‘ಬಹಿಃ’ ಇತಿ ವ್ಯಾಖ್ಯೇಯಮಾದಾಯ ವ್ಯಾಚಷ್ಟೇ -
ತ್ವಗಿತಿ ।
ಭೂತೇಭ್ಯೋ ಬಹಿಃ - ಬಾಹ್ಯವಿಷಯಾದ್ಯಾತ್ಮಕಮ್ , ಇತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಕಥಮ್ ಅನಾತ್ಮನ ಏವ ಆತ್ಮತ್ವಮ್ ? ಕಲ್ಪನಯಾ ಇತ್ಯಾಹ -
ಆತ್ಮತ್ವೇನೇತಿ ।
ಅಂತಃಶಬ್ದಾರ್ಥಮಾಹ -
ತಥೇತಿ ।
ಭೂತಾನಾಂ - ಚರಾಚರಾಣಾಮ್ , ಅಂತಃ ಮಧ್ಯೇ, ಪ್ರತ್ಯಗ್ಭೂತಮಿತ್ಯರ್ಥಃ ।
ದ್ವಿತೀಯಂ ಪಾದಮವತಾರ್ಥ ವ್ಯಾಚಷ್ಟೇ -
ಬಹಿರಿತ್ಯಾದಿನಾ ।
ಯತ್ ಮಧ್ಯೇ ಭೂತಾತ್ಮಕಂ ನಾನಾವಿಧದೇಹಾತ್ಮನಾ ಭಾಸಮಾನಮ್ , ತದಪಿ ಜ್ಞೇಯಾಂತರ್ಭೂತಂ ತತ್ತ್ವಂ ಸತ್ , ಇತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಕಥಂ ಚರಾಚರಾತ್ಮನೋ ಭೂತಜಾತಸ್ಯ ಜ್ಞೇಯತ್ವಮ್ ? ತತ್ರಾಹ -
ಯಥೇತಿ ।
ಅಧಿಷ್ಠಾನೇ ರಜಜ್ವಾಂ ಕಲ್ಪಿತಸರ್ಪಾದೇಃ ಅಂತರ್ಭಾವವತ್ ದೇಹಾಭಾಸಸ್ಯಾಪಿ ಜ್ಞೇಯಾಂತರ್ಭಾವಾತ್ , ನಾಸತ್ತ್ವಂ ಮಧ್ಯೇಜ್ಞೇಯಸ್ಯ ಶಂಕಿತವ್ಯಮ್ , ಇತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಸರ್ವಾತ್ಮಕಂ ಚೇತ್ ಜ್ಞೇಯಮ್ , ಸರ್ವೈಃ ಇದಮಿತಿ । ಕಿಮಿತಿ । ನ ಗೃಹ್ಯೇತ? ಇತಿ ಶಂಕತೇ -
ಯದೀತಿ ।
ಇದಮಿತಿ । ಗ್ರಾಹ್ಯತ್ವಯೋಗ್ಯತ್ವಾಭಾವಾತ್ , ನೇತ್ಯಾಹ -
ಉಚ್ಯತಇತಿ ।
ಸರ್ವವಸ್ತ್ವಾತ್ಮನಾ ಭಾಸತೇ, ತದಯೋಗ್ಯತ್ವಂ ಕಥಮ್ ? ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ ಆಹ -
ಸತ್ಯಮಿತಿ ।
ಸೂಕ್ಷ್ಮತ್ವೇಽಪಿ ಕಿಂ ಸ್ಯಾತ್ ? ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ, ಆಹ -
ಅತ ಇತಿ ।
ಸೂಕ್ಷ್ಮತ್ವಮ್ - ಅತೀಂದ್ರಿಯತ್ವಮ್ । ತಸ್ಯ ಅವಿಜ್ಞೇಯತ್ವೇ ಕುತಃ ತಜ್ಜ್ಞಾನಾನ್ಮುಕ್ತಃ? ತತ್ರಾಹ -
ಅವಿದುಷಾಮಿತಿ ।
ವಿಶೇಷಣಫಲಮಾಹ-
ವಿದುಷಾಂ ತ್ವಿತಿ ।
ತೇಷಾಮಾತ್ಮತ್ವೇನ ಜ್ಞಾತಂ ಚೇತ್ , ತಥಂ ದೂರಸ್ಥತ್ವಮ್ ? ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ, ಆಹ -
ಅವಿಜ್ಞಾತತಯೇತಿ ।
ಕಥಂ ತರ್ಹಿ ತಸ್ಯ ಪ್ರತ್ಯಕ್ತ್ವಮ್ ? ತತ್ರಾಹ -
ಅಂತಿಕೇ ಚೇತಿ ।
ವಿದ್ವದವಿದ್ವದೂಭೇದಾಪೇಕ್ಷಯಾ ‘ದೂರಾತ್ಸುದೂರೇ ತದಿಹಾಂತಿಕೇ ಚ’ (ಮು. ಉ. ೩-೧-೭) ಇತಿ ಶ್ರುತಿಃ । ತದರ್ಥಃ ಅತ್ರ ಪ್ರಸಂಗಾತ್ ಅನೂದಿತ ಇತ್ಯರ್ಥಃ
॥ ೧೫ ॥