మనీషిణో హి జ్ఞానాతిశయవన్తో బుద్ధియుక్తాః సన్తః స్వధర్మాఖ్యం కర్మానుతిష్ఠన్తః, తతో జాతం ఫలం దేహప్రభేదం హిత్వా జన్మలక్షణాద్బన్ధాత్ వినిర్ముక్తాః వైష్ణవం పదం సర్వసంసారసంస్పర్శశూన్యం ప్రాప్నువన్తీతి శ్లోకోక్తమర్థం శ్లోకయోజనయా దర్శయతి -
కర్మజమిత్యాదినా ।
ఇష్టో దేహో దేవాదిలక్షణః, అనిష్టో దేహః తిర్యగాదిలక్షణః । తత్ప్రాప్తిరేవ కర్మణో జాతం ఫలమ్ । తత్ యథోక్తబుద్ధియుక్తా జ్ఞానినో భూత్వా తద్బలాదేవ పరిత్యజ్య బన్ధవినిర్మోకపూర్వకం జీవన్ముక్తాః సన్తో విదేహకైవల్యభాజో భవన్తీత్యర్థః ।
బుద్ధియోగాదిత్యాదౌ బుద్ధిశబ్దస్య సమత్వబుద్ధిరర్థో వ్యాఖ్యాతః, సమ్ప్రతి పరమ్పరాం పరిహృత్య సుకృతదుష్కృతప్రహాణహేతుత్వస్య సమత్వబుద్ధావసిద్ధేః, బుద్ధిశబ్దస్య యోగ్యమర్థాన్తరం కథయతి -
అథవేతి ।
అనవచ్ఛిన్నవస్తుగోచరత్వేన అనవచ్ఛిన్నత్వం తస్యాః సూచయన్ బుద్ధ్యన్తరాద్విశేషం దర్శయతి -
సర్వత ఇతి ।
అసాధారణం నిమిత్తన్తస్యా నిర్దిశతి - కర్మేతి ।
యథోక్తబుద్ధేర్బుద్ధిశబ్దార్థత్వే హేతుమాహ -
సాక్షాదితి ।
జన్మబన్ధవినిర్మోకాదిః ఆదిశబ్దార్థః । యస్మిన్ కర్మణి క్రియమాణే పరమార్థదర్శనలక్షణా బుద్ధిరుద్దేశ్యతయా యుజ్యతే, తస్మాత్ కర్మణః, సకాశాదితరత్ కర్మ తథావిధోద్దేశ్యభూతబుద్ధిసమ్బన్ధవిధురమతిశయేన నిష్కృష్యతే । తతశ్చ పరమార్థబుద్ధిముద్దేశ్యత్వేనాశ్రిత్య కర్మ అనుష్ఠాతవ్యమ్ , పరిచ్ఛిన్నఫలాన్తరముద్దిశ్య తదనుష్ఠానే కార్పణ్యప్రసఙ్గాత్ । కిఞ్చ - పరమార్థబుద్ధిముద్దేశ్యమాశ్రిత్య కర్మ అనుతిష్ఠన్ అన్తఃకరణశుద్ధిద్వారా పరమార్థదర్శనసిద్ధౌ, జీవత్యేవ దేహే సుకృతాది హిత్వా మోక్షమధిగచ్ఛతి । తథాచ - పరమార్థదర్శనలక్షణయోగార్థం మనో ధారయితవ్యమ్ । యోగశబ్దితం హి పరమార్థదర్శనముద్దేశ్యతయా కర్మస్వనుతిష్ఠతో నైపుణ్యమిష్యతే - యది చ పరమార్థదర్శనముద్దిశ్య తద్యుతాః సన్తః సమారభేరన్ కర్మాణి, తదా తదనుష్ఠానజనితబుద్ధిశుద్ధ్యా జ్ఞానినో భూత్వా కర్మజం ఫలం పరిత్యజ్య, నిర్ముక్తబన్ధనాః ముక్తిభాజో భవన్తి - ఇత్యేవమస్మిన్ పక్షే శ్లోకత్రయాక్షరాణి వ్యాఖ్యాతవ్యాని ॥ ౫౧ ॥