వైరాగ్యార్థమేవ వైషయికాణి సుఖాని దూషయతి -
యే హీతి ।
నను విషయేన్ద్రియసమ్ప్రయోగసమ్ప్రసూతేషు భోగేషు జన్తూమామ్ అభిరుచిదర్శనాత్ కుతస్తేషాం దుఃఖయోనిత్వమ్ ? ఇత్యాశఙ్క్య, అవివేకినాం తేష్వాసఙ్గేఽపి న వివేకినామ్ , ఇత్యాహ -
ఆద్యన్తవన్త ఇతి ।
యస్మాత్ ఆధివ్యాధిజరామరణాదిసహితేభ్యః సమాగమనాదిక్లేశరూపభాగిభ్యశ్చ విషయేన్ద్రియ - సమ్బన్ధేభ్యో భోగాః సుఖలవానుభవా జాయన్తే, తస్మాత్ తే దుఃఖహేతవో భవన్తి, ఇతి యోజనా ।
అవిద్యాకార్యత్వాత్ దుఃఖానాం కుతో భోగజన్యత్వమ్ ? ఇత్యాశఙ్క్య, భోగానామ్ అవిద్యాప్రయుక్తత్వాత్ తన్నిబన్ధనత్వం దుఃఖానాం యుక్తమ్ , ఇత్యభిప్రేత్య ఆహ -
అవిద్యేతి ।
భోగానాం దుఃఖయోనిత్వే మానవమనుభవమ్ ఉపన్యస్యతి -
దృశ్యన్తే హీతి ।
ఐహికానాం భోగానాం దుఃఖనిమిత్తత్వేఽపి న ఆముష్మికాణాం తథాత్వమ్ , అనుభవాభావాత్ , ఇత్యాశఙ్క్య, అవధారణసామర్థ్యసిద్ధమర్థమ్ ఆహ -
యథేతి ।
పూర్వార్ధస్య అక్షరార్థముక్త్వా తాత్పర్యార్థమాహ -
నేత్యాదినా ।
ఇతశ్చ విషయేభ్యః సకాశాత్ ఇన్ద్రియాణి నివర్తయిత్వ్యాని, ఇత్యాహ -
న కేవలమితి ।
ఆద్యన్తవత్త్వే మధ్యక్షణవర్తిత్వేన క్షణభఙ్గురత్వాత్ ఉపేక్షణీయత్త్వం భోగానాం సిధ్యతి ।
అస్తి హి తేషాం క్షణభఙ్గురత్వం క్షణికవిషయాకారమనోవృత్తివ్యఙ్గ్యత్వాత్ , ఇతి మన్వానః సన్ ఆహ -
అత ఇతి ।
బుద్ధిపూర్వకారిణాం వివేకవతాం భోగేషు ఉపేక్షోపలబ్ధేశ్చ తేషామాభాసత్వం ప్రతిభాతి, ఇత్యాహ -
న తేష్వితి ।
ప్రతీకోపాదానమాద్యమిదం పునర్వ్యాఖ్యానమితి, న పునరుక్తిః ।
నను కేషాఞ్చిద్ భోగేష్వభిరుచిః ఉపలభ్యతే, తత్రాహ -
అత్యన్తేతి
॥ ౨౨ ॥