ಶ್ರೀಮದ್ಭಗವದ್ಗೀತಾಭಾಷ್ಯಮ್
ಷಷ್ಠೋಽಧ್ಯಾಯಃ
ಪೂರ್ವಪೃಷ್ಠಮ್      ಉತ್ತರಪೃಷ್ಠಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಗೀತಾಭಾಷ್ಯ)
 
ಶ್ರೀಭಗವಾನುವಾಚ —
ಅಸಂಶಯಂ ಮಹಾಬಾಹೋ ಮನೋ ದುರ್ನಿಗ್ರಹಂ ಚಲಮ್ ।
ಅಭ್ಯಾಸೇನ ತು ಕೌಂತೇಯ ವೈರಾಗ್ಯೇಣ ಚ ಗೃಹ್ಯತೇ ॥ ೩೫ ॥
ಅಸಂಶಯಂ ನಾಸ್ತಿ ಸಂಶಯಃ ‘ಮನೋ ದುರ್ನಿಗ್ರಹಂ ಚಲಮ್’ ಇತ್ಯತ್ರ ಹೇ ಮಹಾಬಾಹೋ । ಕಿಂತು ಅಭ್ಯಾಸೇನ ತು ಅಭ್ಯಾಸೋ ನಾಮ ಚಿತ್ತಭೂಮೌ ಕಸ್ಯಾಂಚಿತ್ ಸಮಾನಪ್ರತ್ಯಯಾವೃತ್ತಿಃ ಚಿತ್ತಸ್ಯ । ವೈರಾಗ್ಯೇಣ ವೈರಾಗ್ಯಂ ನಾಮ ದೃಷ್ಟಾದೃಷ್ಟೇಷ್ಟಭೋಗೇಷು ದೋಷದರ್ಶನಾಭ್ಯಾಸಾತ್ ವೈತೃಷ್ಣ್ಯಮ್ । ತೇನ ಚ ವೈರಾಗ್ಯೇಣ ಗೃಹ್ಯತೇ ವಿಕ್ಷೇಪರೂಪಃ ಪ್ರಚಾರಃ ಚಿತ್ತಸ್ಯ । ಏವಂ ತತ್ ಮನಃ ಗೃಹ್ಯತೇ ನಿಗೃಹ್ಯತೇ ನಿರುಧ್ಯತೇ ಇತ್ಯರ್ಥಃ ॥ ೩೫ ॥
ಶ್ರೀಭಗವಾನುವಾಚ —
ಅಸಂಶಯಂ ಮಹಾಬಾಹೋ ಮನೋ ದುರ್ನಿಗ್ರಹಂ ಚಲಮ್ ।
ಅಭ್ಯಾಸೇನ ತು ಕೌಂತೇಯ ವೈರಾಗ್ಯೇಣ ಚ ಗೃಹ್ಯತೇ ॥ ೩೫ ॥
ಅಸಂಶಯಂ ನಾಸ್ತಿ ಸಂಶಯಃ ‘ಮನೋ ದುರ್ನಿಗ್ರಹಂ ಚಲಮ್’ ಇತ್ಯತ್ರ ಹೇ ಮಹಾಬಾಹೋ । ಕಿಂತು ಅಭ್ಯಾಸೇನ ತು ಅಭ್ಯಾಸೋ ನಾಮ ಚಿತ್ತಭೂಮೌ ಕಸ್ಯಾಂಚಿತ್ ಸಮಾನಪ್ರತ್ಯಯಾವೃತ್ತಿಃ ಚಿತ್ತಸ್ಯ । ವೈರಾಗ್ಯೇಣ ವೈರಾಗ್ಯಂ ನಾಮ ದೃಷ್ಟಾದೃಷ್ಟೇಷ್ಟಭೋಗೇಷು ದೋಷದರ್ಶನಾಭ್ಯಾಸಾತ್ ವೈತೃಷ್ಣ್ಯಮ್ । ತೇನ ಚ ವೈರಾಗ್ಯೇಣ ಗೃಹ್ಯತೇ ವಿಕ್ಷೇಪರೂಪಃ ಪ್ರಚಾರಃ ಚಿತ್ತಸ್ಯ । ಏವಂ ತತ್ ಮನಃ ಗೃಹ್ಯತೇ ನಿಗೃಹ್ಯತೇ ನಿರುಧ್ಯತೇ ಇತ್ಯರ್ಥಃ ॥ ೩೫ ॥

ಕುತ್ರ ಸಂಶಯರಾಹಿತ್ಯಮ್ ? ತತ್ರ ಆಹ -

ಮನ ಇತಿ ।

ಕಥಂ ತರ್ಹಿ ಮನೋನಿರೋಧೋ ಭವತಿ, ತತ್ರ ಆಹ -

ಕಿಂತು ಇತಿ ।

ಅಭ್ಯಾಸಸ್ವರೂಪಂ ಸಾಮಾನ್ಯೇನ ನಿದರ್ಶಯತಿ -

ಅಭ್ಯಾಸೋ ನಾಮೇತಿ ।

ಕಸ್ಯಾಂಚಿತ್ ಚಿತ್ತಭೂಮೌ ಇತಿ ಅವಿಶೇಷಿತಃ ಧ್ಯೇಯೋ ವಿಷಯೋ ನಿರ್ದಿಶ್ಯತೇ, ಸಮಾನಪ್ರತ್ಯಯಾವೃತ್ತಿಃ ವಿಜಾತೀಯಪ್ರತ್ಯಯಾನಂತರಿತಾ ಇತಿ ಶೇಷಃ । ಚಿತ್ತಸ್ಯೇತಿ ಷಷ್ಠೀ ಪ್ರತ್ಯಯಸ್ಯ ತದ್ವಿಕಾರತ್ವದ್ಯೋತನಾರ್ಥಾ ।

ವೈರಾಗ್ಯಸ್ವರೂಪಂ ನಿರೂಪಯತಿ -

ವೈರಾಗ್ಯಮಿತಿ ।

ತೇಷು ವೈತೃಷ್ಣ್ಯಂ ವೈರಾಗ್ಯಂ ನಾಮ, ಇತಿ ಸಂಬಂಧಃ ।

ತತ್ರ ಹೇತುಂ ಸೂಚಯತಿ -

ದೋಷೇತಿ ।

ವಿಷಯೇಷುತೃಷ್ಣಾವಿಷಯೇಷು ದೋಷದರ್ಶನಮ್ ಅಭ್ಯಸ್ಯತೇ । ತೇನ ವೈತೃಷ್ಣ್ಯಂ ಜಾಯತೇ ।

ತೇನ ನಿಗೃಹ್ಯಮಾಣಂ ನಿರ್ದಿಶತಿ -

ವಿಕ್ಷೇಪೇತಿ ।

ತಸ್ಮಿನ್ ಗೃಹೀತೇ - ನಿರುದ್ಧೇ ಮನೋನಿರೋಧೇಽಸ್ಯ ಕಿಂ ಸ್ಯಾತ್ ? ಇತ್ಯಪೇಕ್ಷಾಯಾಮ್ ಆಹ -

ಏವಮಿತಿ ।

ಅಭ್ಯಾಸಹೇತುಕವೈರಾಗ್ಯದ್ವಾರಾ ಚಿತ್ತಪ್ರಚಾರನಿರೋಧೇ ನಿರುದ್ಧವೃತ್ತಿಕಂ ಮನೋವಿಷಯವಿಮುಖಮ್ ಅಂತರ್ನಿಷ್ಠಂ ಭವತಿ, ಇತ್ಯರ್ಥಃ

॥ ೩೫ ॥