ஶ்ரீமத்³ப⁴க³வத்³கீ³தாபா⁴ஷ்யம்
த்ரயோத³ஶோ(அ)த்⁴யாய:
பூர்வப்ருஷ்ட²ம்      உத்தரப்ருஷ்ட²ம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (கீ³தாபா⁴ஷ்ய)
 
ஸமம் பஶ்யந்ஹி ஸர்வத்ர
ஸமவஸ்தி²தமீஶ்வரம் ।
ந ஹிநஸ்த்யாத்மநாத்மாநம்
ததோ யாதி பராம் க³திம் ॥ 28 ॥
நநு நைவ கஶ்சித் ப்ராணீ ஸ்வயம் ஸ்வம் ஆத்மாநம் ஹிநஸ்தி । கத²ம் உச்யதே அப்ராப்தம் ‘ந ஹிநஸ்தி’ இதி ? யதா² ‘ந ப்ருதி²வ்யாமக்³நிஶ்சேதவ்யோ நாந்தரிக்ஷே’ (தை. ஸம். 5 । 2 । 7) இத்யாதி³ । நைஷ தோ³ஷ:, அஜ்ஞாநாம் ஆத்மதிரஸ்கரணோபபத்தே: । ஸர்வோ ஹி அஜ்ஞ: அத்யந்தப்ரஸித்³த⁴ம் ஸாக்ஷாத் அபரோக்ஷாத் ஆத்மாநம் திரஸ்க்ருத்ய அநாத்மாநம் ஆத்மத்வேந பரிக்³ருஹ்ய, தமபி த⁴ர்மாத⁴ர்மௌ க்ருத்வா உபாத்தம் ஆத்மாநம் ஹத்வா அந்யம் ஆத்மாநம் உபாத³த்தே நவம் தம் சைவம் ஹத்வா அந்யமேவம் தமபி ஹத்வா அந்யம் இத்யேவம் உபாத்தமுபாத்தம் ஆத்மாநம் ஹந்தி, இதி ஆத்மஹா ஸர்வ: அஜ்ஞ: । யஸ்து பரமார்தா²த்மா, அஸாவபி ஸர்வதா³ அவித்³யயா ஹத இவ, வித்³யமாநப²லாபா⁴வாத் , இதி ஸர்வே ஆத்மஹந: ஏவ அவித்³வாம்ஸ: । யஸ்து இதர: யதோ²க்தாத்மத³ர்ஶீ, ஸ: உப⁴யதா²பி ஆத்மநா ஆத்மாநம் ந ஹிநஸ்தி ந ஹந்தி । தத: யாதி பராம் க³திம் யதோ²க்தம் ப²லம் தஸ்ய ப⁴வதி இத்யர்த²: ॥ 28 ॥
ஸமம் பஶ்யந்ஹி ஸர்வத்ர
ஸமவஸ்தி²தமீஶ்வரம் ।
ந ஹிநஸ்த்யாத்மநாத்மாநம்
ததோ யாதி பராம் க³திம் ॥ 28 ॥
நநு நைவ கஶ்சித் ப்ராணீ ஸ்வயம் ஸ்வம் ஆத்மாநம் ஹிநஸ்தி । கத²ம் உச்யதே அப்ராப்தம் ‘ந ஹிநஸ்தி’ இதி ? யதா² ‘ந ப்ருதி²வ்யாமக்³நிஶ்சேதவ்யோ நாந்தரிக்ஷே’ (தை. ஸம். 5 । 2 । 7) இத்யாதி³ । நைஷ தோ³ஷ:, அஜ்ஞாநாம் ஆத்மதிரஸ்கரணோபபத்தே: । ஸர்வோ ஹி அஜ்ஞ: அத்யந்தப்ரஸித்³த⁴ம் ஸாக்ஷாத் அபரோக்ஷாத் ஆத்மாநம் திரஸ்க்ருத்ய அநாத்மாநம் ஆத்மத்வேந பரிக்³ருஹ்ய, தமபி த⁴ர்மாத⁴ர்மௌ க்ருத்வா உபாத்தம் ஆத்மாநம் ஹத்வா அந்யம் ஆத்மாநம் உபாத³த்தே நவம் தம் சைவம் ஹத்வா அந்யமேவம் தமபி ஹத்வா அந்யம் இத்யேவம் உபாத்தமுபாத்தம் ஆத்மாநம் ஹந்தி, இதி ஆத்மஹா ஸர்வ: அஜ்ஞ: । யஸ்து பரமார்தா²த்மா, அஸாவபி ஸர்வதா³ அவித்³யயா ஹத இவ, வித்³யமாநப²லாபா⁴வாத் , இதி ஸர்வே ஆத்மஹந: ஏவ அவித்³வாம்ஸ: । யஸ்து இதர: யதோ²க்தாத்மத³ர்ஶீ, ஸ: உப⁴யதா²பி ஆத்மநா ஆத்மாநம் ந ஹிநஸ்தி ந ஹந்தி । தத: யாதி பராம் க³திம் யதோ²க்தம் ப²லம் தஸ்ய ப⁴வதி இத்யர்த²: ॥ 28 ॥

‘ந ஹிநஸ்த்யாத்மநாத்மாநம் ‘ இதி யதா²ஶ்ருதமாதா³ய சோத³யதி -

நந்விதி ।

‘ந ப்ருதி²வ்யாம் ‘ இதி ப்ரப்தித்³வாரா நிஷேத⁴வத் ‘நாந்தரிக்ஷே ந தி³வி’ இதி ப்ராப்த்யபா⁴வாச்ச அயம் நிஷேதோ⁴ முக்²யோ நேஷ்யதே, ததா² இஹாபி ப்ராப்திம் விநா நிஷேதோ⁴ ந யுக்திமாந் , இத்யாஹ -

யதே²தி ।

அஜ்ஞாநாம் ஆத்மநைவ ஆத்மஹிஸாஸம்ப⁴வாத்  விது³ஷாம் தத³பா⁴வோக்தி: யுக்தா, இதி ஸமாத³த்தே -

நைஷ தோ³ஷ இதி ।

ஸங்க்³ராஹவாக்யம் விவ்ருணோதி -

ஸர்வோ ஹீதி ।

அநாத்மஶப்³தோ³ தே³ஹாதி³விஷய: அவிது³ஷாம் ஆரோபிதாத்மஹந்த்ருத்வம் நிக³மயதி -

இத்யாத்மஹேதி ।

ததா²பி பாரமார்தி²கஸ்ய ஆத்மநோ ஹநநாபா⁴வாத் ந தேஷாம் ஸர்வேஷாம் ஆத்மஹந்த்ருத்வம் , இத்யாஶங்க்ய ஆஹ -

யஸ்த்விதி ।

உக்தரீத்யா ஸர்வேஷாம் அவிது³ஷாம் ஆத்மஹந்த்ருத்வம் ஸித்³த⁴ம் , இதி உபஸம்ஹரதி -

ஸர்வ இதி ।

ஆத்மநைவ ஆத்மஹநநம் அவிது³ஷாம் த்³ருஷ்டம் , ததி³ஹ வித்³வத்³விஷயே ஶக்யம் நிஷேத்³ - து⁴ம் , இத்யாஹ -

யஸ்த்விதர இதி ।

ஆரோபாநாரோபாப்⁴யாம் , இத்யர்த²: ।

உப⁴யதா²பீதி ।

ஆரோபாநாரோபாப்⁴யாம் , இத்யர்த²: ।

ஜ்ஞாநாத் அநர்த²ப்⁴ரம்ஶே பூர்வோக்தபரமாநந்த³ப்ராப்த்யா பரித்ருப்தத்வம் யுக்தம் , இத்யாஹ -

தத இதி

॥ 28 ॥