విషయోపభోగపరాఙ్ముఖస్య కుతో విషయపరావృత్తిః ? తత్పరావృత్తిశ్చ అప్రస్తుతా, ఇత్యాశఙ్క్యాహ -
యద్యపీతి ।
నిరాహారస్యేత్యస్య వ్యాఖ్యాానమ్ - అనాహ్రియమాణవిషయస్యేతి । యో హి విషయప్రవణో న భవతి, తస్య ఆత్యన్తికే తపసి క్లేశాత్మకే వ్యవస్థితస్య విద్యాహీనస్యాపి ఇన్ద్రియాణి విషయేభ్యః సకాశాద్ యద్యపి సంహ్రియన్తే, తథాపి రాగోఽవశిష్యతే । స చ తత్త్వజ్ఞానాదుచ్ఛిద్యత ఇత్యర్థః ।
రసశబ్దస్య మాధుర్యాదిషఙ్విధరసవిషత్వం నిషేధతి-
రసశబ్ద ఇతి ।
వృద్ధప్రయోగమన్తరేణ కథం ప్రసిద్ధిః ? ఇత్యాశఙ్క్యాహ -
స్వరసేనేతి ।
స్వేచ్ఛయేతి యావత్ । రసికః - స్వేచ్ఛావశవర్తీ । రసజ్ఞః - వివక్షితాపేక్షితజ్ఞాతేత్యర్థః ।
కథం తర్హి తస్య నివృత్తిః ? తత్రాహ-
సోఽపీతి ।
దృష్టిమేవోపలబ్ధిపర్యాయాం స్పష్టయతి -
అహమేవేతి ।
రాగాపగమే సిద్ధమర్థమాహ -
నిర్బీజమితి ।
నను - సమ్యగ్జ్ఞానమన్తరేణ రాగో నాపగచ్ఛతి ఇతి చేత్ , తదపగమాదృతే రాగవతః సమ్యగ్జ్ఞానోదయాయోగాత్ ఇతరేతరాశ్రయతా ఇతి, నేత్యాహ -
నాసతీతి ।
ఇన్ద్రియాణాం విషయపారవశ్యే వివేకద్వారా పరిహృతే స్థూలో రాగో వ్యావర్తతే । తతశ్చ సమ్యగ్జ్ఞానోత్పత్త్యా సూక్ష్మస్యాపి రాగస్య సర్వాత్మనా నివృత్త్యుపపత్తేః, న ఇతరేతరాశ్రయతా - ఇత్యర్థః ।
ప్రజ్ఞాస్థైర్యస్య సఫలత్వే స్థితే ఫలితమాహ -
తస్మాదితి
॥ ౫౯ ॥