ஶ்ரீமத்³ப⁴க³வத்³கீ³தாபா⁴ஷ்யம்
ஷஷ்டோ²(அ)த்⁴யாய:
பூர்வப்ருஷ்ட²ம்      உத்தரப்ருஷ்ட²ம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (கீ³தாபா⁴ஷ்ய)
 
யதா³ ஹி நேந்த்³ரியார்தே²ஷு ந கர்மஸ்வநுஷஜ்ஜதே ।
ஸர்வஸங்கல்பஸம்ந்யாஸீ யோகா³ரூட⁴ஸ்ததோ³ச்யதே ॥ 4 ॥
யதா³ ஸமாதீ⁴யமாநசித்தோ யோகீ³ ஹி இந்த்³ரியார்தே²ஷு இந்த்³ரியாணாமர்தா²: ஶப்³தா³த³ய: தேஷு இந்த்³ரியார்தே²ஷு கர்மஸு ச நித்யநைமித்திககாம்யப்ரதிஷித்³தே⁴ஷு ப்ரயோஜநாபா⁴வபு³த்³த்⁴யா ந அநுஷஜ்ஜதே அநுஷங்க³ம் கர்தவ்யதாபு³த்³தி⁴ம் ந கரோதீத்யர்த²: । ஸர்வஸங்கல்பஸம்ந்யாஸீ ஸர்வாந் ஸங்கல்பாந் இஹாமுத்ரார்த²காமஹேதூந் ஸம்ந்யஸிதும் ஶீலம் அஸ்ய இதி ஸர்வஸங்கல்பஸம்ந்யாஸீ, யோகா³ரூட⁴: ப்ராப்தயோக³ இத்யேதத் , ததா³ தஸ்மிந் காலே உச்யதே । ‘ஸர்வஸங்கல்பஸம்ந்யாஸீ’ இதி வசநாத் ஸர்வாம்ஶ்ச காமாந் ஸர்வாணி ச கர்மாணி ஸம்ந்யஸ்யேதி³த்யர்த²: । ஸங்கல்பமூலா ஹி ஸர்வே காமா: — ‘ஸங்கல்பமூல: காமோ வை யஜ்ஞா: ஸங்கல்பஸம்ப⁴வா: । ’ (மநு. 2 । 3) ‘காம ஜாநாமி தே மூலம் ஸங்கல்பாத்கில ஜாயஸே । ந த்வாம் ஸங்கல்பயிஷ்யாமி தேந மே ந ப⁴விஷ்யஸி’ (மோ. த⁴. 177 । 25) இத்யாதி³ஸ்ம்ருதே: । ஸர்வகாமபரித்யாகே³ ச ஸர்வகர்மஸம்ந்யாஸ: ஸித்³தோ⁴ ப⁴வதி, ‘ஸ யதா²காமோ ப⁴வதி தத்க்ரதுர்ப⁴வதி யத்க்ரதுர்ப⁴வதி தத்கர்ம குருதே’ (ப்³ரு. உ. 4 । 4 । 5) இத்யாதி³ஶ்ருதிப்⁴ய: ; ‘யத்³யத்³தி⁴ குருதே ஜந்து: தத்தத் காமஸ்ய சேஷ்டிதம்’ (மநு. 2 । 4) இத்யாதி³ஸ்ம்ருதிப்⁴யஶ்ச ; ந்யாயாச்ச — ந ஹி ஸர்வஸங்கல்பஸம்ந்யாஸே கஶ்சித் ஸ்பந்தி³துமபி ஶக்த: । தஸ்மாத் ‘ஸர்வஸங்கல்பஸம்ந்யாஸீ’ இதி வசநாத் ஸர்வாந் காமாந் ஸர்வாணி கர்மாணி ச த்யாஜயதி ப⁴க³வாந் ॥ 4 ॥
யதா³ ஹி நேந்த்³ரியார்தே²ஷு ந கர்மஸ்வநுஷஜ்ஜதே ।
ஸர்வஸங்கல்பஸம்ந்யாஸீ யோகா³ரூட⁴ஸ்ததோ³ச்யதே ॥ 4 ॥
யதா³ ஸமாதீ⁴யமாநசித்தோ யோகீ³ ஹி இந்த்³ரியார்தே²ஷு இந்த்³ரியாணாமர்தா²: ஶப்³தா³த³ய: தேஷு இந்த்³ரியார்தே²ஷு கர்மஸு ச நித்யநைமித்திககாம்யப்ரதிஷித்³தே⁴ஷு ப்ரயோஜநாபா⁴வபு³த்³த்⁴யா ந அநுஷஜ்ஜதே அநுஷங்க³ம் கர்தவ்யதாபு³த்³தி⁴ம் ந கரோதீத்யர்த²: । ஸர்வஸங்கல்பஸம்ந்யாஸீ ஸர்வாந் ஸங்கல்பாந் இஹாமுத்ரார்த²காமஹேதூந் ஸம்ந்யஸிதும் ஶீலம் அஸ்ய இதி ஸர்வஸங்கல்பஸம்ந்யாஸீ, யோகா³ரூட⁴: ப்ராப்தயோக³ இத்யேதத் , ததா³ தஸ்மிந் காலே உச்யதே । ‘ஸர்வஸங்கல்பஸம்ந்யாஸீ’ இதி வசநாத் ஸர்வாம்ஶ்ச காமாந் ஸர்வாணி ச கர்மாணி ஸம்ந்யஸ்யேதி³த்யர்த²: । ஸங்கல்பமூலா ஹி ஸர்வே காமா: — ‘ஸங்கல்பமூல: காமோ வை யஜ்ஞா: ஸங்கல்பஸம்ப⁴வா: । ’ (மநு. 2 । 3) ‘காம ஜாநாமி தே மூலம் ஸங்கல்பாத்கில ஜாயஸே । ந த்வாம் ஸங்கல்பயிஷ்யாமி தேந மே ந ப⁴விஷ்யஸி’ (மோ. த⁴. 177 । 25) இத்யாதி³ஸ்ம்ருதே: । ஸர்வகாமபரித்யாகே³ ச ஸர்வகர்மஸம்ந்யாஸ: ஸித்³தோ⁴ ப⁴வதி, ‘ஸ யதா²காமோ ப⁴வதி தத்க்ரதுர்ப⁴வதி யத்க்ரதுர்ப⁴வதி தத்கர்ம குருதே’ (ப்³ரு. உ. 4 । 4 । 5) இத்யாதி³ஶ்ருதிப்⁴ய: ; ‘யத்³யத்³தி⁴ குருதே ஜந்து: தத்தத் காமஸ்ய சேஷ்டிதம்’ (மநு. 2 । 4) இத்யாதி³ஸ்ம்ருதிப்⁴யஶ்ச ; ந்யாயாச்ச — ந ஹி ஸர்வஸங்கல்பஸம்ந்யாஸே கஶ்சித் ஸ்பந்தி³துமபி ஶக்த: । தஸ்மாத் ‘ஸர்வஸங்கல்பஸம்ந்யாஸீ’ இதி வசநாத் ஸர்வாந் காமாந் ஸர்வாணி கர்மாணி ச த்யாஜயதி ப⁴க³வாந் ॥ 4 ॥

ஸர்வேஷாம் அபி ஸங்கல்பாநாம் யோகா³ரோஹணப்ரதிப³ந்த⁴கத்வம் அபி⁴ப்ரேத்ய ஸர்வஸங்கல்பஸம்ந்யாஸீ இத்யத்ர விவக்ஷிதம் அர்த²ம் ஆஹ -

ஸர்வாநிதி ।

ஸர்வஸங்கல்பஸந்யாஸே(அ)பி ஸர்வேஷாம் காமாநாம் கர்மணாம் ச ப்ரதிப³ந்த⁴கத்வஸம்ப⁴வே குதோ யோக³ப்ராப்தி: ? இத்யாஶங்க்ய, ஆஹ -

ஸர்வேதி ।

ஸர்வஸங்கல்பபரித்யகே³ யதோ²க்தவித்⁴யநுஷ்டா²நம் , அயத்நஸித்³த⁴ம் இதி மந்வாந: ஸந் ஆஹ -

ஸங்கல்பேதி ।

மூலோந்மூலநே ச தத்கார்யநிவ்ருத்தி: அயத்நஸுலபா⁴, இதி பா⁴வ: ।

தத்ர ப்ரமாணம் ஆஹ -

ஸங்கல்பமூல இதி ।

தத்ர அந்வயவ்யதிரேகௌ அபி⁴ப்ரேத்ய உக்தம் உபபாத³யதி -

காமேதி ।

ஸர்வஸங்கல்பாபா⁴வே காமாபா⁴வவத் கர்மாபா⁴வஸ்ய ஸித்³த⁴த்வே(அ)பி கர்மணாம் காமகார்யத்வாத் தந்நிவ்ருத்திப்ரயுக்தாமபி நிவ்ருத்திம் உபந்யஸ்யதி -

ஸர்வகாமேதி ।

யது³க்தம் கர்மணாம் காமகார்யத்வம் , தத்ர ஶ்ர்ருதிஸ்ம்ருதீ ப்ரபா⁴ணயதி -

ஸ யதே²தி ।

ஸ புருஷ: ஸ்வரூபம் அஜாநந் யத்ப²லகாமோ ப⁴வதி, தத்ஸாத⁴நம் அநுஷ்டே²யதயா பு³த்³தோ⁴ தா⁴ரயதி, இதி தத்க்ரதுகர்ப⁴வதி । யச்ச அநுஷ்டே²யதயா க்³ருஹ்ணாதி, ததே³வ கர்ம ப³ஹிரபி கரோதி, இதி காமாதீ⁴நம் கர்ம உக்தம் , இதி ஶ்ருத்யர்த²: । காமஜந்யம் கர்ம, இதி அந்வயவ்யதிரேகஸித்³த⁴ம் , இதி த்³யோதயிதும் ஸ்ம்ருதௌ ‘ஹி’ ஶப்³த³: ।

ந்யாயமேவ த³ர்ஶயதி -

நஹி ஸர்வஸங்கல்பேதி ।

ஸ்வாபாதௌ³ அத³ர்ஶநாத் , இத்யர்த²: । நித்யநைமித்திககர்மாநுஷ்டா²நம் து³ரநிரஸ்தம் , இதி வக்தும்  ‘அபி’ ஶப்³த³: ।

ஶ்ருதிஸ்ம்ருதிந்யாயஸித்³த⁴ம் அர்த²ம் உபஸம்ஹரதி -

தஸ்மாதி³தி

॥ 4 ॥