வக்ஷ்யமாணே(அ)ர்தே² ஶ்ரோது: மந:ஸமாதா⁴நார்த²ம் ஸூத்ரிதவாக்யார்தோ²பாயவிவரணப்ரதிஜ்ஞாம் அபி⁴ப்ரேத்ய ஆஹ -
யந்நிர்தி³ஶஷ்டமிதி ।
‘இத³ம் ஶரீரம் ‘ இதி யந்நிர்தி³ஷ்டம் தச்ச²ரீரம் தச்ச²ப்³தே³ந பராம்ருஶதி, ப்ரக்ருதார்த²த்வாத் தஸ்ய இதி யோஜநா । தத் க்ஷேத்ரம் ஜ்ஞாதவ்யம் இதி அத்⁴யாஹார: । யச்சேதி - யேந ரூபேண ரூபவதி³தி, ததே³வ க்ஷேத்ரம் விஷேஷ்யதே । தஸ்ய க்ஷேத்ரஸ்ய ஸ்வகீயா: த⁴ர்மா: ஜந்மாத³ய:, தைர்விஶிஷ்டஸ்ய ஜ்ஞேயத்வே ஹேயத்வம் ப²லதி ।
சஶப்³த³பஞ்சகஸ்ய இதரேதரஸமுச்சயார்த²த்வம் ஆஹ -
சஶப்³தே³தி ।
விகாரித்வேநாபி ஹேயத்வம் ஸூசயதி -
யத்³விகாரீதி ।
யத் கார்யம்ம் , தத் ஸர்வம் யஸ்மாத் உத்பத்³யதே, தத் காரணத்வாத் ஜ்ஞாதவ்யம் , இத்யாஹ -
யத இதி ।
க்ஷேத்ரமிவ க்ஷேத்ரஜ்ஞம் ஜ்ஞாதவ்யம் த³ர்ஶயதி-
ஸ சேதி ।
ஸ ஜ்ஞாதவ்ய இதி ஸம்ப³ந்த⁴: ।
சக்ஷுராத்³யுபாதி⁴க்ருதத்³ருஷ்ட்யாதி³ஶக்திவஶாத் தஸ்ய ஜ்ஞாதவ்யத்வம் ஸூசயதி -
யே ப்ரபா⁴வ இதி ।
தேந உக்தேந ப்ரபா⁴வேண தஸ்ய ஜ்ஞாதவ்யதா இதி ஶேப: ।
கத²ம் யதா² விஶேஷிதம் க்ஷேத்ரம் க்ஷேத்ரஜ்ஞோ வா ஶக்யோ ஜ்ஞாதும் ? இத்யாஶங்க்ய, ப⁴க³வத்³வாக்யாத் இத்யாஹ -
ததி³தி
॥ 3 ॥