శ్రీమద్భగవద్గీతాభాష్యమ్
ఆనన్దగిరిటీకా (గీతాభాష్య)
 
నై తస్య కృతేనార్థో నాకృతేనేహ కశ్చన
చాస్య సర్వభూతేషు కశ్చిదర్థవ్యపాశ్రయః ॥ ౧౮ ॥
నైవ తస్య పరమాత్మరతేః కృతేన కర్మణా అర్థః ప్రయోజనమస్తిఅస్తు తర్హి అకృతేన అకరణేన ప్రత్యవాయాఖ్యః అనర్థః, అకృతేన ఇహ లోకే కశ్చన కశ్చిదపి ప్రత్యవాయప్రాప్తిరూపః ఆత్మహానిలక్షణో వా నైవ అస్తి అస్య సర్వభూతేషు బ్రహ్మాదిస్థావరాన్తేషు భూతేషు కశ్చిత్ అర్థవ్యపాశ్రయః ప్రయోజననిమిత్తక్రియాసాధ్యః వ్యపాశ్రయః వ్యపాశ్రయణమ్ ఆలమ్బనం కఞ్చిత్ భూతవిశేషమాశ్రిత్య సాధ్యః కశ్చిదర్థః అస్తి, యేన తదర్థా క్రియా అనుష్ఠేయా స్యాత్ త్వమ్ ఎతస్మిన్ సర్వతఃసమ్ప్లుతోదకస్థానీయే సమ్యగ్దర్శనే వర్తసే ॥ ౧౮ ॥
నై తస్య కృతేనార్థో నాకృతేనేహ కశ్చన
చాస్య సర్వభూతేషు కశ్చిదర్థవ్యపాశ్రయః ॥ ౧౮ ॥
నైవ తస్య పరమాత్మరతేః కృతేన కర్మణా అర్థః ప్రయోజనమస్తిఅస్తు తర్హి అకృతేన అకరణేన ప్రత్యవాయాఖ్యః అనర్థః, అకృతేన ఇహ లోకే కశ్చన కశ్చిదపి ప్రత్యవాయప్రాప్తిరూపః ఆత్మహానిలక్షణో వా నైవ అస్తి అస్య సర్వభూతేషు బ్రహ్మాదిస్థావరాన్తేషు భూతేషు కశ్చిత్ అర్థవ్యపాశ్రయః ప్రయోజననిమిత్తక్రియాసాధ్యః వ్యపాశ్రయః వ్యపాశ్రయణమ్ ఆలమ్బనం కఞ్చిత్ భూతవిశేషమాశ్రిత్య సాధ్యః కశ్చిదర్థః అస్తి, యేన తదర్థా క్రియా అనుష్ఠేయా స్యాత్ త్వమ్ ఎతస్మిన్ సర్వతఃసమ్ప్లుతోదకస్థానీయే సమ్యగ్దర్శనే వర్తసే ॥ ౧౮ ॥

అభ్యుదయనిఃశ్రేయసయోరన్యతరత్ ప్రయోజనం కృతేన -సుకృతేనాత్మవిదో భవిష్యతీత్యాశఙ్క్యాహ -

నైవేతి ।

ప్రత్యవాయనివృత్తయే స్వరూపప్రచ్యుతిప్రత్యాఖ్యానాయ వా కర్మ స్యాదిత్యాశఙ్క్యాహ -

నేత్యాదినా ।

బ్రహ్మాదిషు స్థావరాన్తేషు భూతేషు కఞ్చిద్ భూతవిశేషమాశ్రిత్య కశ్చిదర్థో విదుషః సాధ్యో భవిష్యతి, తదర్థం తేన కర్తవ్యం కర్మేత్యాశఙ్క్యాహ -

నచేతి ।

తత్రాద్యం పాదమాదత్తే -

నైవేతి ।

తం వ్యాచష్టే -

తస్యేతి ।

ఆత్మవిదః స్వర్గాద్యభ్యుదయానర్థిత్వాత్ నిఃశ్రేయసస్య చ ప్రాప్తత్వాన్న కృతం - కర్మార్థవదిత్యర్థః ।

ఆత్మవిదా చేత్ కర్మ న క్రియతే, తర్హి తేనాకృతేన తస్యానర్థో భవిష్యతీతి తత్ప్రత్యాఖ్యానార్థం తస్య కర్తవ్యం కర్మేతి శఙ్కతే -

తర్హీతి ।

ద్వితీయపాదేనోత్తరమాహ -

నేత్యాదినా ।

అతో న తన్నివృత్త్యర్థం కృతమర్థవదితి శేషః ।

ద్వితీయం భాగం విభజతే -

నచాస్యేతి ।

వ్యపాశ్రయణమ్ - ఆలమ్బనం, నేతి సమ్బన్ధః ।

పదార్థముక్త్వా వాక్యార్థమాహ -

కఞ్చిదితి ।

భూతవిశేషస్యాశ్రితస్యాపి క్రియాద్వారా ప్రయోజనప్రసవహేతుత్వమితి మత్వాఽఽహ -

యేనేతి ।

తర్హి మయాఽఽపి యథోక్తం తత్త్వమాశ్రిత్య త్యాజ్యమేవ కర్మేత్యర్జునస్య మతమాశఙ్క్యాహ -

న త్వమితి

॥ ౧౮ ॥