ಶ್ರೀಮದ್ಭಗವದ್ಗೀತಾಭಾಷ್ಯಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಗೀತಾಭಾಷ್ಯ)
 
ನೈ ತಸ್ಯ ಕೃತೇನಾರ್ಥೋ ನಾಕೃತೇನೇಹ ಕಶ್ಚನ
ಚಾಸ್ಯ ಸರ್ವಭೂತೇಷು ಕಶ್ಚಿದರ್ಥವ್ಯಪಾಶ್ರಯಃ ॥ ೧೮ ॥
ನೈವ ತಸ್ಯ ಪರಮಾತ್ಮರತೇಃ ಕೃತೇನ ಕರ್ಮಣಾ ಅರ್ಥಃ ಪ್ರಯೋಜನಮಸ್ತಿಅಸ್ತು ತರ್ಹಿ ಅಕೃತೇನ ಅಕರಣೇನ ಪ್ರತ್ಯವಾಯಾಖ್ಯಃ ಅನರ್ಥಃ, ಅಕೃತೇನ ಇಹ ಲೋಕೇ ಕಶ್ಚನ ಕಶ್ಚಿದಪಿ ಪ್ರತ್ಯವಾಯಪ್ರಾಪ್ತಿರೂಪಃ ಆತ್ಮಹಾನಿಲಕ್ಷಣೋ ವಾ ನೈವ ಅಸ್ತಿ ಅಸ್ಯ ಸರ್ವಭೂತೇಷು ಬ್ರಹ್ಮಾದಿಸ್ಥಾವರಾಂತೇಷು ಭೂತೇಷು ಕಶ್ಚಿತ್ ಅರ್ಥವ್ಯಪಾಶ್ರಯಃ ಪ್ರಯೋಜನನಿಮಿತ್ತಕ್ರಿಯಾಸಾಧ್ಯಃ ವ್ಯಪಾಶ್ರಯಃ ವ್ಯಪಾಶ್ರಯಣಮ್ ಆಲಂಬನಂ ಕಂಚಿತ್ ಭೂತವಿಶೇಷಮಾಶ್ರಿತ್ಯ ಸಾಧ್ಯಃ ಕಶ್ಚಿದರ್ಥಃ ಅಸ್ತಿ, ಯೇನ ತದರ್ಥಾ ಕ್ರಿಯಾ ಅನುಷ್ಠೇಯಾ ಸ್ಯಾತ್ ತ್ವಮ್ ಏತಸ್ಮಿನ್ ಸರ್ವತಃಸಂಪ್ಲುತೋದಕಸ್ಥಾನೀಯೇ ಸಮ್ಯಗ್ದರ್ಶನೇ ವರ್ತಸೇ ॥ ೧೮ ॥
ನೈ ತಸ್ಯ ಕೃತೇನಾರ್ಥೋ ನಾಕೃತೇನೇಹ ಕಶ್ಚನ
ಚಾಸ್ಯ ಸರ್ವಭೂತೇಷು ಕಶ್ಚಿದರ್ಥವ್ಯಪಾಶ್ರಯಃ ॥ ೧೮ ॥
ನೈವ ತಸ್ಯ ಪರಮಾತ್ಮರತೇಃ ಕೃತೇನ ಕರ್ಮಣಾ ಅರ್ಥಃ ಪ್ರಯೋಜನಮಸ್ತಿಅಸ್ತು ತರ್ಹಿ ಅಕೃತೇನ ಅಕರಣೇನ ಪ್ರತ್ಯವಾಯಾಖ್ಯಃ ಅನರ್ಥಃ, ಅಕೃತೇನ ಇಹ ಲೋಕೇ ಕಶ್ಚನ ಕಶ್ಚಿದಪಿ ಪ್ರತ್ಯವಾಯಪ್ರಾಪ್ತಿರೂಪಃ ಆತ್ಮಹಾನಿಲಕ್ಷಣೋ ವಾ ನೈವ ಅಸ್ತಿ ಅಸ್ಯ ಸರ್ವಭೂತೇಷು ಬ್ರಹ್ಮಾದಿಸ್ಥಾವರಾಂತೇಷು ಭೂತೇಷು ಕಶ್ಚಿತ್ ಅರ್ಥವ್ಯಪಾಶ್ರಯಃ ಪ್ರಯೋಜನನಿಮಿತ್ತಕ್ರಿಯಾಸಾಧ್ಯಃ ವ್ಯಪಾಶ್ರಯಃ ವ್ಯಪಾಶ್ರಯಣಮ್ ಆಲಂಬನಂ ಕಂಚಿತ್ ಭೂತವಿಶೇಷಮಾಶ್ರಿತ್ಯ ಸಾಧ್ಯಃ ಕಶ್ಚಿದರ್ಥಃ ಅಸ್ತಿ, ಯೇನ ತದರ್ಥಾ ಕ್ರಿಯಾ ಅನುಷ್ಠೇಯಾ ಸ್ಯಾತ್ ತ್ವಮ್ ಏತಸ್ಮಿನ್ ಸರ್ವತಃಸಂಪ್ಲುತೋದಕಸ್ಥಾನೀಯೇ ಸಮ್ಯಗ್ದರ್ಶನೇ ವರ್ತಸೇ ॥ ೧೮ ॥

ಅಭ್ಯುದಯನಿಃಶ್ರೇಯಸಯೋರನ್ಯತರತ್ ಪ್ರಯೋಜನಂ ಕೃತೇನ -ಸುಕೃತೇನಾತ್ಮವಿದೋ ಭವಿಷ್ಯತೀತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಹ -

ನೈವೇತಿ ।

ಪ್ರತ್ಯವಾಯನಿವೃತ್ತಯೇ ಸ್ವರೂಪಪ್ರಚ್ಯುತಿಪ್ರತ್ಯಾಖ್ಯಾನಾಯ ವಾ ಕರ್ಮ ಸ್ಯಾದಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಹ -

ನೇತ್ಯಾದಿನಾ ।

ಬ್ರಹ್ಮಾದಿಷು ಸ್ಥಾವರಾಂತೇಷು ಭೂತೇಷು ಕಂಚಿದ್ ಭೂತವಿಶೇಷಮಾಶ್ರಿತ್ಯ ಕಶ್ಚಿದರ್ಥೋ ವಿದುಷಃ ಸಾಧ್ಯೋ ಭವಿಷ್ಯತಿ, ತದರ್ಥಂ ತೇನ ಕರ್ತವ್ಯಂ ಕರ್ಮೇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಹ -

ನಚೇತಿ ।

ತತ್ರಾದ್ಯಂ ಪಾದಮಾದತ್ತೇ -

ನೈವೇತಿ ।

ತಂ ವ್ಯಾಚಷ್ಟೇ -

ತಸ್ಯೇತಿ ।

ಆತ್ಮವಿದಃ ಸ್ವರ್ಗಾದ್ಯಭ್ಯುದಯಾನರ್ಥಿತ್ವಾತ್ ನಿಃಶ್ರೇಯಸಸ್ಯ ಚ ಪ್ರಾಪ್ತತ್ವಾನ್ನ ಕೃತಂ - ಕರ್ಮಾರ್ಥವದಿತ್ಯರ್ಥಃ ।

ಆತ್ಮವಿದಾ ಚೇತ್ ಕರ್ಮ ನ ಕ್ರಿಯತೇ, ತರ್ಹಿ ತೇನಾಕೃತೇನ ತಸ್ಯಾನರ್ಥೋ ಭವಿಷ್ಯತೀತಿ ತತ್ಪ್ರತ್ಯಾಖ್ಯಾನಾರ್ಥಂ ತಸ್ಯ ಕರ್ತವ್ಯಂ ಕರ್ಮೇತಿ ಶಂಕತೇ -

ತರ್ಹೀತಿ ।

ದ್ವಿತೀಯಪಾದೇನೋತ್ತರಮಾಹ -

ನೇತ್ಯಾದಿನಾ ।

ಅತೋ ನ ತನ್ನಿವೃತ್ತ್ಯರ್ಥಂ ಕೃತಮರ್ಥವದಿತಿ ಶೇಷಃ ।

ದ್ವಿತೀಯಂ ಭಾಗಂ ವಿಭಜತೇ -

ನಚಾಸ್ಯೇತಿ ।

ವ್ಯಪಾಶ್ರಯಣಮ್ - ಆಲಂಬನಂ, ನೇತಿ ಸಂಬಂಧಃ ।

ಪದಾರ್ಥಮುಕ್ತ್ವಾ ವಾಕ್ಯಾರ್ಥಮಾಹ -

ಕಂಚಿದಿತಿ ।

ಭೂತವಿಶೇಷಸ್ಯಾಶ್ರಿತಸ್ಯಾಪಿ ಕ್ರಿಯಾದ್ವಾರಾ ಪ್ರಯೋಜನಪ್ರಸವಹೇತುತ್ವಮಿತಿ ಮತ್ವಾಽಽಹ -

ಯೇನೇತಿ ।

ತರ್ಹಿ ಮಯಾಽಽಪಿ ಯಥೋಕ್ತಂ ತತ್ತ್ವಮಾಶ್ರಿತ್ಯ ತ್ಯಾಜ್ಯಮೇವ ಕರ್ಮೇತ್ಯರ್ಜುನಸ್ಯ ಮತಮಾಶಂಕ್ಯಾಹ -

ನ ತ್ವಮಿತಿ

॥ ೧೮ ॥