ನನು - ಪ್ರಬೋಧಕಾಲೇ ಬ್ರಹ್ಮಣಃ, ಯೋ ಭೂತಗ್ರಾಮೋ ಭೂತ್ವಾ, ತಸ್ಯೈವ ಸ್ವಾಪಕಾಲೇ ವಿಲೀಯತೇ,ತಸ್ಮಾದ್ ಅನ್ಯೋ ಭೂಯೋ ಬ್ರಹ್ಮಣೋ ಅಹರಾಗಮೇ ಭೂತ್ವಾ, ಪುನಃ ರಾತ್ರ್ಯಾಗಮೇ ಪರವಶೋ ವಿನಶ್ಯತಿ । ತದೇವಂ ಪ್ರತ್ಯವಾಂತರಕಲ್ಪಂಭೂತಗ್ರಾಮವಿಭಾಗೋ ಭವೇತ್ , ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ, ಅನಂತರಶ್ಲೋಕತಾತ್ಪರ್ಯಮ್ ಆಹ -
ಅಕೃತೇತಿ ।
ಪ್ರತಿಕಲ್ಪಂ ಪ್ರಾಣಿನಿಕಾಯಸ್ಯ ಭಿನ್ನತ್ವೇ ಸತಿ ಅಕೃತಾಭ್ಯಾಗಮಾದಿದೋಷಪ್ರಸಂಗಾತ್ ತತ್ಪರಿಹಾರಾರ್ಥಂ ಭೂತಗ್ರಾಮಸ್ಯ ಪ್ರತಿಕಲ್ಪಮ್ ಐಕ್ಯಮ್ ಆಸ್ಥೇಯಮ್ , ಇತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಯದಿ ಸ್ಥಾವರಜಂಗಮಲಕ್ಷಣಪ್ರಾಣಿನಿಕಾಯಸ್ಯ ಪ್ರತಿಕಲ್ಪಮ್ ಅನ್ಯಥಾತ್ವಮ್ , ತದಾ ಏಕಸ್ಯ ಬಂಧಮೋಕ್ಷಾನ್ವಯಿನೋಽಭಾವಾತ್ ಕಾಂಡದ್ವಯಾತ್ಮನೋ ಬಂಧಮೋಕ್ಷಾರ್ಥಸ್ಯ ಶಾಸ್ತ್ರಸ್ಯ ಪ್ರವೃತ್ತಿಃ ಅಫಲಾ ಪ್ರಸಜ್ಯೇತ । ಅತಃ ತತ್ಸಾಫಲ್ಯಾರ್ಥಮಪಿ ಪ್ರತಿಕಲ್ಪಂ ಪ್ರಾಣಿವರ್ಗಸ್ಯ ನವೀನತ್ವಾನುಪಪತ್ತಿಃ, ಇತ್ಯಾಹ -
ಬಂಧೇತಿ ।
ಕಥಂ ಪುನಃ ಭೂತಸಮುದಾಯಃ ಅಸ್ವತಂತ್ರಃ ಸನ್ ಅವಶೋ ಭೂತ್ವಾ ಪ್ರವಿಲೀಯತೇ ? ತತ್ರ ಆಹ -
ಅವಿದ್ಯಾದೀತಿ ।
ಆದಿಶಬ್ದೇನ ಅಸ್ಮಿತಾರಾಗದ್ವೇಷಾಭಿನಿವೇಶಾ ಗೃಹ್ಯಂತೇ । ಯಥೋಕ್ತಂಕ್ಲೇಶಪಂಚಕಂ ಮೂಲಂ ಪ್ರತಿಲಭ್ಯ ಧರ್ಮಾಧರ್ಮಾತ್ಮಕಕರ್ಮರಾಶಿಃ ಉದ್ಭವತಿ । ತದ್ವಶಾದೇವ ಅಸ್ವತಂತ್ರೋ ಭೂತಸಮುದಾಯೋ ಜನ್ಮವಿನಾಶೌ ಅನುಭವತಿ, ಇತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಪ್ರಾಣಿನಿಕಾಯಸ್ಯ ಜನ್ಮನಾಶಾಭ್ಯಸೋಕ್ತೇಃಅರ್ಥಮ್ ಆಹ -
ಇತ್ಯತ ಇತಿ ।
ಸಂಸಾರೇ ವಿಪರಿವರ್ತಮಾನಾನಾಂ ಪ್ರಾಣಿನಾಮ್ ಅಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಾತ್ ಅವಶಾನಾಮೇವ ಜನ್ಮಮರಣಪ್ರಬಂಧಾತ್ ಅಲಮ್ ಅನೇನ ಸಂಸಾರೇಣ, ಇತಿ ವೈತೃಷ್ಣ್ಯಂ ತಸ್ಮಿನ್ ಪ್ರದರ್ಶನೀಯಮ್ । ತದರ್ಥಂ ಚ ಇದಂ ಭೂತಾನಾಮ್ಅಹೋರಾತ್ರಮ್ ಆವೃತ್ತಿವಚನಮ್ , ಇತ್ಯರ್ಥಃ ।