ಯೋಗ್ಯಾಯೋಗ್ಯವಿಭಾಗೇನ ನಿವರ್ತಕತ್ವಾನಿವರ್ತಕತ್ವವಿಭಾಗಮುದಾಹರತಿ -

ಯಥೇತಿ ।

ದೃಷ್ಟಾಂತಾನುರೂಪಂ ದಾರ್ಷ್ಟಾಂತಿಕಮಾಚಷ್ಟೇ -

ಜ್ಞಾನಾಗ್ನಿರಿತಿ ।

ಯೋಗ್ಯವಿಷಯೇಽಪಿ ದಾಹಕತ್ವಮ್ ಅಗ್ನೇಃ ಅಪ್ರತಿಬಂಧಾಪೇಕ್ಷಯಾ, ಇತಿ ವಿವಕ್ಷಿತ್ವಾ ವಿಶಿನಷ್ಟಿ -

ಸಮ್ಯಕ್ ಇತಿ ।

ದಾರ್ಷ್ಟಂತಿಕಂ ವ್ಯಾಚಷ್ಟೇ -

ಜ್ಞಾನಮೇವೇತಿ ।

ನನು ಜ್ಞಾನಂ ಸಾಕ್ಷಾದೇವ ಕರ್ಮದಾಹಕಂ ಕಿಮಿತಿ ನೋಚ್ಯತೇ, ನೀರ್ಬೀಜೀಕರೋತಿ ಕರ್ಮ ಇತಿ ಕಿಮಿತಿ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಮ್ ? ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ, ಆಹ -

ನಹೀತಿ ।

ಜ್ಞಾನಸ್ಯ ಸ್ವಪ್ರಮೇಯಾವರಣಾಜ್ಞಾನಾಪಾಕರಣೇ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಸ್ಯ ಲೋಕೇ ದೃಷ್ಟತ್ವಾತ್ ಅವಿಕ್ರಿಯಬ್ರಹ್ಮಾತ್ಮಜ್ಞಾನಮಪಿ ತದಜ್ಞಾನಂ ನಿವರ್ತಯತ್ ತಜ್ಜನ್ಯಕರ್ತೃತ್ವಭ್ರಮಂ ಕರ್ಮಬೀಜಭೂತಂ ನಿವರ್ತಯತಿ । ತನ್ನಿವೃತ್ತೌ ಚ ಕರ್ಮಾಣಿ ನ ಸ್ಥಾತುಂ ಪಾರಯಂತಿ । ನತು ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕರ್ಮಣಾಂ ನಿವರ್ತಕಮ್ । ಜ್ಞನಮಜ್ಞಾನಸ್ಯೈವ ನಿವರ್ತಕಮಿತಿ ವ್ಯಾಪ್ತೇಃ ತದನಿವೃತ್ತೌ ತು ಪುನರಪಿ ಕರ್ಮೋದ್ಭವಸಂಭವಾತ್ ಇತ್ಯರ್ಥಂಃ ।

ಜ್ಞಾನಸ್ಯ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕರ್ಮನಿವರ್ತಕತ್ವಾಭಾವೇ ಫಲಿತಮಾಹ -

ತಸ್ಮಾದಿತಿ ।

ಸಮ್ಯಗ್ಜ್ಞಾನಂ ಮೂಲಭೂತಾಜ್ಞಾನನಿವರ್ತನೇನ ಕರ್ಮನಿವರ್ತಕಮ್ ಇಷ್ಟಂ ಚೇತ್ , ಆರಬ್ವಫಲಸ್ಯಾಪಿ ಕರ್ಮಣೋ ನಿವೃತ್ತಿಪ್ರಸಂಗಾತ್ ಜ್ಞಾನೋದಯಸಮಕಾಲಮೇವ ಶರೀರಪಾತಃ ಸ್ಯಾತ್ ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ, ಆಹ -

ಸಾಮರ್ಥ್ಯಾದಿತಿ ।

ಜ್ಞಾನೋದಯಸಮಸಮಯಮೇವ ದೇಹಾಪೋಹೇ ತತ್ತ್ವದರ್ಶಿಭಿಃ ಉಪದಿಷ್ಟಂ ಜ್ಞಾನಂ ಫಲವತ್ ಇತಿ ಭಗವದಭಿಪ್ರಾಯಸ್ಯ ಬಾಧಿತತ್ವಪ್ರಸಂಗಾತ್ ಆಚಾರ್ಯಲಾಭಾನ್ಯಾಥಾನುಪಪತ್ತ್ಯಾ ಪ್ರವೃತ್ತಫಲಕರ್ಮಸಂಪಾದಕಮಜ್ಞಾನಲೇಶಂ ನ ನಾಶಯತಿ ಜ್ಞಾನಮಿತ್ಯರ್ಥಃ ।

ಕಥಂ ತರ್ಹಿ ಪ್ರಾರಬ್ಧಫಲಂ ಕರ್ಮ ನಶ್ಯತಿ ? ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ, ಆಹ -

ಯೇನೇತಿ ।

ತರ್ಹಿ ಕಥಂ ಜ್ಞಾನಾಗ್ನಿಃ ಸರ್ವಕರ್ಮಾಣಿ ಭಸ್ಮಸಾತ್ ಕರೋತೀತ್ಯುಕ್ತಮ್ ? ತತ್ರಾಹ -

ಅತ ಇತಿ ।

ಜ್ಞಾನಾದಾರಬ್ಧಫಲಾನಾಂ ಕರ್ಮಣಾಂ ನಿವೃತ್ತ್ಯನುಪಪತ್ತೇಃ ಅನಾರಬ್ಧಫಲಾನಿ ಯಾನಿ ಕರ್ಮಾಣಿ ಪೂರ್ವಂ ಜ್ಞಾನೋದಯಾತ್ ಅಸ್ಮಿನ್ನೇವ ಜನ್ಮನಿ ಕೃತಾನಿ ಜ್ಞಾನೇನ ಚ ಸಹ ವರ್ತಮಾನಾನಿ, ಪ್ರಚೀನೇಷು ಚಾನೇಕೇಷು ಜನ್ಮಸು ಅರ್ಜಿತಾನಿ, ತಾನಿ ಸರ್ವಾಣಿ ಜ್ಞಾನಂ ಕಾರಣನಿವರ್ತನೇನ ನಿವರ್ತಯತೀತ್ಯರ್ಥಃ ॥ ೩೭ ॥