ಪ್ರಸಿದ್ಧಂ ಹಿ ಕಾಮಕ್ರೋಧೋದ್ಭವಸ್ಯ ವೇಗಸ್ಯ ದುರ್ನಿವಾರತ್ವಂ, ಯೇನ ಮಾತರಮಪಿ ಚಾಧಿರೋಹತಿ, ಪಿತರಮಪಿ ಹಂತಿ, ತಮವಶ್ಯಂ ಪರಿಹರ್ತವ್ಯಂ ದರ್ಶಯತಿ -
ಶಕ್ನೋತೀತಿ ।
ಯಥೋಕ್ತಂ ವೇಗಂ ಬಹಿರನರ್ಥರೂಪೇಣ ಪರಿಣಾಮಾತ್ಪ್ರಾಗೇವ ದೇಹಾಂತರುತ್ಪನ್ನಂ ಯಃ ಸೋಢುಂ ಕ್ಷಮತೇ, ತಂ ಸ್ತೌತಿ -
ಸ ಯುಕ್ತ ಇತಿ ।
ಮರಣಸೀಮಾಕರಣಸ್ಯ ತಾತ್ಪರ್ಯಮಾಹ -
ಮರಣೇತಿ ।
ಪ್ರಸಿದ್ಧೌ ಹಿ ಶಬ್ದಃ । ತತ್ರ ಹೇತುಮಾಹ -
ಅನಂತೇತಿ ।
ವ್ಯಾಧ್ಯುಪಹತಾನಾಂ ವೃದ್ಧಾನಾಂ ಚ ಕಾಮಾದಿವೇಗೋ ನ ಭವತಿ, ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ, ಆಹ -
ಯಾವದಿತಿ ।
ಕಾಮಕ್ರೋಧೋದ್ಭವಂ ವೇಗಂ ವ್ಯಾಖ್ಯಾತುಮ್ ಆದೌ ಕಾಮಂ ಮನೋವಿಕಾರವಿಶೇಷತ್ವೇನ ವ್ಯಾಚಷ್ಟೇ -
ಕಾಮ ಇತಿ ।
ಕಥಮಸ್ಯ ಮನೋವಿಕಾರವಿಶೇಷತ್ವಂ ? ತದಾಹ -
ಇಂದ್ರಿಯೇತಿ ।
ಕಾಮಃ, ಗಾರ್ಧಿಃ, ತೃಷ್ಣಾ ಇತಿ ಪಾರ್ಯಾಂಯಾಃ ಸಂತಃ ಶಬ್ದಾಃ ಮನೋವಿಕಾರವಿಶೇಷೇ ಪರ್ಯವಸ್ಯಂತಿ, ಇತ್ಯರ್ಥಃ । ಕ್ರೋಧಶ್ಚ ಮನೋವಿಕಾರವಿಶೇಷಃ ತದ್ವತಃ, ತೃಷ್ಣಾ ಇತಿ ಪರ್ಯಾಯಾಃ ಸಂತಃ ಶಬ್ದಾಃ ಮನೋವಿಕಾರವಿಶೇಷೇ ಪರ್ಯವಸ್ಯಂತಿ, ಇತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಕ್ರೋಧಶ್ಚ ಮನೋವಿಕಾರವಿಶೇಷಃ ತದ್ವತ್ , ಇತ್ಯಾಹ -
ಕ್ರೋಧಶ್ಚೇತಿ ।
ತಮೇವ ಕ್ರೋಧಂ ಸ್ಪಷ್ಟಯತಿ -
ಆತ್ಮನ ಇತಿ ।
ಏವಂ ಕಾಮಕ್ರೋಧೌ ವ್ಯಾಖ್ಯಾಯ, ತಯೋರುತ್ಕಟತ್ವಾವಸ್ಥಾತ್ಮನೋ ವೇಗಸ್ಯ ತಾಭ್ಯಾಮುತ್ಪತ್ತಿಮುಪನ್ಯಸ್ಯತಿ -
ತಾವಿತಿ ।
ಯಥೋಕ್ತವೇಗಾವಗಮೋಪಾಯಮುಪದಿಶತಿ -
ರೋಮಾಂಚನಪ್ರಹೃಷ್ಟನೇತ್ರೇತ್ಯಾದಿನಾ ।
ಉಭಯವಿಧವೇಗಂ ಯೋ ಜೀವನ್ನೇವ ಸೋಢುಂ ಶಕ್ನೋತಿ, ತಂ ಪುರುಷಧೌರೇಯತ್ವೇನ ಸ್ತೌತಿ - ತಮಿತ್ಯಾದಿನಾ ॥ ೨೩ ॥