ஶ்ரீமத்³ப⁴க³வத்³கீ³தாபா⁴ஷ்யம்
த்³விதீயோ(அ)த்⁴யாய:
பூர்வப்ருஷ்ட²ம்      உத்தரப்ருஷ்ட²ம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (கீ³தாபா⁴ஷ்ய)
 
த்ரைகு³ண்யவிஷயா வேதா³ நிஸ்த்ரைகு³ண்யோ ப⁴வார்ஜுந ।
நிர்த்³வந்த்³வோ நித்யஸத்த்வஸ்தோ² நிர்யோக³க்ஷேம ஆத்மவாந் ॥ 45 ॥
த்ரைகு³ண்யவிஷயா: த்ரைகு³ண்யம் ஸம்ஸாரோ விஷய: ப்ரகாஶயிதவ்ய: யேஷாம் தே வேதா³: த்ரைகு³ண்யவிஷயா: । த்வம் து நிஸ்த்ரைகு³ண்யோ ப⁴வ அர்ஜுந, நிஷ்காமோ ப⁴வ இத்யர்த²: । நிர்த்³வந்த்³வ: ஸுக²து³:க²ஹேதூ ஸப்ரதிபக்ஷௌ பதா³ர்தௌ² த்³வந்த்³வஶப்³த³வாச்யௌ, தத: நிர்க³த: நிர்த்³வந்த்³வோ ப⁴வ । நித்யஸத்த்வஸ்த²: ஸதா³ ஸத்த்வகு³ணாஶ்ரிதோ ப⁴வ । ததா² நிர்யோக³க்ஷேம: அநுபாத்தஸ்ய உபாதா³நம் யோக³:, உபாத்தஸ்ய ரக்ஷணம் க்ஷேம:, யோக³க்ஷேமப்ரதா⁴நஸ்ய ஶ்ரேயஸி ப்ரவ்ருத்திர்து³ஷ்கரா இத்யத: நிர்யோக³க்ஷேமோ ப⁴வ । ஆத்மவாந் அப்ரமத்தஶ்ச ப⁴வ । ஏஷ தவ உபதே³ஶ: ஸ்வத⁴ர்மமநுதிஷ்ட²த: ॥ 45 ॥
த்ரைகு³ண்யவிஷயா வேதா³ நிஸ்த்ரைகு³ண்யோ ப⁴வார்ஜுந ।
நிர்த்³வந்த்³வோ நித்யஸத்த்வஸ்தோ² நிர்யோக³க்ஷேம ஆத்மவாந் ॥ 45 ॥
த்ரைகு³ண்யவிஷயா: த்ரைகு³ண்யம் ஸம்ஸாரோ விஷய: ப்ரகாஶயிதவ்ய: யேஷாம் தே வேதா³: த்ரைகு³ண்யவிஷயா: । த்வம் து நிஸ்த்ரைகு³ண்யோ ப⁴வ அர்ஜுந, நிஷ்காமோ ப⁴வ இத்யர்த²: । நிர்த்³வந்த்³வ: ஸுக²து³:க²ஹேதூ ஸப்ரதிபக்ஷௌ பதா³ர்தௌ² த்³வந்த்³வஶப்³த³வாச்யௌ, தத: நிர்க³த: நிர்த்³வந்த்³வோ ப⁴வ । நித்யஸத்த்வஸ்த²: ஸதா³ ஸத்த்வகு³ணாஶ்ரிதோ ப⁴வ । ததா² நிர்யோக³க்ஷேம: அநுபாத்தஸ்ய உபாதா³நம் யோக³:, உபாத்தஸ்ய ரக்ஷணம் க்ஷேம:, யோக³க்ஷேமப்ரதா⁴நஸ்ய ஶ்ரேயஸி ப்ரவ்ருத்திர்து³ஷ்கரா இத்யத: நிர்யோக³க்ஷேமோ ப⁴வ । ஆத்மவாந் அப்ரமத்தஶ்ச ப⁴வ । ஏஷ தவ உபதே³ஶ: ஸ்வத⁴ர்மமநுதிஷ்ட²த: ॥ 45 ॥

தர்ஹி வேதா³ர்த²தயா காமாத்மதா ப்ரஶஸ்தேத்யாஶங்க்யாஹ -

நிஸ்த்ரைகு³ண்ய இதி ।

ப⁴வேதி பத³ம் நிர்த்³வந்த்³வாதி³விஶேஷணேஷ்வபி ப்ரத்யேகம் ஸம்ப³த்⁴யதே ।

த்ரயாணாம் - ஸத்த்வாதீ³நாம், கு³ணாநாம் - புண்யபாபவ்யாமிஶ்ரகர்மதத்ப²லஸம்ப³ந்த⁴லக்ஷண: ஸமாஹார: - த்ரைகு³ண்யம் , இத்யங்கீ³க்ருத்ய வ்யாசஷ்டே -

ஸம்ஸார இதி ।

வேத³ஶப்³தே³நாத்ர கர்மகாண்ட³மேவ க்³ருஹ்யதே । தத³ப்⁴யாஸவதாம் தத³ர்தா²நுஷ்டா²நத்³வாரா ஸம்ஸாராத்⁴ரௌவ்யாந்ந விவேகாவஸரோ(அ)ஸ்தீத்யர்த²: ।

தர்ஹி ஸம்ஸாரபரிவர்ஜநார்த²ம் விவேகஸித்³த⁴யே கிம் கர்தவ்யம் ? இத்யாஶங்க்யாஹ -

த்வம் த்விதி ।

கத²ம் நிஸ்த்ரைகு³ண்யோ ப⁴வேதி கு³ணத்ரயராஹித்யம் விதீ⁴யதே ? நித்யஸத்த்வஸ்தோ² ப⁴வேதி வாக்யஶேஷவிரோதா⁴த் , இத்யாஶங்க்யாஹ -

நிஷ்காம இதி ।

ஸப்ரதிபக்ஷத்வம் - பரஸ்பரவிரோதி⁴த்வம் । பதா³ர்தௌ² - ஶீதோஷ்ணாதி³லக்ஷணௌ । நிஷ்காமத்வே த்³வந்த்³வாந்நிர்க³தத்வம் - ஶீதோஷ்ணாதி³ஸஹிஷ்ணுத்வம் ஹேதுமுக்த்வா, தத்ராபி ஹேத்வபேக்ஷாயாம் ஸதா³ ஸத்த்வகு³ணாஶ்ரிதத்வம் ஹேதுமாஹ -

நித்யேதி ।

யோக³க்ஷேமவ்யாப்ருதசேதஸோ ரஜஸ்தமோப்⁴யாமஸம்ஸ்ப்ருஷ்டே ஸத்த்வமாத்ரே ஸமாஶ்ரிதத்வமஶக்யம் இத்யாஶங்க்யாஹ -

ததே²தி ।

யோக³க்ஷேமயோர்ஜீவநஹேதுதயா புருஷார்த²ஸாத⁴நத்வாத் நிர்யோக³க்ஷேமோ ப⁴வேதி குதோ விதி⁴: ? இத்யாஶங்க்யாஹ -

யோகே³தி ।

யோக³க்ஷேமப்ரதா⁴நத்வம் ஸர்வஸ்ய ஸ்வாரஸிகமிதி ததோ நிர்க³மநமஶக்யம் இத்யாஶங்க்யாஹ -

ஆத்மவாநிதி ।

அப்ரமாத³: - மநஸோ விஷயபாரவஶ்யஶூந்யத்வம் । அத² யதோ²க்தோபதே³ஶஸ்ய முமுக்ஷுவிஷயத்வாத் அர்ஜுநஸ்ய முமுக்ஷுத்வமிஹ விவக்ஷிதமிதி, நேத்யாஹ -

ஏஷ இதி

॥ 45 ॥