ಶ್ರೀಮದ್ಭಗವದ್ಗೀತಾಭಾಷ್ಯಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಗೀತಾಭಾಷ್ಯ)
 
ಯಜ್ಞಶಿಷ್ಟಾಶಿನಃ ಸಂತೋ ಮುಚ್ಯಂತೇ ಸರ್ವಕಿಲ್ಬಿಷೈಃ
ಭುಂಜತೇ ತೇ ತ್ವಘಂ ಪಾಪಾ ಯೇ ಪಚಂತ್ಯಾತ್ಮಕಾರಣಾತ್ ॥ ೧೩ ॥
ದೇವಯಜ್ಞಾದೀನ್ ನಿರ್ವರ್ತ್ಯ ತಚ್ಛಿಷ್ಟಮ್ ಅಶನಮ್ ಅಮೃತಾಖ್ಯಮ್ ಅಶಿತುಂ ಶೀಲಂ ಯೇಷಾಂ ತೇ ಯಜ್ಞಶಿಷ್ಟಾಶಿನಃ ಸಂತಃ ಮುಚ್ಯಂತೇ ಸರ್ವಕಿಲ್ಬಿಷೈಃ ಸರ್ವಪಾಪೈಃ ಚುಲ್ಲ್ಯಾದಿಪಂಚಸೂನಾಕೃತೈಃ ಪ್ರಮಾದಕೃತಹಿಂಸಾದಿಜನಿತೈಶ್ಚ ಅನ್ಯೈಃಯೇ ತು ಆತ್ಮಂಭರಯಃ, ಭುಂಜತೇ ತೇ ತು ಅಘಂ ಪಾಪಂ ಸ್ವಯಮಪಿ ಪಾಪಾಃಯೇ ಪಚಂತಿ ಪಾಕಂ ನಿರ್ವರ್ತಯಂತಿ ಆತ್ಮಕಾರಣಾತ್ ಆತ್ಮಹೇತೋಃ ॥ ೧೩ ॥
ಯಜ್ಞಶಿಷ್ಟಾಶಿನಃ ಸಂತೋ ಮುಚ್ಯಂತೇ ಸರ್ವಕಿಲ್ಬಿಷೈಃ
ಭುಂಜತೇ ತೇ ತ್ವಘಂ ಪಾಪಾ ಯೇ ಪಚಂತ್ಯಾತ್ಮಕಾರಣಾತ್ ॥ ೧೩ ॥
ದೇವಯಜ್ಞಾದೀನ್ ನಿರ್ವರ್ತ್ಯ ತಚ್ಛಿಷ್ಟಮ್ ಅಶನಮ್ ಅಮೃತಾಖ್ಯಮ್ ಅಶಿತುಂ ಶೀಲಂ ಯೇಷಾಂ ತೇ ಯಜ್ಞಶಿಷ್ಟಾಶಿನಃ ಸಂತಃ ಮುಚ್ಯಂತೇ ಸರ್ವಕಿಲ್ಬಿಷೈಃ ಸರ್ವಪಾಪೈಃ ಚುಲ್ಲ್ಯಾದಿಪಂಚಸೂನಾಕೃತೈಃ ಪ್ರಮಾದಕೃತಹಿಂಸಾದಿಜನಿತೈಶ್ಚ ಅನ್ಯೈಃಯೇ ತು ಆತ್ಮಂಭರಯಃ, ಭುಂಜತೇ ತೇ ತು ಅಘಂ ಪಾಪಂ ಸ್ವಯಮಪಿ ಪಾಪಾಃಯೇ ಪಚಂತಿ ಪಾಕಂ ನಿರ್ವರ್ತಯಂತಿ ಆತ್ಮಕಾರಣಾತ್ ಆತ್ಮಹೇತೋಃ ॥ ೧೩ ॥

ತೈರ್ದತ್ತಾನಿತ್ಯಾದಿನೋಕ್ತಂ ನಿಗಮಯತಿ -

ಭುಂಜತ ಇತಿ ।

ದೇವಯಜ್ಞಾದೀನ್ ಇತಿ ಆದಿಶಬ್ದೇನ ಪಿತೃಯಜ್ಞೋ ಮನುಷ್ಯಯಜ್ಞೋ ಭೂತಯಜ್ಞೋ ಬ್ರಹ್ಮಯಜ್ಞಶ್ಚೇತಿ ಚತ್ವಾರೋ ಯಜ್ಞಾಃ ಗೃಹ್ಯಂತೇ । ಚುಲ್ಲೀಶಬ್ದೇನ ಪಿಠರಧಾರಣಾದ್ಯರ್ಥಕ್ರಿಯಾಂ ಕುರ್ವಂತೋ ವಿನ್ಯಾಸವಿಶೇಷವಂತಸ್ತ್ರಯೋ ಗ್ರಾವಾಣೋ ವಿವಕ್ಷ್ಯಂತೇ । ಆದಿಶಬ್ದೇನ ಕಂಡನೀ ಪೇಷಣೀ ಮಾರ್ಜನೀ ಉದಕುಂಭಶ್ಚೇತ್ಯೇತೇ ಹಿಂಸಾಹೇತವೋ ಗೃಹೀತಾಃ । ತಾನ್ಯೇತಾನಿ ಪಂಚ, ಪ್ರಾಣಿನಾಂ ಸೂನಾಸ್ಥಾನಾನಿ - ಹಿಂಸಾಕಾರಣಾನಿ, ತತ್ಪ್ರಯುಕ್ತೈಃ ಸರ್ವೈರಪಿ ಬುದ್ಧ್ಯಬುದ್ಧಿಪೂರ್ವಕದುರಿತೈರ್ಮುಚ್ಯಂತ ಇತಿ ಸಂಬಂಧಃ ।

ಪ್ರಮಾದಃ -

ವಿಚಾರವ್ಯತಿರೇಕೇಣಾಬುದ್ಧಿಪೂರ್ವಕಮುಪನತಂ ಪಾದಪಾತಾದಿಕರ್ಮ, ತೇನ ಪ್ರಾಣಿನಾಂ ಹಿಂಸಾ ಸಂಭಾವ್ಯತೇ । ಆದಿಶಬ್ದೇನಾಶುಚಿಸಂಸ್ಪರ್ಶಾದಿಗೃಹೀತಂ, ತದುತ್ಥೈಶ್ಚ ಪಾಪೈರ್ಮಹಾಯಜ್ಞಕಾರಿಣೋ ಮುಚ್ಯಂತೇ । ಉಕ್ತಂ ಹಿ

‘ಕಂಡನಂ ಪೇಷಣಂ ಚು್ಲ್ಲೀ ಉದಕುಂಭಶ್ಚ ಮಾರ್ಜನೀ ।ಪಂಚ ಸೂನಾ ಗೃಹಸ್ಥಸ್ಯ ಪಂಚಯಜ್ಞಾತ್ ಪ್ರಣಶ್ಯತಿ ॥ ‘ (ಮನುಃ - ೩ -೬೮) ಇತಿ ।

‘ಪಂಚ ಸೂನಾ ಗೃಹಸ್ಥಸ್ಯ ಚುಲ್ಲೀ ಪೇಷಣ್ಯವಸ್ಕರಃ ।

ಕಂಡನೀ ಚೈವ (ಚೋದ) ಕುಮ್ಮಶ್ಚ ವಧ್ಯಂತೇ ಯಾಂಸ್ತು ವಾಹಯನ್'

ಇತಿ ಚ । ಅಸ್ಯಾಯಮರ್ಥಃ - ಯಾ ಯಥೋಕ್ತಾಃ ಪಂಚಸಂಖ್ಯಾಕಾ ಗೃಹಸ್ಥಸ್ಯ ಸೂನಾಸ್ತಾ ಯೋ ವಾಹಯನ್ - ಆಪಾದಯನ್ ವರ್ತತೇ, ತೇನ ಪ್ರಾಣಿನೋ ಬುದ್ಧಿಪೂರ್ವಕಮಬುದ್ಧಿಪೂರ್ವಕಂ ಚ ವಧ್ಯಂತೇ ।

ತತ್ಪ್ರಯುಕ್ತಂ ಸರ್ವಮಪಿ ಪಾಪಂ ಮಹಾಯಜ್ಞಾನುಷ್ಠಾನಾತ್ ಪ್ರಣಶ್ಯತೀತಿ ಮಹಾಯಜ್ಞಾನುಷ್ಠಾನಸ್ತುತ್ಯರ್ಥಮ್ ತದನುಷ್ಠಾನವಿಮುಖಾನ್ ನಿಂದತಿ -

ಯೇ ತ್ವಿತಿ ।

ಆತ್ಮಂಭರಿತ್ವಮೇವ ಸ್ಫೋರಯತಿ -

ಯೇ ಪಚಂತೀತಿ ।

ಸ್ವದೇಹೇಂದ್ರಿಯಪೋಷಣಾರ್ಥಮೇವ ಪಾಕಂ ಕುರ್ವತಾಂ ದೇವಯಜ್ಞಾದಿಪರಾಙ್ಮುಖಾನಾಂ ಪಾಪಭೂಯಸ್ತ್ವಂ ದರ್ಶಯತಿ -

ಭುಂಜತ ಇತಿ ।

ಪಾಠಕ್ರಮಸ್ತ್ವರ್ಥಕ್ರಮಾದಪಬಾಧನೀಯಃ ॥ ೧೩ ॥