ಶ್ರೀಮದ್ಭಗವದ್ಗೀತಾಭಾಷ್ಯಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಗೀತಾಭಾಷ್ಯ)
 
ಜ್ಯೋತಿಷಾಮಪಿ ತಜ್ಜ್ಯೋತಿಸ್ತಮಸಃ ಪರಮುಚ್ಯತೇ
ಜ್ಞಾನಂ ಜ್ಞೇಯಂ ಜ್ಞಾನಗಮ್ಯಂ ಹೃದಿ ಸರ್ವಸ್ಯ ವಿಷ್ಠಿತಮ್ ॥ ೧೭ ॥
ಜ್ಯೋತಿಷಾಮ್ ಆದಿತ್ಯಾದೀನಾಮಪಿ ತತ್ ಜ್ಞೇಯಂ ಜ್ಯೋತಿಃಆತ್ಮಚೈತನ್ಯಜ್ಯೋತಿಷಾ ಇದ್ಧಾನಿ ಹಿ ಆದಿತ್ಯಾದೀನಿ ಜ್ಯೋತೀಂಷಿ ದೀಪ್ಯಂತೇ, ಯೇನ ಸೂರ್ಯಸ್ತಪತಿ ತೇಜಸೇದ್ಧಃ’ (ತೈ. ಬ್ರಾ. ೩ । ೧೨ । ೯) ತಸ್ಯ ಭಾಸಾ ಸರ್ವಮಿದಂ ವಿಭಾತಿ’ (ಮು. ಉ. ೨ । ೨ । ೧೧) ಇತ್ಯಾದಿಶ್ರುತಿಭ್ಯಃ ; ಸ್ಮೃತೇಶ್ಚ ಇಹೈವಯದಾದಿತ್ಯಗತಂ ತೇಜಃ’ (ಭ. ಗೀ. ೧೫ । ೧೨) ಇತ್ಯಾದೇಃತಮಸಃ ಅಜ್ಞಾನಾತ್ ಪರಮ್ ಅಸ್ಪೃಷ್ಟಮ್ ಉಚ್ಯತೇಜ್ಞಾನಾದೇಃ ದುಃಸಂಪಾದನಬುದ್ಧ್ಯಾ ಪ್ರಾಪ್ತಾವಸಾದಸ್ಯ ಉತ್ತಂಭನಾರ್ಥಮಾಹಜ್ಞಾನಮ್ ಅಮಾನಿತ್ವಾದಿ ; ಜ್ಞೇಯಮ್ ಜ್ಞೇಯಂ ಯತ್ ತತ್ ಪ್ರವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ’ (ಭ. ಗೀ. ೧೩ । ೧೨) ಇತ್ಯಾದಿನಾ ಉಕ್ತಮ್ ; ಜ್ಞಾನಗಮ್ಯಮ್ ಜ್ಞೇಯಮೇವ ಜ್ಞಾತಂ ಸತ್ ಜ್ಞಾನಫಲಮಿತಿ ಜ್ಞಾನಗಮ್ಯಮುಚ್ಯತೇ ; ಜ್ಞಾಯಮಾನಂ ತು ಜ್ಞೇಯಮ್ತತ್ ಏತತ್ ತ್ರಯಮಪಿ ಹೃದಿ ಬುದ್ಧೌ ಸರ್ವಸ್ಯ ಪ್ರಾಣಿಜಾತಸ್ಯ ವಿಷ್ಠಿತಂ ವಿಶೇಷೇಣ ಸ್ಥಿತಮ್ತತ್ರೈವ ಹಿ ತ್ರಯಂ ವಿಭಾವ್ಯತೇ ॥ ೧೭ ॥
ಜ್ಯೋತಿಷಾಮಪಿ ತಜ್ಜ್ಯೋತಿಸ್ತಮಸಃ ಪರಮುಚ್ಯತೇ
ಜ್ಞಾನಂ ಜ್ಞೇಯಂ ಜ್ಞಾನಗಮ್ಯಂ ಹೃದಿ ಸರ್ವಸ್ಯ ವಿಷ್ಠಿತಮ್ ॥ ೧೭ ॥
ಜ್ಯೋತಿಷಾಮ್ ಆದಿತ್ಯಾದೀನಾಮಪಿ ತತ್ ಜ್ಞೇಯಂ ಜ್ಯೋತಿಃಆತ್ಮಚೈತನ್ಯಜ್ಯೋತಿಷಾ ಇದ್ಧಾನಿ ಹಿ ಆದಿತ್ಯಾದೀನಿ ಜ್ಯೋತೀಂಷಿ ದೀಪ್ಯಂತೇ, ಯೇನ ಸೂರ್ಯಸ್ತಪತಿ ತೇಜಸೇದ್ಧಃ’ (ತೈ. ಬ್ರಾ. ೩ । ೧೨ । ೯) ತಸ್ಯ ಭಾಸಾ ಸರ್ವಮಿದಂ ವಿಭಾತಿ’ (ಮು. ಉ. ೨ । ೨ । ೧೧) ಇತ್ಯಾದಿಶ್ರುತಿಭ್ಯಃ ; ಸ್ಮೃತೇಶ್ಚ ಇಹೈವಯದಾದಿತ್ಯಗತಂ ತೇಜಃ’ (ಭ. ಗೀ. ೧೫ । ೧೨) ಇತ್ಯಾದೇಃತಮಸಃ ಅಜ್ಞಾನಾತ್ ಪರಮ್ ಅಸ್ಪೃಷ್ಟಮ್ ಉಚ್ಯತೇಜ್ಞಾನಾದೇಃ ದುಃಸಂಪಾದನಬುದ್ಧ್ಯಾ ಪ್ರಾಪ್ತಾವಸಾದಸ್ಯ ಉತ್ತಂಭನಾರ್ಥಮಾಹಜ್ಞಾನಮ್ ಅಮಾನಿತ್ವಾದಿ ; ಜ್ಞೇಯಮ್ ಜ್ಞೇಯಂ ಯತ್ ತತ್ ಪ್ರವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ’ (ಭ. ಗೀ. ೧೩ । ೧೨) ಇತ್ಯಾದಿನಾ ಉಕ್ತಮ್ ; ಜ್ಞಾನಗಮ್ಯಮ್ ಜ್ಞೇಯಮೇವ ಜ್ಞಾತಂ ಸತ್ ಜ್ಞಾನಫಲಮಿತಿ ಜ್ಞಾನಗಮ್ಯಮುಚ್ಯತೇ ; ಜ್ಞಾಯಮಾನಂ ತು ಜ್ಞೇಯಮ್ತತ್ ಏತತ್ ತ್ರಯಮಪಿ ಹೃದಿ ಬುದ್ಧೌ ಸರ್ವಸ್ಯ ಪ್ರಾಣಿಜಾತಸ್ಯ ವಿಷ್ಠಿತಂ ವಿಶೇಷೇಣ ಸ್ಥಿತಮ್ತತ್ರೈವ ಹಿ ತ್ರಯಂ ವಿಭಾವ್ಯತೇ ॥ ೧೭ ॥

ತರ್ಹಿ ಕಿಂ ತಸ್ಯ ರೂಪಮ್ ? ಇತಿ ಪೃಚ್ಛತಿ - ಕಿಂ ತರ್ಹೀತಿ । ತತ್ರೋತ್ತರಮ್ -

ಜ್ಯೋತಿಷಾಮಿತಿ ।

ಸೂರ್ಯಾದೀನಾಂ ಚ ಪ್ರಕಾಶಕತ್ವಾತ್ ಅಸ್ತಿ ಜ್ಞೇಯಂ ಬ್ರಹ್ಮ, ಇತ್ಯಾಹ -

ಜ್ಯೋತಿಷಾಮಿತಿ ।

ತದೇವ ಉಪಪಾದಯತಿ -

ಆತ್ಮೇತಿ ।

ತತ್ರ ಶ್ರುತಿದ್ವಯಂ ಪ್ರಮಾಣಯತಿ -

ಯೇನೇತಿ ।

ಉಕ್ತೇಽರ್ಥೇ ವಾಕ್ಯಶೇಷಮಪಿ ದರ್ಶಯತಿ -

ಸ್ಮೃತೇಶ್ಚೇತಿ ।

ಜ್ಞೇಯಸ್ಯ ಅತಮಸ್ತ್ವೇಪಿ ತಮಃಸ್ಪೃಷ್ಟತ್ವಮ್ ಆಶಂಕ್ಯ ಉಕ್ತಮ್ -

ತಮಸ ಇತಿ ।

ಉತ್ತರಾರ್ಧಸ್ಯ ತಾತ್ಪರ್ಯಮಾಹ -

ಜ್ಞಾನಾದೇರಿತಿ ।

ಉತ್ತಂಭನಮ್ - ಉದ್ದೀಪನಮ್ - ಪ್ರಕಟೀಕರಣಮ್ , ಇತಿ ಯಾವತ್ । ಜ್ಞಾನಮ್ ಅಮಾನಿತ್ವಾದಿ, ಕರಣವ್ಯುತ್ಪತ್ತ್ಯಾ, ಇತಿ ಶೇಷಃ ।

ಜ್ಞಾನಗಮ್ಯಮ್ - ಜ್ಞೇಯಮಿತಿ ಪುನರುಕ್ತಿಂ ಶಂಕಿತ್ವಾ ಉಕ್ತಮ್ -

ಜ್ಞೇಯಮಿತಿ ।

ಉಕ್ತತ್ರಯಸ್ಯ ಬುದ್ಧಿಸ್ಥತಯಾ ಪ್ರಾಕಟ್ಯಂ ಪ್ರಕಟಯತಿ -

ತದೇತದಿತಿ ।

ತತ್ರ ಅನುಭವಂ ಅನುಕೂಲಯತಿ -

ತತ್ರೈವೇತಿ

॥ ೧೭ ॥