ಧ್ಯಾನೇನಾತ್ಮನಿ ಪಶ್ಯಂತಿ ಕೇಚಿದಾತ್ಮಾನಮಾತ್ಮನಾ ।
ಅನ್ಯೇ ಸಾಂಖ್ಯೇನ ಯೋಗೇನ ಕರ್ಮಯೋಗೇನ ಚಾಪರೇ ॥ ೨೪ ॥
ಧ್ಯಾನೇನ, ಧ್ಯಾನಂ ನಾಮ ಶಬ್ದಾದಿಭ್ಯೋ ವಿಷಯೇಭ್ಯಃ ಶ್ರೋತ್ರಾದೀನಿ ಕರಣಾನಿ ಮನಸಿ ಉಪಸಂಹೃತ್ಯ, ಮನಶ್ಚ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಚೇತಯಿತರಿ, ಏಕಾಗ್ರತಯಾ ಯತ್ ಚಿಂತನಂ ತತ್ ಧ್ಯಾನಮ್ ; ತಥಾ, ಧ್ಯಾಯತೀವ ಬಕಃ, ಧ್ಯಾಯತೀವ ಪೃಥಿವೀ, ಧ್ಯಾಯಂತೀವ ಪರ್ವತಾಃ ಇತಿ ಉಪಮೋಪಾದಾನಾತ್ । ತೈಲಧಾರಾವತ್ ಸಂತತಃ ಅವಿಚ್ಛಿನ್ನಪ್ರತ್ಯಯೋ ಧ್ಯಾನಮ್ ; ತೇನ ಧ್ಯಾನೇನ ಆತ್ಮನಿ ಬುದ್ಧೌ ಪಶ್ಯಂತಿ ಆತ್ಮಾನಂ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಚೇತನಮ್ ಆತ್ಮನಾ ಸ್ವೇನೈವ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಚೇತನೇನ ಧ್ಯಾನಸಂಸ್ಕೃತೇನ ಅಂತಃಕರಣೇನ ಕೇಚಿತ್ ಯೋಗಿನಃ । ಅನ್ಯೇ ಸಾಂಖ್ಯೇನ ಯೋಗೇನ, ಸಾಂಖ್ಯಂ ನಾಮ ‘ಇಮೇ ಸತ್ತ್ವರಜಸ್ತಮಾಂಸಿ ಗುಣಾಃ ಮಯಾ ದೃಶ್ಯಾ ಅಹಂ ತೇಭ್ಯೋಽನ್ಯಃ ತದ್ವ್ಯಾಪಾರಸಾಕ್ಷಿಭೂತಃ ನಿತ್ಯಃ ಗುಣವಿಲಕ್ಷಣಃ ಆತ್ಮಾ’ ಇತಿ ಚಿಂತನಮ್ ಏಷಃ ಸಾಂಖ್ಯೋ ಯೋಗಃ, ತೇನ ‘ಪಶ್ಯಂತಿ ಆತ್ಮಾನಮಾತ್ಮನಾ’ ಇತಿ ವರ್ತತೇ । ಕರ್ಮಯೋಗೇನ, ಕರ್ಮೈವ ಯೋಗಃ, ಈಶ್ವರಾರ್ಪಣಬುದ್ಧ್ಯಾ ಅನುಷ್ಠೀಯಮಾನಂ ಘಟನರೂಪಂ ಯೋಗಾರ್ಥತ್ವಾತ್ ಯೋಗಃ ಉಚ್ಯತೇ ಗುಣತಃ ; ತೇನ ಸತ್ತ್ವಶುದ್ಧಿಜ್ಞಾನೋತ್ಪತ್ತಿದ್ವಾರೇಣ ಚ ಅಪರೇ ॥ ೨೪ ॥
ಧ್ಯಾನೇನಾತ್ಮನಿ ಪಶ್ಯಂತಿ ಕೇಚಿದಾತ್ಮಾನಮಾತ್ಮನಾ ।
ಅನ್ಯೇ ಸಾಂಖ್ಯೇನ ಯೋಗೇನ ಕರ್ಮಯೋಗೇನ ಚಾಪರೇ ॥ ೨೪ ॥
ಧ್ಯಾನೇನ, ಧ್ಯಾನಂ ನಾಮ ಶಬ್ದಾದಿಭ್ಯೋ ವಿಷಯೇಭ್ಯಃ ಶ್ರೋತ್ರಾದೀನಿ ಕರಣಾನಿ ಮನಸಿ ಉಪಸಂಹೃತ್ಯ, ಮನಶ್ಚ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಚೇತಯಿತರಿ, ಏಕಾಗ್ರತಯಾ ಯತ್ ಚಿಂತನಂ ತತ್ ಧ್ಯಾನಮ್ ; ತಥಾ, ಧ್ಯಾಯತೀವ ಬಕಃ, ಧ್ಯಾಯತೀವ ಪೃಥಿವೀ, ಧ್ಯಾಯಂತೀವ ಪರ್ವತಾಃ ಇತಿ ಉಪಮೋಪಾದಾನಾತ್ । ತೈಲಧಾರಾವತ್ ಸಂತತಃ ಅವಿಚ್ಛಿನ್ನಪ್ರತ್ಯಯೋ ಧ್ಯಾನಮ್ ; ತೇನ ಧ್ಯಾನೇನ ಆತ್ಮನಿ ಬುದ್ಧೌ ಪಶ್ಯಂತಿ ಆತ್ಮಾನಂ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಚೇತನಮ್ ಆತ್ಮನಾ ಸ್ವೇನೈವ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಚೇತನೇನ ಧ್ಯಾನಸಂಸ್ಕೃತೇನ ಅಂತಃಕರಣೇನ ಕೇಚಿತ್ ಯೋಗಿನಃ । ಅನ್ಯೇ ಸಾಂಖ್ಯೇನ ಯೋಗೇನ, ಸಾಂಖ್ಯಂ ನಾಮ ‘ಇಮೇ ಸತ್ತ್ವರಜಸ್ತಮಾಂಸಿ ಗುಣಾಃ ಮಯಾ ದೃಶ್ಯಾ ಅಹಂ ತೇಭ್ಯೋಽನ್ಯಃ ತದ್ವ್ಯಾಪಾರಸಾಕ್ಷಿಭೂತಃ ನಿತ್ಯಃ ಗುಣವಿಲಕ್ಷಣಃ ಆತ್ಮಾ’ ಇತಿ ಚಿಂತನಮ್ ಏಷಃ ಸಾಂಖ್ಯೋ ಯೋಗಃ, ತೇನ ‘ಪಶ್ಯಂತಿ ಆತ್ಮಾನಮಾತ್ಮನಾ’ ಇತಿ ವರ್ತತೇ । ಕರ್ಮಯೋಗೇನ, ಕರ್ಮೈವ ಯೋಗಃ, ಈಶ್ವರಾರ್ಪಣಬುದ್ಧ್ಯಾ ಅನುಷ್ಠೀಯಮಾನಂ ಘಟನರೂಪಂ ಯೋಗಾರ್ಥತ್ವಾತ್ ಯೋಗಃ ಉಚ್ಯತೇ ಗುಣತಃ ; ತೇನ ಸತ್ತ್ವಶುದ್ಧಿಜ್ಞಾನೋತ್ಪತ್ತಿದ್ವಾರೇಣ ಚ ಅಪರೇ ॥ ೨೪ ॥