பூ⁴மிஶப்³த³ஸ்ய வ்யவஹாரயோக்³யஸ்தூ²லப்ருதி²வீவிஷயத்வம் வ்யாவர்தயதி -
பூ⁴மிரிதீதி ।
தத்ர ஹேதுமாஹ -
பி⁴ந்நேதி ।
ப்ரக்ருதிஸமபி⁴வ்யாஹாராத் க³ந்த⁴தந்மாத்ரம் ஸ்தூ²லப்ருதி²வீப்ரக்ருதி:, உத்தரவிகாரோ பூ⁴மிரிதி உச்யதே, ந விஶேஷ இத்யர்த²: ।
பூ⁴மிஶப்³த³வத் அபா³தி³ஶப்³தா³நாமபி ஸூக்ஷ்மபூ⁴தவிஷயத்வம் ஆஹ -
ததே²தி ।
தேஷாமபி ப்ரக்ருதிஸமாநாதி⁴க்ருதத்வாவிஶேஷாத் , தந்மாத்ராணாம் பூர்வபூர்வப்ரக்ருதீநாம் உத்தரோத்தரவிகாரணாம் ந விஶேஷத்வாஸித்³தி⁴: இத்யர்த²: ।
மந:ஶப்³த³ஸ்ய ஸங்கல்பவிகல்பாத்மககரணவிஷயத்வம் ஆஶங்க்ய, ஆஹ -
மந இதீதி ।
ந க²லு அஹங்காராபா⁴வே ஸங்கல்பவிகல்பயோ: அஸம்ப⁴வாத் ததா³த்மகம் மந: ஸம்ப⁴வதி இத்யர்த²: ।
நிஶ்சயலக்ஷணா பு³த்³தி⁴: இதி அப்⁴யுபக³மாத் பு³த்³தி⁴ஶப்³த³ஸ்ய நிஶ்சயாத்மககரணவிஷயத்வம் ஆஶங்க்ய, ஆஹ -
பு³த்³தி⁴ரிதீதி ।
ந ஹி ஹிரண்யக³ர்ப⁴ஸமஷ்டிபு³த்³தி⁴ரூபம் அந்தரேண வ்யஷ்டிபு³த்³தி⁴: ஸித்³த்⁴யதி இத்யர்த²: ।
அஹங்காரஸ்ய அபி⁴மாநவிஶேஷணாத்மகத்வேந அந்த:கரணப்ரபே⁴த³த்வம் வ்யாவர்தயதி -
அஹங்கார இதி ।
அவித்³யாஸம்யுக்தமிதி - அவித்³யாத்மகம் இத்யர்த²: ।
கத²ம் மூலகாரணஸ்ய அஹங்காரஶப்³த³த்வம்? இத்யாஶங்க்ய, உக்தமர்த²ம் த்³ருஷ்டாந்தேந ஸ்பஷ்டயதி -
யதே²த்யாதி³நா ।
மூலகாரணஸ்ய அஹங்காரஶப்³த³த்வே ஹேதுமாஹ -
ப்ரவர்தகத்வாதி³தி ।
தஸ்ய ப்ரவர்தகத்வம் ப்ரபஞ்சயதி -
அஹங்கார ஏவேதி ।
ஸத்யேவ அஹங்காரே, மமாகரோ ப⁴வதி, தயோஶ்ச பா⁴வே, ஸர்வா ப்ரவ்ருத்தி: இதி ப்ரஸித்³த⁴ம் இத்யர்த²: ।
உக்தாம் ப்ரக்ருதிம் உபஸம்ஹரதி -
இதீயமிதி ।
இயமிதி அபரோக்ஷா, ஸாக்ஷித்³ருஶ்யா இதி யாவத் ।
ஐஶ்வரீ ததா³ஶ்ரயா ததை³ஶ்வர்யோபாதி⁴பூ⁴தா । ப்ரக்ரியதே மஹதா³த்³யாகாரேண இதி ப்ரக்ருதி: த்ரிகு³ணம் ஜக³து³பாதா³நம் ப்ரதா⁴நமிதி மதம் வ்யுத³ஸ்யதி -
மாயேதி ।
தஸ்யா: தத்கார்யாகாரேண பரிணாமயோக்³யத்வம் த்³யோதயதி -
ஶக்திரிதி ।
அஷ்டதே⁴தி ।
அஷ்டபி⁴: ப்ரகாரை: இதி யாவத்
॥ 4 ॥