ವಕ್ಷ್ಯಮಾಣೇಽರ್ಥೇ ಶ್ರೋತುಃ ಮನಃಸಮಾಧಾನಾರ್ಥಂ ಸೂತ್ರಿತವಾಕ್ಯಾರ್ಥೋಪಾಯವಿವರಣಪ್ರತಿಜ್ಞಾಮ್ ಅಭಿಪ್ರೇತ್ಯ ಆಹ -
ಯನ್ನಿರ್ದಿಶಷ್ಟಮಿತಿ ।
‘ಇದಂ ಶರೀರಮ್ ‘ ಇತಿ ಯನ್ನಿರ್ದಿಷ್ಟಂ ತಚ್ಛರೀರಂ ತಚ್ಛಬ್ದೇನ ಪರಾಮೃಶತಿ, ಪ್ರಕೃತಾರ್ಥತ್ವಾತ್ ತಸ್ಯ ಇತಿ ಯೋಜನಾ । ತತ್ ಕ್ಷೇತ್ರಂ ಜ್ಞಾತವ್ಯಮ್ ಇತಿ ಅಧ್ಯಾಹಾರಃ । ಯಚ್ಚೇತಿ - ಯೇನ ರೂಪೇಣ ರೂಪವದಿತಿ, ತದೇವ ಕ್ಷೇತ್ರಂ ವಿಷೇಷ್ಯತೇ । ತಸ್ಯ ಕ್ಷೇತ್ರಸ್ಯ ಸ್ವಕೀಯಾಃ ಧರ್ಮಾಃ ಜನ್ಮಾದಯಃ, ತೈರ್ವಿಶಿಷ್ಟಸ್ಯ ಜ್ಞೇಯತ್ವೇ ಹೇಯತ್ವಂ ಫಲತಿ ।
ಚಶಬ್ದಪಂಚಕಸ್ಯ ಇತರೇತರಸಮುಚ್ಚಯಾರ್ಥತ್ವಮ್ ಆಹ -
ಚಶಬ್ದೇತಿ ।
ವಿಕಾರಿತ್ವೇನಾಪಿ ಹೇಯತ್ವಂ ಸೂಚಯತಿ -
ಯದ್ವಿಕಾರೀತಿ ।
ಯತ್ ಕಾರ್ಯಂಮ್ , ತತ್ ಸರ್ವಂ ಯಸ್ಮಾತ್ ಉತ್ಪದ್ಯತೇ, ತತ್ ಕಾರಣತ್ವಾತ್ ಜ್ಞಾತವ್ಯಮ್ , ಇತ್ಯಾಹ -
ಯತ ಇತಿ ।
ಕ್ಷೇತ್ರಮಿವ ಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞಂ ಜ್ಞಾತವ್ಯಂ ದರ್ಶಯತಿ-
ಸ ಚೇತಿ ।
ಸ ಜ್ಞಾತವ್ಯ ಇತಿ ಸಂಬಂಧಃ ।
ಚಕ್ಷುರಾದ್ಯುಪಾಧಿಕೃತದೃಷ್ಟ್ಯಾದಿಶಕ್ತಿವಶಾತ್ ತಸ್ಯ ಜ್ಞಾತವ್ಯತ್ವಂ ಸೂಚಯತಿ -
ಯೇ ಪ್ರಭಾವ ಇತಿ ।
ತೇನ ಉಕ್ತೇನ ಪ್ರಭಾವೇಣ ತಸ್ಯ ಜ್ಞಾತವ್ಯತಾ ಇತಿ ಶೇಪಃ ।
ಕಥಂ ಯಥಾ ವಿಶೇಷಿತಂ ಕ್ಷೇತ್ರಂ ಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞೋ ವಾ ಶಕ್ಯೋ ಜ್ಞಾತುಮ್ ? ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ, ಭಗವದ್ವಾಕ್ಯಾತ್ ಇತ್ಯಾಹ -
ತದಿತಿ
॥ ೩ ॥