిభాన్తీత్యర్థః ।

కథం యథోక్తాయాం వాచి క్రియావిశేషాణాం బాహుల్యేన అవస్థానమ్ ? ఇత్యాశఙ్క్య, ప్రకాశ్యత్వేనేత్యేతద్విశదయతి -

స్వర్గేతి ।

తథాపి తేషాం మోక్షోపాయత్వోపపత్తేః, తన్నిష్ఠానాం మోక్షాభిముఖ్యం భవిష్యతి, నేత్యాహ -

భోగేతి ।

యథోక్తాం వాచమభివదతాం పర్యవసానం దర్శయతి -

తద్బహులామితి

॥ ౪౩ ॥