ఇన్ద్రియవిశేషణీభూతసర్వశబ్దాత్ జ్ఞేయోపాధిత్వన్యాయావిశేషాచ్చ అత్ర బుద్ధ్యాదేరపి గ్రహణమ్ , ఇత్యాహ -
అన్తఃకరణే చేతి ।
శ్రోత్రాదీనాం జ్ఞేయోపాధిత్వస్య మనోబుద్ధిద్వారాత్వాదపి తయోః ఇహ గ్రహణమ్ , ఇత్యాహ -
అపి చేతి ।
తయోరపి ఇహ ఉపాదానే ఫలితమాహ -
ఇత్యత ఇతి ।
అక్షరార్థముక్త్వా వాక్యార్థమాహ -
సర్వేతి ।
ఉపాధిద్వారా కల్పితవ్యాపారవత్వే మానమాహ-
ధ్యాయతీతి ।
కల్పితమేవ అస్య వ్యాపారవత్వమ్ , న వాస్తవమ్ , ఇత్యత్ర భగవతోఽపి సంమతిమ్ ఆకాఙ్క్షాద్వారా దర్శయతి -
కస్మాదిత్యాదినా ।
సర్వకరణరాహిత్యే ఫలమాహ -
అత ఇతి ।
సాక్షాదేవ జ్ఞేయస్య వేగవద్విహరణాదిక్రియావత్తాయా మాన్త్రవర్ణికత్వాత్ , కుతోఽస్య కరణవ్యాపారైః అవ్యాపృతత్వమ్ ? ఇత్యాశఙ్క్య, అనువాదపూర్వకం మన్త్రస్య ప్రకృతానుగుణత్వమాహ -
యస్త్వితి ।
కరణగుణానుగుణ్యభజనమన్తరేణ సాక్షాదేవ జవనాదిక్రియావత్త్వప్రదర్శనపరత్వే మన్త్రస్య ముఖ్యార్థత్వం స్యాత్ , ఇత్యాశఙ్క్య, తదసమ్భావత్ నైవమ్ ఇత్యాహ -
అన్ధ ఇతి ।
అర్థవాదస్య శ్రుతే అర్థే తాత్పర్యాభావాత్ న ప్రకృతప్రతికూలతా, ఇత్యర్థః ।
సర్వకరణరాహిత్యం తదూవ్యాపారరాహిత్యస్య ఉపలక్షణమ్ , ఇత్యఙ్గీకృత్య, ఉక్తమేవ హేతుం కృత్వా వస్తుతః సర్వసఙ్గవివర్జితత్వమ్ ఆహ -
యస్మాదితి ।
వస్తుతః సర్వసఙ్గాభావేఽపి సర్వాధిష్ఠానత్వమ్ ఆహ -
యద్యపీతి ।
స్వసత్తామాత్రేణ అధిష్ఠానతయా సర్వం పుష్ణాతి, ఇత్యేతత్ ఉపపాదయతి -
సదితి ।
విమతమ్ , సతి కల్పితమ్ , ప్రత్యేకం సదనువిద్ధధీబోధ్యత్వాత్ , ప్రత్యేకం చన్ద్రభేదానువిద్ధధీబోధ్యచన్ద్రభేదవత్ , ఇత్యర్థః ।
సర్వం సదాస్పదమ్ , ఇత్యయుక్తమ్ , మృగతృష్ణికాదీనాం తదభావాత్ , ఇత్యాశఙ్క్య, ఆహ -
నహీతి ।
తేషామపి కల్పితత్వే నిరధిష్ఠానత్వాయోగాత్ నిరూప్యమాణే తదధిష్ఠానం సదేవేతి, సర్వస్య సతి కల్పితత్వమ్ అవిరుద్ధమ్ , ఇత్యర్థః ।
సర్వాధిష్ఠానత్వేన, జ్ఞేయస్య బ్రహ్మణః అస్తిత్వముక్తమ్ ఉపసంహరతి -
అత ఇతి ।
ఇతశ్చ జ్ఞేయం బ్రహ్మాస్తి, ఇత్యాహ -
స్యాదిదం చేతి ।
నహి తస్య ఉపలబ్ధృత్వం అసత్వే సిధ్యతి, ఇత్యర్థః
॥ ౧౪ ॥