ஶ்ரீமத்³ப⁴க³வத்³கீ³தாபா⁴ஷ்யம்
த்ருதீயோ(அ)த்⁴யாய:
பூர்வப்ருஷ்ட²ம்      உத்தரப்ருஷ்ட²ம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (கீ³தாபா⁴ஷ்ய)
 
அர்ஜுந உவாச —
ஜ்யாயஸீ சேத்கர்மணஸ்தே மதா பு³த்³தி⁴ர்ஜநார்த³ந ।
தத்கிம் கர்மணி கோ⁴ரே மாம் நியோஜயஸி கேஶவ ॥ 1 ॥
ஜ்யாயஸீ ஶ்ரேயஸீ சேத் யதி³ கர்மண: ஸகாஶாத் தே தவ மதா அபி⁴ப்ரேதா பு³த்³தி⁴ர்ஜ்ஞாநம் ஹே ஜநார்த³ந । யதி³ பு³த்³தி⁴கர்மணீ ஸமுச்சிதே இஷ்டே ததா³ ஏகம் ஶ்ரேய:ஸாத⁴நமிதி கர்மணோ ஜ்யாயஸீ பு³த்³தி⁴: இதி கர்மண: அதிரிக்தகரணம் பு³த்³தே⁴ரநுபபந்நம் அர்ஜுநேந க்ருதம் ஸ்யாத் ; ந ஹி ததே³வ தஸ்மாத் ப²லதோ(அ)திரிக்தம் ஸ்யாத் । ததா² ச, கர்மண: ஶ்ரேயஸ்கரீ ப⁴க³வதோக்தா பு³த்³தி⁴:, அஶ்ரேயஸ்கரம் ச கர்ம குர்விதி மாம் ப்ரதிபாத³யதி, தத் கிம் நு காரணமிதி ப⁴க³வத உபாலம்ப⁴மிவ குர்வந் தத் கிம் கஸ்மாத் கர்மணி கோ⁴ரே க்ரூரே ஹிம்ஸாலக்ஷணே மாம் நியோஜயஸி கேஶவ இதி ச யதா³ஹ, தச்ச நோபபத்³யதே । அத² ஸ்மார்தேநைவ கர்மணா ஸமுச்சய: ஸர்வேஷாம் ப⁴க³வதா உக்த: அர்ஜுநேந ச அவதா⁴ரிதஶ்சேத் , ‘தத்கிம் கர்மணி கோ⁴ரே மாம் நியோஜயஸி’ (ப⁴. கீ³. 3 । 1) இத்யாதி³ கத²ம் யுக்தம் வசநம் ॥ 1 ॥
அர்ஜுந உவாச —
ஜ்யாயஸீ சேத்கர்மணஸ்தே மதா பு³த்³தி⁴ர்ஜநார்த³ந ।
தத்கிம் கர்மணி கோ⁴ரே மாம் நியோஜயஸி கேஶவ ॥ 1 ॥
ஜ்யாயஸீ ஶ்ரேயஸீ சேத் யதி³ கர்மண: ஸகாஶாத் தே தவ மதா அபி⁴ப்ரேதா பு³த்³தி⁴ர்ஜ்ஞாநம் ஹே ஜநார்த³ந । யதி³ பு³த்³தி⁴கர்மணீ ஸமுச்சிதே இஷ்டே ததா³ ஏகம் ஶ்ரேய:ஸாத⁴நமிதி கர்மணோ ஜ்யாயஸீ பு³த்³தி⁴: இதி கர்மண: அதிரிக்தகரணம் பு³த்³தே⁴ரநுபபந்நம் அர்ஜுநேந க்ருதம் ஸ்யாத் ; ந ஹி ததே³வ தஸ்மாத் ப²லதோ(அ)திரிக்தம் ஸ்யாத் । ததா² ச, கர்மண: ஶ்ரேயஸ்கரீ ப⁴க³வதோக்தா பு³த்³தி⁴:, அஶ்ரேயஸ்கரம் ச கர்ம குர்விதி மாம் ப்ரதிபாத³யதி, தத் கிம் நு காரணமிதி ப⁴க³வத உபாலம்ப⁴மிவ குர்வந் தத் கிம் கஸ்மாத் கர்மணி கோ⁴ரே க்ரூரே ஹிம்ஸாலக்ஷணே மாம் நியோஜயஸி கேஶவ இதி ச யதா³ஹ, தச்ச நோபபத்³யதே । அத² ஸ்மார்தேநைவ கர்மணா ஸமுச்சய: ஸர்வேஷாம் ப⁴க³வதா உக்த: அர்ஜுநேந ச அவதா⁴ரிதஶ்சேத் , ‘தத்கிம் கர்மணி கோ⁴ரே மாம் நியோஜயஸி’ (ப⁴. கீ³. 3 । 1) இத்யாதி³ கத²ம் யுக்தம் வசநம் ॥ 1 ॥

ப்ராத²மிகேந ஸம்ப³ந்த⁴க்³ரந்தே²ந ஸமஸ்தஶாஸ்த்ரார்த²ஸங்க்³ராஹகேண தத்³விவரணாத்மநோ(அ)ஸ்ய ஸந்த³ர்ப⁴ஸ்ய நாஸ்தி பௌநருக்த்யாமிதி மத்வா, ப்ரதிபத³ம் வ்யாக்²யாதும் ப்ரஶ்நைகதே³ஶம் ஸமுத்தா²பயதி -

ஜ்யாயஸீ சேதி³தி ।

வேதா³ஶ்சேத் ப்ரமாணமிதிவத் சேதி³த்யஸ்ய நிஶ்சயார்த²த்வம் வ்யாவர்தயதி -

யதீ³தி ।

பு³த்³தி⁴ஶப்³த³ஸ்யாந்த:கரணவிஷயத்வம் வ்யவச்சி²நத்தி -

ஜ்ஞாநமிதி ।

பூர்வார்த⁴ஸ்யாக்ஷரயோஜநாம் க்ருத்வா ஸமுச்சயாபா⁴வே தாத்பர்யமாஹ -

யதீ³தி ।

இஷ்டே,ப⁴க³வதேதி ஶேஷ: । ஏகம் ஜ்ஞாநம் கர்ம ச ஸமுச்சிதமிதி யாவத் । ஜ்ஞாநகர்மணோரபீ⁴ஷ்டே ஸமுச்சயே ஸமுச்சிதஸ்ய ஶ்ரேய:ஸாத⁴நஸ்யைகத்வாத் கர்மண: ஸகாஶாத்³ ஜ்ஞாநஸ்ய ப்ருத²க்கரணமயுக்தமித்யர்த²: ।

ஏகமபி ஸாத⁴நம் ப²லதோ(அ)திரிக்தம் கிம் ந ஸ்யாதி³த்யாஶங்க்யாஹ -

நஹீதி ।

நச கேவலாத் கர்மணோ ஜ்ஞாநஸ்ய கேவலஸ்ய ப²லதோ(அ)திரிக்தத்வம் விவக்ஷித்வா ப்ருத²க்கரணம், ஸமுச்சயபக்ஷே ப்ரத்யேகம் ஶ்ரேய: ஸாத⁴நத்வாநப்⁴யுபக³மாதி³தி பா⁴வ: ।

பூர்வார்த⁴ஸ்யேவோத்தரார்த⁴ஸ்யாபி ஸமுச்சயபக்ஷே துல்யாநுபபத்திரித்யாஹ -

ததே²தி ।

‘தூ³ரேண ஹ்யவரம் கர்ம ‘ (ப⁴. கீ³. 2-30) இத்யத்ர கர்மண: ஸகாஶாத்³ பு³த்³தி⁴: ஶ்ரேயஸ்கரீ ப⁴க³வதோக்தா । கர்ம ச பு³த்³தே⁴: ஸகாஶாத³ஶ்ரேயஸ்கரமுக்தம் । ததா²(அ)பி ததே³வ கர்ம ‘கர்மண்யேவாதி⁴காரஸ்தே மா ப²லேஷு’ (ப⁴. கீ³. 2-47) இதி ஸ்நிக்³த⁴ம் ப⁴க்தம் ச மாம் ப்ரதி குர்விதி ப⁴க³வாந் ப்ரதிபாத³யதி, தத்ர காரணாநுபலம்பா⁴த³யுக்தம் , அதிக்ரூரே கர்மணி ப⁴க³வதோ மந்நியோஜநமிதி யத³ர்ஜுநோ ப்³ரவீதி, தச்ச ஸமுச்சயபக்ஷே(அ)நுபபந்ந: ஸ்யாதி³த்யர்த²: ।

யத்து வ்ருத்திகாரைுருக்தம் ‘ஶ்ரௌதேந ஸ்மார்தேந ச கர்மணா ஸமுச்சயோ க்³ருஹஸ்தா²நாம் ஶ்ரேய:ஸாத⁴நம் , இதரேஷாம் ஸ்மார்தேநைவேதி ப⁴க³வதோக்தமர்ஜுநேந ச நிர்தா⁴ரிதம்’ இதி, ததே³தத³நுவத³தி –

அதே²தி ।

தத்ராபி ’தத்கிம்’இத்யாத்³யுபாலம்ப⁴வசநமநுபபந்நம், கர்மமாத்ரஸமுச்சயவாதி³நோ ப⁴க³வதோ நியோஜநாபா⁴வாதி³தி தூ³ஷயதி –

தத்கிமிதி

॥1॥