ಶ್ರೀಮದ್ಭಗವದ್ಗೀತಾಭಾಷ್ಯಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಗೀತಾಭಾಷ್ಯ)
 
ಕ್ಲೇಶೋಽಧಿಕತರಸ್ತೇಷಾಮವ್ಯಕ್ತಾಸಕ್ತಚೇತಸಾಮ್
ಅವ್ಯಕ್ತಾ ಹಿ ಗತಿರ್ದುಃಖಂ ದೇಹವದ್ಭಿರವಾಪ್ಯತೇ ॥ ೫ ॥
ಕ್ಲೇಶಃ ಅಧಿಕತರಃ, ಯದ್ಯಪಿ ಮತ್ಕರ್ಮಾದಿಪರಾಣಾಂ ಕ್ಲೇಶಃ ಅಧಿಕ ಏವ ಕ್ಲೇಶಃ ಅಧಿಕತರಸ್ತು ಅಕ್ಷರಾತ್ಮನಾಂ ಪರಮಾತ್ಮದರ್ಶಿನಾಂ ದೇಹಾಭಿಮಾನಪರಿತ್ಯಾಗನಿಮಿತ್ತಃಅವ್ಯಕ್ತಾಸಕ್ತಚೇತಸಾಮ್ ಅವ್ಯಕ್ತೇ ಆಸಕ್ತಂ ಚೇತಃ ಯೇಷಾಂ ತೇ ಅವ್ಯಕ್ತಾಸಕ್ತಚೇತಸಃ ತೇಷಾಮ್ ಅವ್ಯಕ್ತಾಸಕ್ತಚೇತಸಾಮ್ಅವ್ಯಕ್ತಾ ಹಿ ಯಸ್ಮಾತ್ ಯಾ ಗತಿಃ ಅಕ್ಷರಾತ್ಮಿಕಾ ದುಃಖಂ ಸಾ ದೇಹವದ್ಭಿಃ ದೇಹಾಭಿಮಾನವದ್ಭಿಃ ಅವಾಪ್ಯತೇ, ಅತಃ ಕ್ಲೇಶಃ ಅಧಿಕತರಃ ॥ ೫ ॥
ಕ್ಲೇಶೋಽಧಿಕತರಸ್ತೇಷಾಮವ್ಯಕ್ತಾಸಕ್ತಚೇತಸಾಮ್
ಅವ್ಯಕ್ತಾ ಹಿ ಗತಿರ್ದುಃಖಂ ದೇಹವದ್ಭಿರವಾಪ್ಯತೇ ॥ ೫ ॥
ಕ್ಲೇಶಃ ಅಧಿಕತರಃ, ಯದ್ಯಪಿ ಮತ್ಕರ್ಮಾದಿಪರಾಣಾಂ ಕ್ಲೇಶಃ ಅಧಿಕ ಏವ ಕ್ಲೇಶಃ ಅಧಿಕತರಸ್ತು ಅಕ್ಷರಾತ್ಮನಾಂ ಪರಮಾತ್ಮದರ್ಶಿನಾಂ ದೇಹಾಭಿಮಾನಪರಿತ್ಯಾಗನಿಮಿತ್ತಃಅವ್ಯಕ್ತಾಸಕ್ತಚೇತಸಾಮ್ ಅವ್ಯಕ್ತೇ ಆಸಕ್ತಂ ಚೇತಃ ಯೇಷಾಂ ತೇ ಅವ್ಯಕ್ತಾಸಕ್ತಚೇತಸಃ ತೇಷಾಮ್ ಅವ್ಯಕ್ತಾಸಕ್ತಚೇತಸಾಮ್ಅವ್ಯಕ್ತಾ ಹಿ ಯಸ್ಮಾತ್ ಯಾ ಗತಿಃ ಅಕ್ಷರಾತ್ಮಿಕಾ ದುಃಖಂ ಸಾ ದೇಹವದ್ಭಿಃ ದೇಹಾಭಿಮಾನವದ್ಭಿಃ ಅವಾಪ್ಯತೇ, ಅತಃ ಕ್ಲೇಶಃ ಅಧಿಕತರಃ ॥ ೫ ॥

ಅಕ್ಷರೋಪಾಸನಸ್ಯ ದುಷ್ಕರತ್ವಾತ್ , ಉಪಾಸನಾಂತರಸ್ಯ ಸುಕರತ್ವಾತ್ , ಇತ್ಯಭಿಪ್ರೇತ್ಯ ಆಹ -

ಕ್ಲೇಶ ಇತಿ ।

ಅಧಿಕ ಏವ ಇತರೇಭ್ಯೋ ದ್ವೈತದರ್ಶಿಭ್ಯಃ ಕಾಮಿಭ್ಯಃ, ಇತಿ ಶೇಷಃ ।

ತೇಷಾಂ ಕ್ಲೇಶಸ್ಯ ಅಧಿಕತರತ್ವೇ ಹೇತುಮ್ ಮತ್ವಾ, ವಿಶಿನಷ್ಟಿ -

ದೇಹೇತಿ ।

ಅವ್ಯಕ್ತಮ್ - ಅತ್ಯಂತಸೂಕ್ಷ್ಮಮ್ , ನಿರ್ವಿಶೇಷಮ್ ಅಕ್ಷರಮ್ , ತಸ್ಮಿನ್ ಆಸಕ್ತಮ್ - ಅಭಿನಿವಿಷ್ಟಂ ಚೇತೋ ಯೇಷಾಂ, ತೇಷಾಮ್ - ಇತಿ ಯಾವತ್ ।

ಅಕ್ಷರೋಪಾಸಕಾನಾಂ ಕ್ಲೇಶಸ್ಯ ಅಧಿಕತರತ್ವೇ ಭಗವಾನೇವ ಹೇತುಮ್ ಆಹ -

ಅವ್ಯಕ್ತೇತಿ ।

ದುಃಖಮ್ - ದುಃಖೇನ, ಕೃಚ್ಛ್ರೇಣ ಇತಿ ಯಾವತ್ ।

ಅತಃ ದೇಹಾಭಿಮಾನತ್ಯಾಗಾತ್ , ಇತ್ಯರ್ಥಃ । ತೇ ಕಥಂ ವರ್ತಂತೇ? ತತ್ರ ಆಹ -

ಅಕ್ಷರೇತಿ

॥ ೫ ॥