వక్ష్యమాణేఽర్థే శ్రోతుః మనఃసమాధానార్థం సూత్రితవాక్యార్థోపాయవివరణప్రతిజ్ఞామ్ అభిప్రేత్య ఆహ -
యన్నిర్దిశష్టమితి ।
‘ఇదం శరీరమ్ ‘ ఇతి యన్నిర్దిష్టం తచ్ఛరీరం తచ్ఛబ్దేన పరామృశతి, ప్రకృతార్థత్వాత్ తస్య ఇతి యోజనా । తత్ క్షేత్రం జ్ఞాతవ్యమ్ ఇతి అధ్యాహారః । యచ్చేతి - యేన రూపేణ రూపవదితి, తదేవ క్షేత్రం విషేష్యతే । తస్య క్షేత్రస్య స్వకీయాః ధర్మాః జన్మాదయః, తైర్విశిష్టస్య జ్ఞేయత్వే హేయత్వం ఫలతి ।
చశబ్దపఞ్చకస్య ఇతరేతరసముచ్చయార్థత్వమ్ ఆహ -
చశబ్దేతి ।
వికారిత్వేనాపి హేయత్వం సూచయతి -
యద్వికారీతి ।
యత్ కార్యంమ్ , తత్ సర్వం యస్మాత్ ఉత్పద్యతే, తత్ కారణత్వాత్ జ్ఞాతవ్యమ్ , ఇత్యాహ -
యత ఇతి ।
క్షేత్రమివ క్షేత్రజ్ఞం జ్ఞాతవ్యం దర్శయతి-
స చేతి ।
స జ్ఞాతవ్య ఇతి సమ్బన్ధః ।
చక్షురాద్యుపాధికృతదృష్ట్యాదిశక్తివశాత్ తస్య జ్ఞాతవ్యత్వం సూచయతి -
యే ప్రభావ ఇతి ।
తేన ఉక్తేన ప్రభావేణ తస్య జ్ఞాతవ్యతా ఇతి శేపః ।
కథం యథా విశేషితం క్షేత్రం క్షేత్రజ్ఞో వా శక్యో జ్ఞాతుమ్ ? ఇత్యాశఙ్క్య, భగవద్వాక్యాత్ ఇత్యాహ -
తదితి
॥ ౩ ॥