ಜ್ವರಶಿರೋರೋಗಾದಿಕೃತಾನಿ ದುಃಖಾನಿ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕಾನಿ । ಆದಿಶಬ್ದೇನ ಆಧಿಭೌತಿಕಾನಿ ವ್ಯಾಘ್ರಸರ್ಪಾದಿಪ್ರಯುಕ್ತಾನಿ, ಆಧಿದೈವಿಕಾನಿ ಚ ಅತಿವಾತವರ್ಷಾದಿನಿಮಿತ್ತಾನಿ ದುಃಖಾನಿ ಗೃಹ್ಯಂತೇ । ತೇಷೂಪಲಬ್ಧೇಷ್ವಪಿ ನೋದ್ವಿಗ್ನಂ ಮನೋ ಯಸ್ಯ ಸ ತಥೇತಿ ಸಂಬಂಧಃ । ನೋದ್ವಿಗ್ನಮಿತ್ಯೇತದ್ವ್ಯಾಚಷ್ಟೇ -

ನ ಪ್ರಕ್ಷುಭಿತಮಿತಿ ।

ದುಃಖಾನಾಮುಕ್ತಾನಾಂ ಪ್ರಾಪ್ತೌ ಪರಿಹಾರಾಕ್ಷಮಸ್ಯ ತದನುಭವಪರಿಭಾವಿತಂ ದುಃಖಮುದ್ವೇಗಃ । ತೇನ ಸಹಿತಂ ಮನೋ ಯಸ್ಯ ನ ಭವತಿ, ಸ ತಥೇತ್ಯಾಹ -

ದುಃಖಪ್ರಾಪ್ತಾವಿತಿ ।

ಮನೋ ಯಸ್ಯ ನೋದ್ವಿಗ್ನಮಿತಿ ಪೂರ್ವೇಣ ಸಂಬಂಧಃ । ಸುಖಾನ್ಯಪಿ ದುಃಖವತ್ ತ್ರಿವಿಧಾನೀತಿ ಮತ್ವಾ ತಥೇತ್ಯುಕ್ತಮ್ । ತೇಷು ಪ್ರಾಪ್ತೇಷು ಸತ್ಸು ತೇಭ್ಯೋ ವಿಗತಾ ಸ್ಪೃಹಾ ತೃಷ್ಣಾ ಯಸ್ಯ ಸಃ ವಿಗತಸ್ಪೃಹಃ - ಇತಿ ಯೋಜನಾ ।

ಅಜ್ಞಸ್ಯ ಹಿ ಪ್ರಾಪ್ತಾನಿ ಸುಖಾನ್ಯನು ವಿವರ್ಧತೇ ತೃಷ್ಣಾ । ವಿದುಷಸ್ತು ನೈವಮ್ , ಇತ್ಯತ್ರ ವೈಧರ್ಮ್ಯದೃಷ್ಟಾಂತಮಾಹ -

ನಾಗ್ನಿರಿವೇತಿ ।

ಯಥಾ ಹಿ ದಾಹ್ಯಸ್ಯ ಇಂಧನಾದೇಃ ಅಭ್ಯಾಧಾನೇ ವಹ್ನಿರ್ವಿವರ್ಧತೇ, ತಥಾ ಅಜ್ಞಸ್ಯ ಸುಖಾನಿ ಉಪನತಾನಿ ಅನುವಿವರ್ಘಮಾನಾಪಿ ತೃಷ್ಣಾ ವಿದುಷೋ ನ ತಾನ್ಯನು ವಿವರ್ಧತೇ । ನಹಿ ವಹ್ನಿರದಾಹ್ಯಮುಪಗತಮಪಿ ದಗ್ಧುಂ ವಿವೃದ್ಧಿಮಧಿಗಚ್ಛತಿ । ತೇನ ಜಿಜ್ಞಾಸುನಾ ಸುಖದುಃಖಯೋಸ್ತೃಷ್ಣೋದ್ವೇಗೌ ನ ಕರ್ತವ್ಯಾವಿತ್ಯರ್ಥಃ ।

ರಾಗಾದಯಶ್ಚ ತೇನ ಕರ್ತವ್ಯಾ ನ ಭವಂತೀತ್ಯಾಹ -

ವೀತೇತಿ ।

ಅನುಭೂತಾಭಿನಿವೇಶೇ ವಿಷಯೇಷು ರಂಜನಾತ್ಮಕಸ್ತೃಷ್ಣಾಭೇದೋ ರಾಗಃ । ಪರೇಣಾಪಕೃತಸ್ಯ ಗಾತ್ರನೇತ್ರಾದಿವಿಕಾರಕಾರಣಂ ಭಯಮ್ । ಕ್ರೋಧಸ್ತು ಪರವಶೀಕೃತ್ಯ ಆತ್ಮಾನಂ ಸ್ವಪರಾಪಕಾರಪ್ರವೃತ್ತಿಹೇತುರ್ಬುದ್ಧಿವೃತ್ತಿವಿಶೇಷಃ ।

ಮನುತೇ ಇತಿ ಮುನಿಃ, ಆತ್ಮವಿತ್ ಇತ್ಯಂಗೀಕೃತ್ಯಾಹ -

ಸಂನ್ಯಾಸೀತಿ ।

ಸುಖಾದಿವಿಷಯತೃಷ್ಣಾದೇಃ, ರಾಗಾದೇಶ್ಚ ಅಭಾವಾವಸ್ಥಾ ತದೇತ್ಯುಚ್ಯತೇ ॥ ೫೬ ॥