ಶ್ರೀಮದ್ಭಗವದ್ಗೀತಾಭಾಷ್ಯಮ್
ದ್ವಿತೀಯೋಽಧ್ಯಾಯಃ
ಪೂರ್ವಪೃಷ್ಠಮ್      ಉತ್ತರಪೃಷ್ಠಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಗೀತಾಭಾಷ್ಯ)
 
ಇಂದ್ರಿಯಾಣಾಂ ಹಿ ಚರತಾಂ ಯನ್ಮನೋಽನುವಿಧೀಯತೇ ।
ತದಸ್ಯ ಹರತಿ ಪ್ರಜ್ಞಾಂ ವಾಯುರ್ನಾವಮಿವಾಂಭಸಿ ॥ ೬೭ ॥
ಇಂದ್ರಿಯಾಣಾಂ ಹಿ ಯಸ್ಮಾತ್ ಚರತಾಂ ಸ್ವಸ್ವವಿಷಯೇಷು ಪ್ರವರ್ತಮಾನಾನಾಂ ಯತ್ ಮನಃ ಅನುವಿಧೀಯತೇ ಅನುಪ್ರವರ್ತತೇ ತತ್ ಇಂದ್ರಿಯವಿಷಯವಿಕಲ್ಪನೇನ ಪ್ರವೃತ್ತಂ ಮನಃ ಅಸ್ಯ ಯತೇಃ ಹರತಿ ಪ್ರಜ್ಞಾಮ್ ಆತ್ಮಾನಾತ್ಮವಿವೇಕಜಾಂ ನಾಶಯತಿ । ಕಥಮ್ ? ವಾಯುಃ ನಾವಮಿವ ಅಂಭಸಿ ಉದಕೇ ಜಿಗಮಿಷತಾಂ ಮಾರ್ಗಾದುದ್ಧೃತ್ಯ ಉನ್ಮಾರ್ಗೇ ಯಥಾ ವಾಯುಃ ನಾವಂ ಪ್ರವರ್ತಯತಿ, ಏವಮಾತ್ಮವಿಷಯಾಂ ಪ್ರಜ್ಞಾಂ ಹೃತ್ವಾ ಮನೋ ವಿಷಯವಿಷಯಾಂ ಕರೋತಿ ॥ ೬೭ ॥
ಇಂದ್ರಿಯಾಣಾಂ ಹಿ ಚರತಾಂ ಯನ್ಮನೋಽನುವಿಧೀಯತೇ ।
ತದಸ್ಯ ಹರತಿ ಪ್ರಜ್ಞಾಂ ವಾಯುರ್ನಾವಮಿವಾಂಭಸಿ ॥ ೬೭ ॥
ಇಂದ್ರಿಯಾಣಾಂ ಹಿ ಯಸ್ಮಾತ್ ಚರತಾಂ ಸ್ವಸ್ವವಿಷಯೇಷು ಪ್ರವರ್ತಮಾನಾನಾಂ ಯತ್ ಮನಃ ಅನುವಿಧೀಯತೇ ಅನುಪ್ರವರ್ತತೇ ತತ್ ಇಂದ್ರಿಯವಿಷಯವಿಕಲ್ಪನೇನ ಪ್ರವೃತ್ತಂ ಮನಃ ಅಸ್ಯ ಯತೇಃ ಹರತಿ ಪ್ರಜ್ಞಾಮ್ ಆತ್ಮಾನಾತ್ಮವಿವೇಕಜಾಂ ನಾಶಯತಿ । ಕಥಮ್ ? ವಾಯುಃ ನಾವಮಿವ ಅಂಭಸಿ ಉದಕೇ ಜಿಗಮಿಷತಾಂ ಮಾರ್ಗಾದುದ್ಧೃತ್ಯ ಉನ್ಮಾರ್ಗೇ ಯಥಾ ವಾಯುಃ ನಾವಂ ಪ್ರವರ್ತಯತಿ, ಏವಮಾತ್ಮವಿಷಯಾಂ ಪ್ರಜ್ಞಾಂ ಹೃತ್ವಾ ಮನೋ ವಿಷಯವಿಷಯಾಂ ಕರೋತಿ ॥ ೬೭ ॥

ವಿಕ್ಷಿಪ್ತಚೇತಸೋ ಭಾವನಾಭಾವೇ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರಲಕ್ಷಣಾ ಬುದ್ಧಿರ್ನ ಭವತೀತಿ ಹೇತ್ವಂತರೇಣ ಸಾಧಯತಿ -

ಇಂದ್ರಿಯಾಣಾಮಿತಿ ।

ಯತ್ಪದೋಪಾತ್ತಂ ಮನಃ, ತತ್ಪದೇನಾಪಿ ಗೃಹ್ಯತೇ । ಇಂದ್ರಿಯಾಣಾಂ - ಶ್ರೋತ್ರಾದೀನಾಂ, ವಿಷಯಾಃ - ಶಬ್ದಾದಯಃ, ತೇಷಾಂ ವಿಕಲ್ಪನಂ - ಮಿಥೋ ವಿಭಜ್ಯ ಗ್ರಹಣಮ್ , ತೇನೇತಿ ಯಾವತ್ ।

ದೃಷ್ಟಾಂತಂ ವ್ಯಾಕರೋತಿ -

ಉದಕ ಇತಿ ।

ಕರೋತಿ ಯಸ್ಮಾತ್ ತಸ್ಮಾತ್ ಅಯುಕ್ತಸ್ಯ ನೋತ್ಪದ್ಯತೇ ಬುದ್ಧಿರಿತಿ ಯೋಜನಾ ॥ ೬೭ ॥